نگاهی به اف-14 تامکت های ایرانی!!!!

 

هواپیمای اف-۱۴ تام‌کت، هواپیمای جنگنده مافوق صوتی دو موتوره، دو سرنشین و با بال متحرک ساخت شرکت گرومن آمریکا است.

این هواپیما نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد.

هواپیمای شکاری رهگیر اف-۱۴ در سال ۱۹۷۶ از سوی ایران خریداری و چندی بعد به کشورمان وارد شد.

 

پیش زمینهٔ خرید هواپیمای اف-چهارده از سوی ایران

بسیاری از ناظران غربی ناتوانی ایران از جلوگیری از تجاوز میگ-۲۵‌های شوروی به خاک ایران را عامل اصلی خرید هواپیمای اف-۱۴ تامکت می‌دانند؛ ولی واقعیت اندکی متفاوت است. از اواخر دههٔ ۱۹۵۰ میلادی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران با همکاری نیروی هوایی آمریکا پروازهای فوق محرمانه‌ای را بر فراز خاک شوروی انجام می‌دهد. در آغاز هواپیماهای سبک (حتی ترابری) برای این منظور به کار می‌رفت و چند فروند آنها به وسیلهٔ جنگنده‌های شوروی سرنگون شدند. پس از تحویل نخستین سفارش اف-۴ فانتوم۲ که نوع شناسایی هم جزء سفارش‌ها بود، این عملیات تشدید شد.

شوروی‌ها نگران قدرت تسلیحاتی ایران بودند و ماموریت‌های شناسایی خود را بر روی ایران انجام می‌دادند. هواپیماهای رهگیر نیروی هوایی شاهنشاهی به ویژه هواپیماهای اف-۴ فانتوم ۲ بارها سعی کردند تا میگ-۲۵هایی که وارد خاک ایران می‌شدند را رهگیری کنند ولی موفق نمی‌شدند. شاه علاقه‌ای به رویارویی مستقیم با شوروی نداشت و هنگامی که تجاوز مرزی از سوی هر دو طرف شدت گرفت شاه پیشنهاد داد که اگر شوروی‌ها تجاوز هوایی خود را متوقف کنند نیروی هوایی ایران و آمریکا نیز ورود به حریم هوایی شوروی را متوقف سازند. این پیشنهاد بارها و بارها تکرار شد و هر بار رد شد؛ بنابراین شاه به نیروی هوایی دستور داد که در ازاء هر تجاوز هوایی فاکسبت‌های شوروی دو یا چند مأموریت بر فراز خاک شوروی به عنوان مقابله به مثل انجام شود، ولی برای این منظور سلاحی نیرومندتر از اف-۴ فانتوم ۲ ایران مورد نیاز بودتا جلوی تجاوز شوروی‌ها را بگیرد. در این اثنا در راستای برنامه‌های توسعهٔ نظامی ایران در دههٔ ۱۹۷۰ میلادی و همچنین همکاری با ایالات متحده، نیروی هوایی شاهنشاهی به دنبال هواپیمای رهگیری بود که توانایی تهدیدهای پیش بینی شده را تا بیست سال آینده داشته باشد. هواپیمایی که بتواند پهنهٔ گسترده‌ای از آسمان ایران را با سنسورها و سلاح‌های نیرومند پوشش دهد و دارای توانایی رزمی بالای باشد.

در تابستان ۱۹۷۲ نامه‌ای از سوی محمدرضا پهلوی شاه وقت به پنتاگون فرستاده شد. در این نامه قصد شاه از بازدید از ایالات متحده آمریکا به منظور گفتگو دربارهٔ هواپیمای رهگیری بود که قرار بود در نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به خدمت گرفته شود. در این نامه برنامه‌ریزی او برای تماشای نمایش هوایی این نوع جنگنده‌ها به قصد الگوگیری برای شاخهٔ مورد علاقهٔ او در نیروهای مسلح یعنی نیروی هوایی قید شده بود. علاقهٔ اصلی شاه به هواپیمای اف-چهارده بود.

این ملاقات آغاز یک معاملهٔ مناقشه برانگیز بود که منجر به استقرار مدرنتزین هواپیمای جنگنده‌ای می‌شد که آمریکا به یکی از متحدانش فروخته بود. این برای نخستین بار بود که آمریکایی‌ها موافقت کرده بودند یک چنین جنگنده پیشرفته و استراتژیک را به یک مشتری خارجی بفروشند. از سوی دیگر این اقدام برای ایران یک اقدام جسورانه بود. زیرا هنوز در حال تجربه‌اندوزی در زمینهٔ سیستم‌های با تکنولوژی مدرن و تأسیسات لازم برای عملیاتی کردن آنها بود.

