| |||||
درمیانه نبرد شدید میان روسیه و اوکراین و پس از رزمایش مشترک نیروی هوایی عبری و ارتش ایالات متحده ، نیروی هوایی ایران (IRIAF) در جدیدترین قدرت نمایی خود ، از پایگاه های زیرزمینی تکمیل شده ای پرده برداری نمود که براساس ویدئوها و تصاویر موجود ، مجموعه ای از آشیانه های زیرزمینی را شامل می شود که قرار است از ناوگان عملیاتی این نیرو محافظت نماید . از محتوایی که تا کنون در دسترس عموم قرار گرفته است ، چنین برمی آید که نیروی هوایی ایران در حال حاضر ، جتهای کهنه کار F-4E/D فانتوم-2 خود را که هم اکنون استخوان بندی این نیرو را تشکیل می دهد ، در این مجموعه های زیرزمینی محافظت شد مستقر کرده است . دراین میان ،اگرچه از این هواگرد رزمی حدود 60 فروند باقی مانده ولی با اختلاف هنوز پرتعدادترین جنگنده نیروی هوایی ایران محسوب می شود .
براساس تحلیل های اولیه کارشناسان نظامی ، اگر این تاسیسات ، به یک جزء اصلی و عملیاتی نیروی هوایی ایران تبدیل شده باشد ، احتمالا لایه حفاظتی مفیدی را دربرابر یک حمله غافلگیرکننده ایجاد خواهد کرد . به گفته این ناظران نظامی ، ایران برای طراحی وساخت چنین زیرساختهایی از تجربیات موجود در کشورهایی نظیر چین ، کره شمالی ، سوئیس و تایوان پیروی نموده و برای رونمایی از آن نیز زمان بندی خاصی را درنظر گرفت ، چرا که این رونمایی درست پس از اجرای بزرگترین رزمایش نظامی مشترک ایالات متحده و رژیم عبری که در ژانویه 2023 برگزار گردید انجام پذیرفت .
با این وصف مجموعه عکس ها و ویدئوهای منتشر شده از این تاسیسات که با شناسه عقاب-44 شناخته می شود ، با حضور فرمانده کل ارتش ایران و همچنین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در معرض نمایش قرار گرفت ، هر چند مشخص نیست که این رونمایی ، از یک سری سازه های جدید صورت گرفته یا یکی از چندین تاسیساتی است که پیش از این برای ذخیره و محافظت از موشکهای بالستیک و پهپادهای تولید شده توسط سپاه پاسداران پرده برداری شده بود . اما این رونمایی چه یک پروژه جدید باشد و چه نباشد ، روند ساخت آن از مدتها پیش شروع شده و با توجه به اینکه ایجاد چنین زیرساختهایی ، زمان بسیار طولانی را می طلبد ، ( براساس اطلاعات موجود چیزی در حدود هشت سال .م ) می توان گفت که احتمالا از اهمیت بسیار بالایی نزد طراحان نظامی ایرانی دارد ، ضمن اینکه طبق برآوردهای اولیه ، به اندازه ای بزرگ است که بتواند جتهای رزمی را در خود جای دهد که این امر با نمایش فانتوم های مسلح ، بخوبی قابل مشاهده است .
|
| |||||
طبق داده های منتشره از سوی خبرگزاری های داخلی ایران، این مجموعه جدید یکی از مهمترین پایگاه های نیروی هوایی ایران محسوب می شود که درآن جنگنده های مسلح به موشکهای کروز دوربرد نگهداری می شوند، درحالی که تصاویر منتشره فانتوم های مسلح به موشکهای هوابه زمین AGM-65 و مهمات دورایستای هدایت شونده لیزری و الکترواپتیکی و موشکهای ضد کشتی تولید داخلی را به نمایش گذاشته بود . به گزارش خبرگزاری رویتزر ، سرلشکر باقری در گفتگویی با رسانه رسمی ایران ، به دشمنان ایران بخصوص اسراییل ، هشدار دارد که هرگونه حمله ، با پاسخ پایگاه های نیروی هوایی ایران مواجه خواهد شد .
