نمایی کلی از هلیکوپتر آپاچی :
هلیکوپتر تهاجمی آپاچی ساخت شرکت بوئینگ برای ارتش آمریکا که جایگزین هلیکوپترهای کبرا (AH-1 Cobra) شده و AH ابتدای نام هلیکوپتر مخفف Attacker Helicopter است .
تاریخچه هلیکوتر آپاچی:
در سال1972 ارتش ایالات متحده در حال آماده کردن طرح (AAH)برای هلیکوپتر پیشرفته تهاجمی (Advanced Attack Helicopter) بود و بعد از آماده شده این طرح مناقصه ای برای شاخت این هلیکوپتر برگزار شد و از میان 5 پیشنهاد ارائه شده 2 پیشنهاد گروه هیوز و شرکت بل در نهایت مورد توجه مسئولان ارتش آمریکا قرار گرفتند و بعد از ساخت نمونه ابتدایی طرحهای این دو شرکت در نهایت هم مدل 97/YAH-64 شرکت هیوز بر مدل 409/YAH-63 شرکت بل پیروز و برای طرح هلیکوپتر آپاچی برای ارتش آمریکا انتخاب شد .
اولین پرواز نمونه اولیه هلیکوپتر آپاچی در 30 سپتامبر1975 بود اما تا سال 1982 و تا دریافت اولین سفارش نمونه ی دیگری از آن ساخته نشد در سال 1983 اولین نمونه ساخته شده هلیکوپتر آپاچی در بیرون از ساختمان شرکت هیوز در آیریزونا ناپدید شد و بعدها معلوم شد که سقوط کرده که تاثیر بدی بر طرح و مسئولان شرکت هیوز گذاشت . یک سال بعد از این حادثه مسئولان شرکت مک دانل داگلاس طرح هلیکوپتر آپاچی را به مبلغ500 ملیون دلار از شرکت هیوز خریداری کردند و این طرح بعد از ادغام دو شرکت مک دانل داگلاس و بویینگ در سال 1996 طرح هلیکوپتر آپاچی از سوی صنایع هلیکوپتر بویینگ ادامه یافت .
توسعه و بهینه سازی هلیکوپتر آپاچی :
دو نمونه از هلیکوتر در خدمت ارتش آمریکا هستند نمونه اول AH-64A یا همان نمونهابتدایی ساخته شده و نمونه دومدی AH-64D با لقب لانگ بو است .از این هلیکوپتر نمونه های B و C هم ساخته شده ولی هرگز وارد خدمت نشدند . انگلیس نمونه وست لند (Westland) از این هلیکوتر با کد (WAH-64) که مدل سفارشی شده و تغییریافته هلیکوتر آپاجی مدل دی (AH-64D) است را برای ارتش این کشور تولید میکند .
ساختمان هلیکوپتر آپاچی به گونه ای طراحی و ساخته شده که توانایی پایداری در تمام محیطهای جوی را دارد و خلبان هلیکوپتر میتواند با استفاده از سیستم پیشرفته (IHADSS) که سیستم کشف و شناسایی و هدفگیری اهداف نصب شده در کلاه خلبان است در روز و شب و تمام شرایط آب هوایی به خوبی ماموریتهای خود را انجام دهد. (IHADSS مخفف Integrated Helmet and Display Sight System ). هلیکوپتر آپاچی از وسایل پیشرفته و دقیق دیگر مانند آخرین سیستمهای آیونیکی و الکترونیکی که امکان شناسایی اهداف کاذب را به خلبان میدهد و دوربین مادون قرمز براب استفاده در شب و نقشه راهنمای زمین و موقعیت دیجیتال خودکار و سیستم مکان یاب (GPS) استفاده میکند .هلیکوپتر آپاچی از سیستم /15Y MOS 15X که یک سیستم الکترونیکی تعمیر تسلیحات است به همراه سیستم MOS 15R برای راهنمایی خلبان برای پیروزی آسان در نبردها است هم استفاده میکند.