همچنین فروش این هواپیمااز سوی آمریکا به یک کشور دیگر به این معنای بود که کل پروژهٔ اف-۱۴ به وسیلهٔ ایران نجات پیدا می‌کرد. زیرا ایران موافقت کرده بود که کل هزینه تحقیقات و تمام هزینه راه اندازی خط تولید هواپیما که شرکت گرومن احتیاج دارد برای تولید هواپیما پرداخت کند.

جنگنده F-14 در ایران

پس از ایالات متحده آمریکا، ایران تنها کشوری است که دارای این نوع جنگنده‌است. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ۸۰ فروند از این هواپیما سفارش داد که ۷۹ فروند آن به ایران تحویل داده شد و هواپیمای آخر به دلیل قطع رابطه ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران به نیروی دریایی آمریکا داده شد. در حال حاضر این جنگنده تنها در ایران درحال سرویس دهی می‌باشد. از مشکلات اف-۱۴ تامکت این است که سرویس دهی و عملیاتی کردن آن بسیار مشکل است.

در دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ هجری شمسی، رابطه‌ی دولت‌های آمریکا و حکومت پادشاهی ایران در بهترین وضعیت قرار داشت. افزایش درآمدهای نفتی و فضای سنگین حاکم بر جنگ سرد، باعث شد که قوای نظامی ایران خیلی سریع رشد کند. وضعیت به گونه‌ای بود که ایران، تبدیل به بزرگترین خریدار سلاح‌های آمریکایی شده و پروژه‌های متعدد و میلیارد دلاری نظامی این کشور، حتی حساسیت کنگره‌ی آمریکا را نیز برانگیخته بود. حکومت پهلوی، متحد آمریکا بود و در نتیجه، اتحاد جماهیر شوروی حساسیت زیادی نسبت به افزایش قدرت نظامی همسایه‌ی جنوبی‌اش پیدا کرده بود. به همین دلیل، سازمان جاسوسی این کشور به طور دائم ساخت و سازها و خرید‌های نظامی ایران را زیر نظر داشت. یکی از راه‌های جاسوسی، استفاده از هواپیماهای فوق‌العاده سریع و بلندپرواز «میگ ۲۵» (Mig 25) بود. این هواپیما چنان سریع بود که به محض شناسایی شدن توسط رادارهای ایران و پیش از آن‌که هواپیماهای رهگیر ایرانی اقدام خاصی بکنند، آسمان این کشور را ترک می‌کرد. باید راه‌حل دیگری اندیشیده می‌شد؛ نیروی هوایی ایران به هواپیمایی احتیاج داشت که بتواند میگ ۲۵ را از فاصله‌ی خیلی دور رهگیری و شکار کند.

خود آمریکایی‌ها سال‌ها پیش از ایران، با چنین مشکلی برخورد کرده بودند. ناوگان دریایی آمریکا که در آب‌های سراسر دنیا حضور داشت، همواره در معرض خطر حمله‌ی هواپیماهای بمب‌افکن شوروی و موشک‌های کروز دوربرد بود. آن‌ها در پی ساخت هواپیمایی بودند که بتواند از روی ناو هواپیمابر نشست و برخاست کند و با بهره‌گیری از رادار و موشک‌های قدرتمند و دوربرد، کشتی‌ها و ناوهای هواپیمابر را از خطر حمله‌ی هوایی شوروی در امان نگه دارد. راه‌حل چیزی نبود جز پروژه‌ای گران‌قیمت و پیچیده برای ساخت هواپیمایی با ویژگی‌های مورد نظر. در دهه‌ی ۱۹۶۰، پروژه‌ای برای ساخت هواپیمایی به نام «اف-۱۱۱ بی» برای نیروی دریایی کلید خورد. هواپیمایی که به موازات طرح هواپیمای بسیار پیشرفته‌ی «اف-۱۱۱ آردوارک» (F-111 Aardvark) نیروی هوایی پیش می‌رفت، ولی به دلایل زیادی شکست خورد. بدین ترتیب طراحان آمریکایی آن پروژه را کنار گذاشتند و بر روی ساخت هواپیمایی کوچک‌تر به توافق رسیدند. آن‌ها کار بر روی ساخت هواپیمایی را شروع کردند که در سال ۱۹۷۰، با نام «اف ۱۴ تام‌کت» معرفی شد. جنگنده‌ای که بسیاری فناوری‌های آن از هواپیمای «اف ۱۱۱-بی» به ارث رسیده بود. تام‌کت، به پیشرفته‌ترین و گران‌ترین جنگنده‌ی نیروی دریایی آمریکا تبدیل و برای سال‌ها نماد فناوری‌های پیشرفته‌ی هوانوردی شد. اف ۱۴ تام‌کت به جز نیروی هوایی ایران، به هیچ کشوری فروخته نشد.