با این حال ، هنوز نمیتوان تحلیل مشخصی را در خصوص این تاسیسات ارائه نمود ، زیرا مکان آن فاش نشده ( البته چند ساعت بعد مکان این تاسیسات توسط کاربران فضای مجازی مشخص شد .م ) ولی پیش از این ، حدود 60 فروند اف-4 عملیاتی این نیرو در 4 پایگاه هوایی بندرعباس ، چابهار، کنارک و همدان مستقر بوده اند که گفته میشود از مجموع این تعداد ، تنها 60 درصد به شکل همزمان قابل استفاده هستند . علاوه براین مشخص نیست که آیا این تاسیسات ، زیرمجموعه یکی از پایگاه های هوایی ایران محسوب میشود یا اینکه بعنوان یک واحد مستقل موجودیت پیدا نموده که از واحدهای مسلح به اف-4 یا سایر هواگردهای عملیاتی به شکل چرخشی بهره می برد . اما خبرگزاری ایرنا مدعی است که این تاسیسات بطور مشخص بطور همزمان بعنوان مبداء اصلی برای جتهای سرنشین دار و طیف متنوعی از پرنده های بدون سرنشین استفاده خواهد شد این مساله که این تاسیسات تنها برای حفاظت از آنها دربرابر حملات احتمالی است ، تحلیل اشتباهی خواهد بود . اگر این استدلال صحت داشته باشد ، یک باند ، مجموعه های زیرزمینی نگهداری سوخت ، مهمات ، تاسیسات تعمیر و نگهداری ، استقرار خدمه ، نیروهای محافظ و ... نیز باید بدان اضافه شود ( که براساس تصاویر ماهواره ی ، باند پرواز این مجموعه مورد بررسی قرار گرفت . م ) . علاوه براین ، مجموعه هایی نظیر برج مراقبت برای کنترل ترافیک هوایی و همچنین کنترل- فرماندهی نیز احتمالا برای آن در نظر گرفته شده باشد .
دراین زمینه ، ناظران نظامی غربی مدعی اند که ایران در حدود دو دهه است که برنامه ریزی مشخصی را برای انتقال عناصر کلیدی دفاعی خود به زیرزمین در دستور کار دارد که این تلاش برای نخستین بار در سال 2015 با انتشار تصاویر و ویدئوهایی از محل ذخیره سازی موشک های بالستیک سپاه پاسداران در معرض دید قرار گرفت . این مجموعه های زیرزمینی ، نه تنها برای ذخیره یا مونتاژ موشکهای بالستیک مورد استفاده قرار می گرفتند ، بلکه برخی از نمونه های رونمایی شده حتی به پرتاب این سامانه های رزمی طراحی شده بودند . علاوه براین ، مقامات ایرانی مدعی شده اند که یک سامانه جدید ریلی را در یکی از پایگاه های موشکی خود راه اندازی نموده اند که با مجهز شدن به یک خشاب حاوی موشکهای بالستیک ، این موشکها را بصورت عمودی برای شلیک های متوالی استفاده می کنند .
بنابراین ، در نگاه نخست ، تاسیسات اینچنینی در نیروهای مسلح ایران ، که با استفاده از ایده های نوآورانه ایجاد شده ، میتواند دربرابر حملات هوایی / کروز با توان انفجاری مشخصی مقاومت نماید ( نویسنده در متن از احتمال خرابکاری داخلی در چنین تاسیساتی نامبرده که مسئولان امر باید بخصوص روی این مساله دقت لازم را مبذول نمایند .م ) در نتیجه اقدامات مشابهی احتمالا در پایگاه جدید ساخته شده برای نیروی هوایی ایران باید درنظر گرفته شده باشد تا امکان نقش آفرینی در یک جنگ واقعی بدان داده شود که این روند به معنای نصب دربهای ضد انفجار و همچنین شاخه بندی تونل های اصلی و آشیانه های محل نگهداری جنگنده ها و بدون سرنشین های رزمی خواهد بود .
از این گذشته ، تاسیسات زیرزمینی نظیر عقاب-44 بطور طبیعی به یک هدف اصلی برای هرگونه عملیات آفندی هوایی/ کروز برای دشمنان ایران تبدیل می شود با این تبصره که گرچه این مجموعه برای حفاظت از سخت افزارهای سرنشین دار و بدون سرنشین دربرابر حملات با موشکهای کروز ، بدون سرنشین های رزمی مهاجم و حتی بالستیکهای متعارف تقریبا ایمن است اما باید توان مقاومت آن را دربرابر تسلیحاتی که بطور خاص برای نفوذ به عمق زمین طراحی شده اند نیز مورد بررسی قرارداد . در همین رابطه ، مهمات سنگرشکن آمریکایی نظیر GBU-57 یکی از گزینه ها خواهد بود ،اما این مهمات بصورت محدود در دسترس قرارداشته و تنها توسط بمب افکن های بی-2 قابل حمل است که رسانه های ایرانی مدعی اند ، چنین تاسیساتی بطور خاص برای مقابله با این مهمات طراحی شده و مرتبا در عمق های بیشتر در حال گسترش هستند .