به طور عمومی هلیکوپترهای آپاچی بر خلاف ظاهر ترسناک و پر ابهت خود ضعفهای زیادی دارند که با دانستن این نقاط ضعف میتوان به راحتی به آپاچی ضربه زد و حتی این هلیکوپتر را نابود کرد . هدف از ساخت این هلیکوپتر درگیر شدن و نابود کردن وسایل زرهی و مواضع دشمن در فواصل معین است . هلیکوپتر آپاچی در ماموریتهای خودمیتواند تا حدودی مستقل عمل کند که به دلیل سیستمهای پیشرفته هدایت و ناوبری و سلاحهای گوناگون میباشد .
در ماموریتهای هلیکوپتر آپاچی یک نقص عمده در هلیکوپتر آپاچی شناسایی شد که آسیب پذیری زیاد این هلیکوپتر در برابر حملات نیروی زمینی یا آتش نیروی های زمینی (آتش پدافند و موشکهای دوش پرتاب و .... ) بود . در جنگ دوم عراق در سال2003 حدود80% هلیکوپترهای آپاچی بر اثر آتش زمینی آسیب دیدند و در جاهای کوهستانی آسیب پذیری بیشتری دارند و عموما هلیکوپتر آپاچی در جنگ شهری و یا در برابر نیروهایی که کمین کرده اند ضعف دارد . زیرا نیروهای پیاده از حفاظت بیشتری برای استتار و مخفی شدن برخوردار هستند و هلیکوپتر آپاچی هم نمیتواند در اکثر مواقع این کمین ها را شناسایی کند . در جنگ عراق نیروهای عراقی و نیروهای شورشی بعد از جنگ با هدف قرار دادن سیستم کنترل هلیکوپتر و ورودی و خروجی موتورهای هلیکوپتر بارها باعث صدمه دیدن و فرود اظطراری و یا حتی از کار افتادن این هلیکوپتر شده است . هلیکوپتر آپاچی در برابر آتش سلاحهایی مانند مسلسل هم تا حدی آسیب پذیر است و این هلیکوپتر برای حمله به هدف از فاصله بیشتر از 850 متر استفاده میکند. از دیگر نقاظ ضعف این هلیکوپتر آپاچی این اسن که تنها میتواند به روی یک هدف تمرکز کند و با یک هدف درگیر شود و در صورت وجود تعداد زیادی هدف و فاصله داشتن اهداف آسیب پذیر و ناکارامد است .
برای مقابله با این وضعیت دشوار در نقاط مختلف هلیکوپتر ژره محافظ بیشتر استفاده کرده اند ولی با وجود تمام این سخنان هلیکوپتر آپاچی از سایر هلیکوپترها دیگر موفق تر است به دلیل آنکه تسلیحات بیشتری حمل میکند و سرعت بیشتری دارد و از قدرت مانور زیادی برخوردار است . هلیکوپتر آپاچی با تمام ضعفهایی که دارد مقاوم ترین و موفق ترین هلیکوپتر ارتش آمریکا است و با توجه امکان استفاده از موشکهای سایدوایندر امکان درگیری و نبرد با هواپیماها را هم دارد . از هلیکوپتر های آپاچی بیشتر به صورت ترکیبی استفاده میشود یعنی اینکه در یک گروه به پرواز در می آیند و یک گروه وظیفه حمله به اهداف را دارد و گروه دیگر برای پشتیانی از هلیکوپترهای مهاجم در برابر خطرات است . از هلیکوپتر آپاچی برای پشتیبانی نیروی زمینی و هدایت آتش توپخانه هم استفاده میشود
معرفی نمونه های مختلف هلیکوپتر آپاچی :
- هلیکوپتر آپاچی مدل ای AH-64A:
این نمونه مدل اولیه این هلیکوتر است و هم اکنون در حال جایگزینی با نمونه جدیدتر هلیکوپتر آپاچی یعنی لانگ بو میباشد .