تام‌کت یک جنگنده‌ی «رهگیر» و «برتری هوایی» بزرگ‌ جثه‌ی نسل ۴ است. رادار AWG-9 استفاده شده در آن، از پیشرفته‌ترین و دوربردترین رادارهای زمان خود بود که می‌توانست اهدافی به اندازه‌ی یک بمب افکن را تا فاصله‌ی ۱۶۰ کیلومتری شناسایی و تا ۲۴ هدف را به صورت همزمان رهگیری کند. تام‌کت مجهز به موشکی دوربرد بود که به کمک رادار قدرتمند، تبدیل به سلاحی بسیار کارآمد می‌شد. «ایم ۵۴ فینیکس» (AIM-54 Phoenix) موشک هوا به هوایی دوربرد و سریع با سامانه‌ی هدایت راداری بود که می‌توانست اهداف تا فاصله‌ی ۱۹۰ کیلومتری را شکار کند. این موشک مسیر هواپیمای هدف را پیش‌بینی و بر سر راه با آن ملاقات می‌کرد، بنابراین فرار از فینیکس کار بسیار مشکلی بود و به دلیل سرعت زیاد ۵ ماخ، معمولا خلبان‌ها خیلی دیر متوجه رسیدن این موشک می‌شدند. اف ۱۴ می‌توانست همزمان ۶ موشک فینیکس را به سوی ۶ هدف شلیک کند. تام‌کت مجهز به بال‌هایی با توانایی تغییر زاویه است. در سرعت‌های پایین، بال‌ها باز می‌شوند تا هواپیما قدرت مانور بهتری داشته باشد و در سرعت‌های بالا، بال‌ها بسته می‌شوند تا مصرف سوخت کاهش یابد. تام‌کت نه هواپیمای خیلی خوبی برای درگیری نزدیک بود نه هواپیمایی برای حمله به اهداف زمینی. البته در دهه‌ی ۹۰ میلادی، تام‌کت‌های آمریکایی توانایی حمله به اهداف زمینی را هم پیدا کردند.

 جنگنده اف-۱۴ تامکت هنوز در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌کار می‌رود و جزء جنگنده‌هایی است که در طول جنگ ایران و عراق بسیار توسط ایران استفاده می‌شد. در ۶ ماهه اول جنگ اف-۱۴های ایران پنجاه پیروزی را در برابر هواپیماهای عراقی به ثبت رساندند که اکثراً مقابل جنگنده‌های میگ-۲۱ و میگ-۲۳ و تعداد کمتری هم در مقابل سوخوهای ۲۰ و ۲۲ (مدل‌های صادراتی سوخو-۱۷) بود و تنها یک اف-۱۴ بر اثر برخورد ترکش یک میگ-۲۱ که در نزدیکی آن منفجر شده بود آسیب دید. از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۶ وظیفه اصلی اف-۱۴های ایران گشت‌زنی در مراکز حساس حکومتی و اقتصادی مثل تهران و جزیره خارگ و بنادر و پالایشگاه‌های جنوب کشور و سکوهای نفتی خلیج فارس بود. این کار با کمک هواپیماهای سوخت‌رسان بوئینگ ۷۰۷-۳۱۹سی انجام می‌شد و گاه هر پرواز با ۴ مرتبه سوخت‌رسانی در هوا بیش از ده ساعت طول می‌کشید. اف۱۴ها در این مدت همچنان در جنگ‌های هوایی درگیر می‌شدند اما وظیفه اصلی آن‌ها ارعاب نیروی هوایی عراق بود. خسارات سنگینی که این جنگنده‌ها به هواپیماهای عراق وارد کرده بودند در کنار موشک‌های هوابه‌هوای بسیار دقیق و دوربرد آدبیلوجی-۹ و فونیکس آن‌ها باعث می‌شد تا جنگنده‌های عراقی بلافاصله پس از مشاهده یک اف-۱۴ اقدام به عقب‌نشینی کنند و اف۱۴ها به یک سامانه دفاع هوایی بسیار مؤثر تبدیل شوند که چنین سطحی از تأثیرگذاری برای یک سیستم دفاع هوایی شاید تاکنون در هیچ جنگی و برای مدتی چنین طولانی سابقه نداشته‌است. تنها جنگنده‌های عراقی که توانست موفقیت نسبی در برابر اف-۱۴ به دست آورد جنگنده‌های میراژ اف-۱ ئی‌کیو-۶ مجهز به موشک‌های سوپر ۵۳۰دی و مجیک ام‌کا۲ بودند که توسط فرانسه در اواخر جنگ یعنی اوایل سال ۱۹۸۸ در اختیار عراق گذاشته شد.