اما در زرادخانه نیروی هوایی عبری و ایالات متحده ، مهمت سنگرشکن کوچکتری نیز وجود دارد که ممکن است برای ایجاد اختلال در عملکرد این نوع پایگاه ها مورد استفاده قرار گیرد . درواقع ، ضربه زدن به ورودی این تاسیسات یا باند پرواز میتواند برای مدتی در کار این پایگاه ایجاد اختلال نماید هر چند امکان انهدام سخت افزارهای قابل نگهداری در این تاسیسات را ندارد ، ولی می تواند برای جتهای سرنشیندار نیروی هوایی ایران تاحدودی مشکل زا باشد . البته این واقعیت را نمیتوان کتمان نمود که برنامه ریزان ایرانی به این نکته واقف هستند ، به همین دلیل تهران دکترین رزمی مشخصی را برای استفاده از این مجموعه هاطراحی نموده و ممکن است هواگردهای مستقر دراین مجموعه ها ، قبل از اقدام دشمن ، از آن خارج شوند تا در فرودگاه یا باندهای اضطراری یا جایگزین فرود آید که در چنین سناریویی حفظ تجهیزات برای مقابله با دشمن ، میتواند اهمیت زیادی داشته باشد .
اما مشکل اصلی قابل مشاهده در این رونمایی ، حضور جنگنده های قدیمی اف-4 نیروی هوایی ایران ( علیرغم بروزرسانی های صورت گرفته . م ) به معضل اصلی تبدیل شده است هر چند برخی معتقدند که اهمیت این جنگنده ها به اندازه ای است که تهران برای حفاظت از آنها دست به سرمایه گذاری اینچنینی زده است در نتیجه می توان حدس زد که چرا نیروی هوایی ایران چنین راهبردی را در دستور کار خودقرار داده . در این راستا ، داده های موجود نشان می دهد که ایران ، علاوه برزیرساختهای تولید و شلیک بالستیک ، بخش قابل ملاحضه ای از زیرساختهای نظامی خود را به زیرزمین منتقل نموده تا میزان بقاء آنها را در یک درگیری احتمالی افزایش دهد . اما این مساله برای نیروی هوایی مقداری سخت تر است چرا که این هواگردها برای وارد شدن به صحنه رزمی باید از آَشیانه های زیرزمینی خود خارج شوند در حالی که همواره نیازمند تعمیرات اساسی و دوره ای هستند که احتمالا در پایگاه های متعارف صورت می گیرد ، هر چند با نمایش شهرهای موشکی و پهپادی ، احتمال انتقال چنین تاسیساتی به زیرزمین نیز وجود خواهد داشت .
در ماه می 2022 فرمانده کل ارتش ایران ، جزئیات یک پایگاه زیرزمینی را فاش نمود که میتوانست حدود 100 فروند پهپادهای رزمی شامل نمونه های ابابیل-5 مسلح به موشکهای قائم-5 را در خود جای دهد درنتیجه چندان جای تعجب ندارد که این دکترین به ناوگان جنگنده های سرنشین دار این سازمان سرایت کرده است . دراین میان ، اگر تحویل جنگنده های سوخو-35 صورت گیرد ، میتوان استدلال قانع کننده تری را برای سرمایه گذاری روی ساخت چنین تاسیساتی بدست آورد که نشان دهنده امیدواری نیروی هوایی ایران برای یک جهش در حوزه فناوری و سخت افزاری باشد . این مساله بخصوص پس از رزمایش مشترک رژیم عبری و ایالات متحده و همچنین توقف مذاکرات هسته ای از سال 2018 میتواند نشانه های تازه ای را به نمایش گذارد .
اما در مجموع ، واقعیت را نباید پنهان کرد که انتقال دارایی های نظامی ایران به مجموعه های حفاظت شده زیرزمینی ، هدف قراردادن آنها را برای یک مهاجم احتمالی بسیار سخت تر می کند و این بخصوص برای ناوگان نیروی هوایی ایران از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود ، بدین معنا که انتقال این سخت افزارها به زیرزمین ، بطور کامل به معنای حفاظت کامل ازآنها نیست اما مشکلات تاکتیکی بسیار بیشتری را برای یک مهاجم ایجاد کرده و این بخصوص برای نیروی هوایی عبری ، واضح تر به نظر می رسد .