ـ هلیکوپتر آپاچی مدل دی AH-64D :
این نمونه مدل بهینه سازی شده نمونه ابتدایی میباشد که در آن از گیرنده های حساس و پیشرفته و تسلیحات پیشرفته تر استفاده شده است و از مهمترین تغییرات در این نمونه نسبت به نمونه ابتدایی در اضافه کردن FCR رادار کنترل آتش(Fire Control Radar) است که در بالای پره های هلیکوپتر نصب شده است و از آن در شناسایی اهداف و خطراتی که هلیکوپتر را تهدید میکن استفاده میکنند ارتفاع زیادتر سیستم FCR و پوشش جاذب امواج رادار به خلبان هلیکوپتر کمک میکند تا با پنهان شد در پشت یک درخت و یا ساختمان و یا هر نوع مانع دیگه بدون انکه دیده شود محیط را زیر نظر داشته باشد و اهداف را شناسایی کند و با استفاده از اصل غافلگیری به انها حمله کند . سیستم FCR توانایی شناسایی موشکهای شلیک شده به سوی هلیکوپتر را دارد و با هشدار به خلبان میتواند از هلیکوپتر دفاع کند . از دیگر تفاوتهای نمونه لانگ بو با نمونه ابتدایی در استفاده از موتورهایT700-GE-701C و کاکپیت یکپارچه برای دید بهتر میباشد .
استفاده کنندگان از هلیکوپتر آپاچی:
ایالات متحده :
اولین نبرد این هلیکوپتر بعد از ورود به خدمت در سال 1989 در هنگام حمله به پاناما بود . از هنگام ورود به خدمت تا به حال این هلیکوپتر در ماموریتهای مهمی مانند جنگ اول و دوم خلیج فارس و افغانستان شرکت داشته است . هلیکوپترهای آپاچی بزرگترین شکارچی تانکها و وسایل زرهی عراق در جنگ با این کشور بودند و قسمت زیادی از توان زرهی عراق را نابود کردند .
اسراییل:
اسراییل با بهینه سازی این هلیکوپتر آپاچی مدل ای(AH-64A) و سازگاری با سلاحهای ساخت این کشور از این هلیکوپتر برای شلیک موشکهای هدایت شونده وسایر موشکها استفاده میکند .
مشتریان و قیمت هلیکوپتر آپاچی :
قیمت نمونه ابتدایی هلیکوپتر آپاچی AH-64A 14.5 ملیون دلار است و سنگاپور در سالهای1999 تا2001 تعداد 20 فروند هلیکوپتر آپاچی نوع دی هر کدام به مبلغ 56.25 ملیون دلار را خریداری کرد . یونان در سال2003 12 فروند هلیکوپتر آپاچی دی جمعا به مبلغ675 ملیون دلار را سفارش داد که این رقم شامل تسلیحات و قطعات یدکی هم میشود .
تسلیحات مورد استفاده هلیکوپتر آپاچی :
یک توپ خودکار 30 میلی متری با 1200 گلوله و موشکهای هل فایر 1 و 2 / AIM-92 Stinger / AIM-9 Sidewinder/ AGM-122 Sidearm/ Hydra 70
کشورهای دارنده هلیکوپترآپاچی :
بجز آمریکا کشورهای اسراییل/سنگاپور/یونان/ژاپن/مصر/هلند/بحرین/عربستان/امارات/اردن/انگلستان هم از دارندگان این هلیکوپتر هستند .
سیستم لانگ بُو توانایی شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی 256 هدف زمینی را به صورت خودکار در تمام شرایط جوی و پیچیدگی میدان نبرد داراست. رادار کنترل آتش در چهار حالت مورد استفاده قرار می گیرد:
-(اِی تی اِم) یا حالت هدف گیری هوایی جهت شناسایی و اولویت بندی اهداف هوایی؛
-(جی تی اِم) یا حالت هدف گیری زمینی جهت تهاجم به اهداف روی زمین همچنین شناسایی تهدیدهای هوایی؛
-(تی پی اِم) حالت نقشه برداری از مواضع زمینی که در وضعیت آب و هوایی نامطلوب به یاری خلبان می آید؛
-(بی آی تی) که یک سیستم آزمایش درونی رادار است و اشکالات فنی سیستم را در حال پرواز و همچنین حین تعمیر
آشکار می سازد.