تام کوپر محقق نبردهای هوایی جنگ ایران و عراق معتقد است که اف-۱۴های ایرانی در طول جنگ دست کم ۱۶۰ هواپیما و هلیکوپتر عراقی را سرنگون کرده‌اند که از این میان ۵۸ فروند میگ-۲۳، ۳۳ فروند داسو میراژ اف-۱، ۲۳ فروند میگ-۲۱، نه فروند میگ-۲۵، دو فروند میگ-۲۷، ۲۳ فروند سوخو-۱۷، پنج فروند بمب‌افکن توپولوف-۲۲، یک فروند میراژ ۵، یک فروند بمب‌افکن بی-۶دی، یک فروند بالگرد سوپر فریو و یک فروند بالگرد میل-۲۴ و در بقیه هم نوع هواپیما مشخص نیست.

«واحد مهندسی و اورهال نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» با بهسازی قطعات و ارتقای آن توانسته این هواپیما را تا حدودی به روز نگه دارد. تامکت‌های ایران از مدل A اولین مدل تولیدی اف-۱۴ است و با تامکت‌های آمریکایی تفاوتی ندارد. تعدادی از این جنگنده‌ها در پایگاه هوایی هشتم شکاری شهید بابایی در نزدیکی اصفهان نگهداری می‌شود. بر اساس یکی از برآوردها در سال ۲۰۰۹ ایران ۴۴ فروند اف-۱۴ داشته که ۱۳ فروند آنها عملیاتی بوده‌اند.= البته در سال ۲۰۱۱ یک هواپیمای اف-۱۴ در ایران سقوط کرد. ایران و ایالات متحده آمریکا تنها دارندگان این جنگنده هستند.

مشخصات F-14 تامکت :

مشخصات عمومی

• خدمه: ۲ خلبان و افسر رهگیری هوایی
• طول: ۶۲ فیت و ۹ اینچ (۱۹٬۱ متر)
• پهنای بال: ** باز شده: ۶۴ فیت (۱۹/۵۵ متر)
  • جمع شده: ۳۸ فیت (11.58 m)
• ارتفاع: ۱۶ فیت (4.88 m)
• بال: مساحت ۵۶۵ فیت مربع (54.5 m²)
• ماهیواره: NACA 64A209.65 mod root, 64A208.91 mod tip
• وزن خالی: ۴۳۷۳۵ پوند (19,838 kg)
• وزن بارگیری: ۶۱۰۰۰ پوند (27,700 kg)
• بیشینه وزن برخاست: ۷۴۳۵۰ پوند (33,720 kg)
• پیشرانه: ۲× جنرال الکتریک یی-۱۱۰ جی‌ای-۴۰۰ توربوفن با پس‌سوز
  • نیرو ی خشک: ۱۳۸۱۰ پوند (61.4 kN) هرکدام
  • نیرو با پس سوز ۲۷۸۰۰ پوند (124.7 kN) هرکدام

عملکرد

• سرعت بیشینه: ۲/۳۴ ماخ (1,544 mph, 2,485 km/h) at high altitude
• شعاع عملیاتی: ۵۰۰ ناتیکال مایل (575 mi, 926 km)
• برد ترابری: ۱۶۰۰ ناتیکال مایل (1,840 mi, 2,960 km)
• سقف پروازی: ۵۰۰۰۰ فیت (15,200 m)
• نرخ اوج‌گیری: >۴۵۰۰۰ فیت بر دقیقه (229 m/s)
• بارگیری بال: ۱۱۳/۴ پوند بر فیت مربع (553.9 kg/m²)
• نسبت نیرو به وزن: ۰/۹۱

جنگ‌افزار

• توپها: ۱× توپ گاتلینگ ام-۶۱ (۲۰ میلیمتری) با ۶۷۵ گلوله
• جایگاه‌ها: دارای ۱۰ جایگاه، ۶×زیر بدنه، ۲ تا ناسل، ۲×محل اتصال بالها.
• موشکها: ** موشکهای هوا به هوای: ایم-۱۲۰ آمرام، ایم-۹ سایدوایندر، ایم-۷ اسپارو، ایم-۵۴ فینیکس، موشک سجیل(تغییر یافته موشک هاوک جهت استفاده هوا به هوا در اف۱۴)
• ترکیب بارگیری:
  • ۶×آیم-۵۴، ۲×آیم-۹
  • ۲×آیم-۹+۲×آیم-۵۴+۳×آیم-۷ (ترکیب معمول)
  • ۲×آیم-۹+۴×آیم-۵۴+۲×آیم-۷
  • ۲×آیم-۹+۶×آیم-۷
  • ۴×آیم-۹+۴×آیم-۵۴
  • ۴×آیم-۹+۴×آیم-۷
  • ۴×آیم-۹+۴×آیم-۱۲۰
  • ۲×آیم-۹+۶×آیم-۱۲۰
• بمبها: ** جدام (JDAM) مهمات دقیق زن
  • بمبهای هدایت لیزری پیووی
  • بمبهای ام‌کا-۸۰ غیر هدایت شونده
  • سی‌بی‌یو-۱۰۰ بمب خوشه‌ای (ام‌کا ۲۰ راکی-۲)
• متفرقه:
  • پاد هدف‌گیری لانتیرن
  • ۲×تانک سوخت قابل رهاسازی ۲۶۷ گالونی

تجهیزات پروازی

• رادار ای‌ان/آدبلیوجی-۹ هیوز با برد ۳۳۰ کیلومتر
• AN/ASN-130 INS, IRST, TCS

کارنامهٔ خلبانان اف-۱۴ ایران در جنگ ایران و عراق

جدول زیر کارنامهٔ خلبانان اف-۱۴ ایران در جنگ ایران و عراق که نام‌شان تاکنون ثبت شده را دربردارد. این آمار مجموعاً شامل پیروزی‌های تأییدشده توسط منابع غربی و پیروزی‌های احتمالی می‌باشد. پیروزی‌های تأییدشده در ستون نوع هواگردهای شکارشده با فونت پررنگ نوشته شده و پیروزی‌های احتمالی با فونت کم رنگ و اریب نوشته شده‌اند.