سیستم های (تی ای دی اس و پی ان وی اس) که اولی تصاویر اپتیکی و تلویزیونی به همراه دید مادون قرمز از جلو را برای
خدمه ارسال می دارد و دومی تصاویر مادون قرمز در تمام جهات را برای دید شب به عدسی تک چشمی متصل به کلاه خلبان (کابین عقب) یا کمک خلبان/افسر تسلیحات (کابین جلو) می فرستد. هر دوی این سیستم ها بر روی برجک ثابت یا گردان روی دماغه هلیکوپتر نصب شده اند. ترکیب اف سی آر و تی ای دی اس برتری انکار ناپذیری را برای آپاچی به وجود آورده است، در حالیکه خلبان در وضعیت ای تی ای ام رادرا کنترل آتش، اهداف هوایی اعم از هلیکوپتر یا هواپیمی را جست و جو می کند کمک خلبان/افسر تسلیحات سی پی جی اهداف زمینی را به کمک تی ای دی اس شناسایی می کند. در حالت یکپارچه وقتی اف سی آر هدفی را شناسایی و اولویت بندی می کند تی ای دی اس به طور خودکار روی هدف قفل کرده و سپس کمک خلبان/افسر تسلیحات می تواند تصاویر الکترواپتیکی هدف مورد نظر را دریافت کند. موشک های موشک های هوا به زمین (آر اف هلفایر) با جستحوگر موج میلیمتری و برد 8 تا 12 کیلومتر که مهم ترین جنگ افزار آپاچی است با توانایی «شلیک کن و فراموش کن» اطلاعات اهداف اولیه و ثانویه را از اف سی آر و تی دی ای ای یا یک هلیکوپتر دیگر گرفته و این قابلیت را دارد که قبل از شلیک و یا بعد از شلیک روی اهداف ثابت و متحرک قفل کند . برتری این نوع موشکها نسبت به نوع لیزری قابلیت شلیک در مناطق آب و هوایی نامطلوب است و این موشک برای از بین بردن اهداف زره پوش شده مانند تانکها و انواع خودروهای سنگین مورد استفاده قرار می گیرند.آپاچی همچنین می تواند انواع موشک های هوا به هوای سایدوایندر و میسترال را جهت شکار هلیکوپتر و هواپیماهای دشمن و موشک ضد رادار ساید آرم را برای مقابله با تهدیدهای راداری دشمن با خود حمل کند. توپ30 میلیمتری با قابلیت شلیک 625 بار در دقیقه با توانایی حمل 1200 گلوله و سیستم پرتاب راکت با بالچه های تاشونده شامل 76 راکت 70 میلیمتری (هایدرا) جهت استفاده علیه افراد و خودروهای سبک از دیگر سلاح های استاندارد نصب شده روی آپاچی است. برای عملیات پشتیبانی نزدیک (ضد زره) آپاچی 16 موشک هِلفایر روی چهار ریل پرتاب و 1200 گلوله توپ حمل می کند در عملیات تهاجمی (ضد زره)تعداد موشک های هلفایر به 8 و گلوله های توپ به 320 تقلیل می یابد در عملیات اسکورت نیروهای زمینی و یا دیگر هلیکوپترها از راکت های هایدرا و موشک های هوا به هوا نیز استفاده می شود .دو موتور توربوشفت جنرال الکتریک پر قدرت (تی700-جِی ای -701 سی 1265 کیلووات) قدرت مورد نیاز این پرنده را تامین می کنند. آپاچی ارتش انگلیس نیز از موتورهای آر تی اِم-322 ساخت رولز رویس/توربومکا بهره می برند. حداکثر برد آپاچی با مخازن سوخت خارجی 1900 کیلومتر و بدون مخازن خارجی 400 کیلومتر است.البته آپاچی ها به مناطق درگیری از پایگاههای خود با هواپیماهای سی-5 یا سی-17 حمل می گردند.
مشخصات فنی هلیکوپتر آپاچی:
تعداد خدمه: 2نفر
ارتفاع :3.87 متر
قطر پروانه : 14.63 متر
وزن خالی: 5.165 کیلوگرم (بدون سوخت و اسلحه)
وزن قابل حمل : 8000 کیلوگرم
حداکثر وزن برخاست : 9.520 کیلوگرم
نیروی محرکه : 2 موتور توربوشفت General Electric T701
حداکثر سرعت : 273 کیلومتر در ساعت
برد عملیاتی : بدون سوخت گیری 480 کیلومتر و با سوخت گیری 1900 کیلومتر
ارتفاع قابل فعالیت : حداکثر 6400 متر
سرعت صعود : 13 متر در ثانیه