نام خلبان	تعداد پیروزی	هواگردهای شکار شده
		نوع	سلاح	تاریخ	توضیحات
جلیل زندی	۱۱	میگ-۲۱ میگ-۲۱ میگ-۲۳ میگ-۲۳ سوخو-۲۲ سوخو-۲۲ میگ-۲۳ میگ-۲۳ میراژ اف۱ میراژ اف۱ میراژ اف۱	ایم-۹پی موشک؟ ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای موشک؟ موشک؟ موشک؟ ایم-۵۴ای موشک؟ ایم-۹پی ایم-۹پی	۶۰/۲/۲۵ ؟ /۶۰/۱۰ ۶۱/۷/۱۸ ۶۱/۷/۱۸ ؟ /۶۲/۶ ؟ /۶۲/۶ ؟ /۶۵/۱ ؟ /۶۵/۱ ۶۶/۶/۷ ؟ /۶۶/۱۱ ؟ /۶۶/۱۱	موفق‌ترین خلبان در نبردهای هوایی جنگ ایران و عراق و همچنین در تاریخ ایران تاکنون و همچنین موفق‌ترین خلبان هواپیمای اف- ۱۴ در جهان
شهرام رستمی	۶	میراژ اف۱ میراژ اف۱ میراژ اف۱ میگ-۲۱ میگ-۲۵ میگ-۲۵	ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای ایم-۷ئی ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۶۰/۷/۳۰ ۶۰/۷/۳۰ ۶۰/۷/۳۰ ۶۰/۷/۳۰ ۶۱/۶/۲۵ ۶۱/۹/۱۰	نخستین شکارچی میگ-۲۵
افشار	۶	میگ-۲۳ میگ-۲۱ میگ-۲۱ میراژ اف۱ سوخو-۲۲ میراژ اف۱	موشک؟ ایم-۷ئی ایم-۵۴ای موشک؟ ایم-۵۴ ایم-۹پی	۵۹/۷/۲۱ ۵۹/۸/۳۰ ۵۹/۹/۶ ۶۵/۷/۱۵ ؟ /۶۵/۱۱ ۶۷/۲/۲۵
فرح آور	۴	میگ-۲۳ میگ-۲۳ میگ-۲۳ میگ-۲۳	ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۶۰/۱۰/۱۷ ۶۰/۱۰/۱۷ ۶۰/۱۰/۱۷ ۶۰/۱۰/۱۷
اسدالله عادلی	۳	میگ-۲۳ میگ-۲۳ میگ-۲۳	ایم-۵۴ای	۶۰/۱۰/۱۷	اسدالله عادلی به همراه کابین عقب محمد مسبوق در روزهای اولیه جنگ ۳ فروند میگ ۲۳ که در فرمیشن بسیار نزدیک به هم پرواز می‌کردند را با شلیک یک موشک فونیکس در حوالی جزیره خارک سرنگون کردند که از این لحاظ دارای رکورد سرنگونی سه جنگنده با یک موشک فینیکس می‌باشد.
رهنورد	۳	سوخو-۲۲ میراژ اف۱ میراژ اف۱	ایم-۷ئی ایم-۹پی ایم-۹پی	؟ /۶۶/۲ ۶۷/۱۱/۲۷ ۶۷/۱۱/۲۷
ذوقی	۳	میگ-۲۳ میگ-۲۳ میراژ اف۱	ایم-۹پی ایم-۷ئی ایم-۹پی	۶۶/۱۱/۳ ۶۶/۱۱/۳ ۶۷/۴/۱۸
محمدهاشم آل آقا	۳	میگ-۲۱ میراژ اف۱ میراژ اف۱	ایم-۷ئی ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۵۹/۸/۲۸ ۶۰/۹/۲۰ ۶۰/۹/۲۰
خسروداد	۳	میگ-۲۱ میگ-۲۳ میگ-۲۳	ایم-۷ئی ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۶۱/۸/۳۰ ۶۱/۸/۳۰ ۶۱/۸/۳۰
حسن افغان طلوعی	۲	میراژ اف۱ میراژ اف۱	ایم-۷ئی ایم-۹پی	۶۵/۱۱/۲۹ ۶۵/۱۱/۲۹
مالیج	۲	میگ-۲۳ میگ-۲۳	ایم-۹پی ایم-۹پی	۵۹/۷/۲۶ ۵۹/۷/۲۶
علی عظیمی	۲	میگ-۲۱ میگ-۲۳	ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۵۹/۷/۱ ۵۹/۷/۱
آزاد	۲	میگ-۲۱ میگ-۲۱	ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۶۰/۹/۲۰ ۶۰/۹/۲۰
اسماعیلی	۲	کرم ابریشم اچ-۶	ایم-۵۴ای ایم-۵۴ای	۶۷/۱۲/۷ ۶۷/۱۲/۷
امیر	۱	میگ-۲۳	ایم-۹پی	۶۰/۲/۱
امیراصلانی	۱	میراژ اف۱	ایم-۵۴ای	۶۶/۱۲/۱	از فاصلهٔ ۱۵۰ کیلومتری هدف قرار داده شد.
هداوند	۱	میراژ اف-۱	ایم-۵۴ای	۶۰/۷/۳۰
محمدرضا عطایی	۱	میگ-۲۳	ایم-۵۴ای	۵۹/۶/۲۲	نخستین شکارچی جنگندهٔ عراقی در پی تجاوز جنگنده‌های عراقی به خاک ایران ۹ روز پیش از آغاز رسمی جنگ ایران و عراق
هاشمی	۱	میراژ اف۱	ایم-۵۴ای	۶۴/۱/۶
نقدی	۱	میگ-۲۳	ایم-۵۴ای	۵۹/۶/۲۹
مسلمی	۱	میگ-۲۳	ایم-۷ئی	۶۶/۱۱/۳
رضا؟	۱	میگ-۲۳	ایم-۷ئی	۶۵/۴/۲۱
عباس حزین	۱	میگ-۲۱	ایم-۹پی	۵۹/۸/۴
اخباری	۱	میگ-۲۱	ایم-۹پی	۵۹/۸/۴
فرهاد دهقان	۱	میگ-۲۱	ایم-۵۴ای	۵۹/۹/۱۱
موسوی	۱	سوخو-۲۲	ایم-۵۴ای	۶۱/۴/۳۰

 

• پدافند هوایی ارتش

اگرچه در کشور ما هواپیمای اف -۱۴ در اختیار نیروی هوایی می‌باشد، ولی اصلی‌ترین شرح وظیفه این هواپیما انجام ماموریت‌های رهگیری می‌باشد.

در واقع اف-۱۴ یک هواپیمای جنگنده شکاری رهگیر و دارای خصوصیات منحصر به فرد جهت اعمال پدافند هواپایه در برابر نیروی هوایی دشمن می‌باشد.

 

 

عملکرد منحصر به فرد خلبانان تیزپرواز اف-۱۴ در جنگ تحمیلی و ساقط کردن ده‌ها فروند انواع هواپیمای دشمن شاهدی براین ادعا می‌باشد.

هواپیمای اف -۱۴ که از سال ۱۳۵۴ در نیروی هوایی ارتش به کار گرفته شد، دارای بال‌های متغیر و توانایی پرواز در شرایط مختلف جوی و انجام سوخت‌گیری هوایی می‌باشد.

از جمله خصوصیات جالب این هواپیما توانایی برخاستن و فرود روی عرشه ناوهای هواپیمابرمی‌باشد.

اف-۱۴ می‌تواند ماموریت‌های گشت هوایی، اسکورت، شناسایی، کشف، رهگیری و انهدام را انجام دهد.

این هواپیما دارای طول ۱۰/۱۹ متر، عرض ۵۴/۱۹ (در حالت بال باز)، ارتفاع ۸۸/۴ متر، حداکثر سرعت ۳۴/۲ ماخ، سقف پرواز ۵۰۰۰۰ پا و برد پروازی ۳۲۰۰ کیلومتر می‌باشد.

رادار کنترل آتش این هواپیما توانایی کشف ۲۴ هدف و اصابت قراردادن حداکثر ۶ هدف را دارد.

تسلیحات مورد استفاده در اف-۱۴:

• یک قبضه توپ ۲۰ میلی متری
• موشک‌های هوابه هوا فونیکس(AIM-۵۴A)، اسپارو(AIM-۷)، سایدوایندر( AIM-۹ J & L)،امرام( AIM-۱۲۰)

تجهیزات الکترونیکی به کار رفته در هواپیمای اف-۱۴:

• سامانه‌های راداری ناوبری،کنترل آتش و اعلام خطر
• سامانه شناسایی دوست از دشمن
• سامانه جنگ الکترونیک ECM &ECCM
• سامانه شناسایی اهداف با استفاده از اشعه مادون قرمز

 

طبق برنامه کنونی نیروی هوایی، ناوگان ۶۲ فروندی اف۱۴ تا سال ۲۰۳۰ در خدمت باقی خواهند ماند. اگرچه در کشور ما هواپیمای اف -۱۴ در اختیار نیروی هوایی می‌باشد، ولی اصلی‌ترین شرح وظیفه این هواپیما انجام ماموریت‌های رهگیری می‌باشد. در واقع اف-۱۴ یک هواپیمای جنگنده شکاری رهگیر و دارای خصوصیات منحصر به فرد است.

 اف-۱۴ هواپیمای رهگیر بال متحرک ساخت شرکت گرومن ایالات متحده آمریکا است که در نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی ایران فعالیت داشته‌است.  اف-۱۴ می‌تواند ماموریت‌های گشت هوایی، اسکورت، شناسایی، کشف، رهگیری و انهدام را انجام دهد. این هواپیما دارای طول ۱۰/۱۹ متر، عرض ۹.۵۴ (در حالت بال باز)، ارتفاع ۴.۸۸ متر، حداکثر سرعت ۲.۳۴ ماخ، سقف پرواز ۵۰۰۰۰ پا و برد پروازی ۳۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. رادار کنترل آتش این هواپیما توانایی کشف ۲۴ هدف و اصابت قراردادن حداکثر ۶ هدف را دارد.

آخرین بروزرسانی تام‌کت توسط نهاجا

پیشینه

، نورثروپ اف-۵ و پی-۳ اوریون توانایی مقابله با هواپیمای میگ-۲۵ به‌دلیل سرعت و سقف پرواز بالا را نداشتند.  و نیروی هوایی ایران چندین اف-۴ فانتوم ۲ دی را در مقابله با میگ‌ها از دست داده بود.

در تابستان ۱۹۷۲ ایران موافقت کرد که کل هزینه تحقیقات و تمام هزینه راه‌اندازی خط تولید هواپیما را به شرکت گرومن پرداخت کند. ایران سفارش خرید ۷۱۴ موشک فینیکس را نیز به آمریکا داد که تا زمان انقلاب، تعداد ۲۸۴ فروند از آن‌ها تحویل داده‌شده بود. بعد از انقلاب دولت آمریکا تحویل این موشک را لغو کرد.

 

 

جنگنده‌های تحویل شده به ایران از شماره ۳–۶۰۰۱ تا شماره ۳–۶۰۷۹ سریال‌بندی شدند.

 

اف ۱۴ تام کت های ایرانی در طول جنگ ۸ ساله ۱۶۰پیروزی هوایی به دست آوردند. با توجه به اطلاعات ایستگاه‌های شنود و فرکانس‌های دریافتی هواپیمای خفاش (یک هواپیمای سی-۱۳۰ مجهز به سامانه‌های شنود که قبل از انقلاب توسط ایران خریداری شد) و لاشه‌های کشف شده:

• ۲۳ پیروزی در مقابل مدل‌های مختلف میگ ۲۱
• ۵۸ پیروزی در مقابل مدل‌های مختلف میگ ۲۳
• ۹ پیروزی در مقابل مدل‌های مختلف میگ ۲۵
• ۳۴ پیروزی در مقابل داسو میراژ اف۱
• ۲۳ پیروزی در مقابل سوخو سو-۱۷
• ۱ پیروزی در مقابل هلیکوپتر میل می-۲۴
• ۳ پیروزی در مقابل کرم ابریشم
• ۵ پیروزی در مقابل توپولف-۲۲
• ۱ پیروزی در مقابل توپولف-۱۶
• ۲ پیروزی در مقابل میگ-۲۷
• ۳ پیروزی در مقابل میراژ-۵
• ۱ پیروزی در مقابل هواپیمای سوپر اتاندارد
• ۲ پیروزی نیز جنگنده دشمن شناسایی نشد.

نماواره اف ۱۴ تام کت ایران

بومی‌سازی

وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران از سال ۱۹۸۲ اقدام به ساخت قطعات یدکی و تعمیر قطعات معیوب این جنگنده در داخل ایران نمود. واحد مهندسی و اورهال نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توانسته کلیه کارهای مربوط به سرویس و نگهداری هواپیما از جمله تعمیرات سنگین را به مرحله خودکفایی برساند.  ایران هم‌اکنون توانایی تولید کل قطعات و تجهیزات این هواپیما را دارا می‌باشد.

پس از پایان جنگ، ذخیرهٔ موشک‌های فونیکس اف۱۴ به شدت کاهش یافت و ایران با کمک روسیه موشک فکور را برای به‌کارگیری به جای فونیکس بر روی تامکت تولید کرد.

پروژه شهید بابایی

در سال ۲۰۰۸، معاونت عملیات نیروی هوایی ایران نقشه راه ارتقای اف۱۴ را تا سال ۲۰۲۰ منتشر نمود. جهاد خودکفایی و تحقیقات صنعتی نیروی هوایی وظیفه یافت با تمام پیمانکاران غیرنظامی با تفویض مسئولیت سامانه‌های مورد نیاز، فناوری و قطعات یدکی را فراهم نماید.

کار در آشیانه بازآماد اف-۴ فانتوم در فرودگاه مهرآباد آغاز شد و پس از ۳۶ ماه کار، پرواز ۳۰ دقیقه‌ای آزمایشی را در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ انجام داد. آزمایش‌های پروازی بیشتری صورت گرفت و در آوریل سال ۲۰۱۲ به اسکادران ۸۲ تاکتیکی تحویل داده شد.

تعدادی از اف-۱۴ها مجهز به رادار بومی شدند و بقیه نیز با همان رادار قبلی یعنی ای‌ان/ای‌دابلیوجی-۹ کاملاً بهینه‌سازی شده رادار قدیمی از پردازنده‌های CPU ضعیفی بهره می‌بردند و کاملاً به روز شده‌اند؛ و همچنین قطعات الکترونیک قدیمی به‌ویژه قطعات مربوط به رادار AN/AWG-۹ و قطعات مربوط به سامانه مهمات با قطعات سبک‌تر و سریع‌تر تعویض شده‌اند و همچنین سامانه جنگ الکترونیک AN/ALQ-۱۰۰ با تعویض آنتن، پروسسور، تحلیلگر و سامانه پیش‌تقویت با قطعات جدید به روز شد و کل سیم‌بندی شکاری نیز تعویض شده و مقرهای ۱ و ۸ برای افزودن قابلیت حمل MIM-۲۳C یا R-۷۳E تقویت شده‌است. افزون بر این یک سامانه ناوبری داخلی، سامانه رادیو UHF/VHF و بعضی قطعات دیگر نصب شده‌اند. الکترونیک پرواز تغییرات عمده ای یافت.

قابلیت بعدی حمل بمب به این جنگنده افزوده شده‌است. سیستم کنترل آتش جنگنده بهینه شده و سامانه ناوبری اینرسیایی جدید و سامانه هشدار دهنده راداری RWR ارتقا یافت. بدنه کاملاً از اشعه ایکس ری(X-ray) گذشته و تمامی مشکلات بدنه رفع شده‌است. موتورها بهینه‌سازی شده‌اند و مشکلات قبلی آن برطرف شده؛ و در آخر این جنگنده به موشک‌های هوا به هوای جدید از جمله فکور ۹۰، ویمپل ار-۷۳، ویمپل ار-۲۷ مجهز شده‌است.

در سال ۲۰۱۳ سه فروند دیگر به اسکادران ۸۲ تحویل داده شد. آن‌ها اکنون در این پایگاه به عنوان آلرت واکنش سریع (QRA) در حال خدمت می‌باشند. درسپتامبر سال ۲۰۱۴ مرکز بازآماد پایگاه هشتم شکاری نمونه دیگری را تحویل داد. طبق برنامه کنونی نیروی هوایی، ناوگان ۶۲ فروندی اف۱۴ تا سال ۲۰۳۰ در خدمت باقی خواهند ماند.

دومین رنگ استتار