از زمان ورود سامانه های موشکی تهاجمی به نیروهای مسلح دنیا، بحث هدایت این موشکها یکی از مهمترین مسائل در تکنولوژی های نظامی به شمار می آید که در تمامی حوزه های مربوط به موشکها به اشکال مختلف دنبال می شود. موشکهای ضد زره نیز یکی از مشهورترین انواع موشکها محسوب می شوند که توانایی های بسیاری برای مقابله با توان زرهی هر مهاجمی دارند. این موشکها نیز در طول سالهای اخیر، با جهش های تکنولوژیک همراه شده اند که نیروهای مسلح کشورمان نیز در زمره کاربران فعال و برجسته این سامانه ها محسوب می شوند.اما اینکه این موشکها در زمینه سامانه های هدایت چه روند رو به رشدی در جهان و ایران داشته اند و اکنون متخصصان دفاعی کشورمان در چه جایگاهی در این زمینه قرار دارند، موضوعی است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت. هدایت سیمیدر این روش موشک مورد نظر به وسلیه سیمی که به پشت موشک مورد نظر وصل شده هدایت می شود. کاربر موشک به وسیله یک سامانه اپتیکی هدف را رویت کرده و تا لحظه برخورد موشک مورد نظر خود را با استفاده از سیم مورد نظر هدایت می کند.موشک تاویکی از معروف ترین موشکهای موجود با این سامانه هدایتی در جهان، سامانه BGM-71 ملقب به "تاو" ساخت آمریکا است که همچنان نیز تولید شده و کشورهای بسیاری در جهان از این موشک استفاده می کنند. در کشور ما نیز گونه مهندسی معکوس شده این موشک تولید انبوه و به نیروهای مسلح تحویل داده شده است. هدایت لیزریهدایت لیزری را می توان یکی از روشهای بسیار پر استفاده در بحث هدایت سلاح های ضد زره دانست. به زبانی ساده در سلاح های هدایت لیزری، کاربر بایستی نور لیزر را به هدف مورد نظر بتاباند و سپس گلوله و یا موشک هدایت شونده مورد نظر با استفاده از جستجوگری که معمولا در سر این سلاح ها قرار دارد بازتاب مورد نظر را دریافت کرده و به سمت هدف می رود. گلوله هدایت شونده M721موشک هلفایر و یا گلوله هدایت شونده M721 از این گونه سلاح ها به حساب می آید. هدایت فروسرخ و اپتیکینسل جدیدتر سلاح های ضد زره مثل موشک "جاولین" از هدایت فروسرخ بهره می برد که بیشتر به دنبال منابع حرارتی در هدف گشته و با قفل کردن بر روی آن به سمت هدف حرکت می کنند. موشک جاولیناما چند نکته منفی در مورد این سلاح ها وجود دارد. برای نمونه سلاح های هدایت سیمی از نظر برد محدود به مقدار سیمی هستند که حمل می کنند و یا موشکهایی مثل هلفایر و یا جاولین که سر جستجوگر آنها که بازتاب لیزری و یا فرو سرخ را دریافت می کند در جلوی موشک قرار گرفته و آنها را در برابر سامانه هایی اخلال گر آسیب پذیر می کند. فراموش نکنید که تا به امروز نتایج به دست آمده توسط این سلاح ها در برابر کشورهای جهان سومی و عمدتا نیروهای چریکی بوده است که فاقد هرگونه وسیله ای برای مقابله با موشکی مثل هلفایر بودند. اما گونه دیگری از سیستم هدایتی وجود دارد که با روشهای نام برده شده تفاوت داشته و مقابله با آن بسیار سخت تر است. چندی پیش در جریان جشنواره علمی "خوارزمی" خبری در مورد موشک ضد زره ایرانی با نام "ذوالفقار" منتشر شد که از روش پرتو سوار لیزری برای هدایت بهره می برد. اما این روش مدرن هدایت چیست و دارای چه مزایایی می باشد؟موشک ایرانی ذوالفقاردر این روش کاربر مورد نظر ابتدا به صورت بصری هدف خود را شناسایی می کند و سپس یک نور لیزری را به سمت هدف می فرستد. پس از تاباندن لیزر به هدف موشک مورد نظر شلیک می شود. تفاوت این روش با سایر هدایت گرهای لیزری در همین جاست.در روش هدایت نیمه فعال لیزری که در بالا به آن اشاره شد، موشک و گلوله مورد نظر بازتاب لیزر را پیدا کرده و به دنبال آن حرکت می کند. اما در شیوه «پرتو سوار لیزری» جستجوگر موشک در پشت آن نصب شده است و تنها مسیر لیزر تابانده شده را به عنوان مسیر مورد نظر می شناسد.اگر پرتو لیزر سامانه مورد نظر را شبیه به یک مخروط تصور کنیم موشک مورد نظر در درون این مخروط حرکت کرده و هر گونه اطلاعات مربوط به تغییر حرکت هدف از طریق گیرنده ها در پشت موشک به آن منتقل می شود.نمایه کلی هدایت پرتو سوار لیزری ، موشک در مخروط قرمز رنگ به سمت هدف می روددو نکته در این جا حائز اهمیت است.اول این که در روش پرتو سوار لیزری سامانه مورد نظر به لیزر کم توان تری نیاز دارد که احتمال شناسایی شدن آن توسط سامانه های هشدار دهندی قفل لیزری را کاهش می دهد و نکته بعد این که در جلوی این گونه موشکها هیچ گونه سنسور و یا سامانه اپتیکی وجود ندارد که بتواند با مختل کردن آن به انحراف موشک اقدام کرد. ترکیب این دو نکته باعث می شود که مقابله با موشکهای پرتو سوار لیزری بسیار مشکل باشد. مسئله بعدی در مورد این سامانه این است که در صورت لزوم با توجه به قابلیت پرتو سوار لیزری می توان از این موشک بر علیه اهداف پرنده با سرعت کم مثل بالگردها نیز استفاده کرد.با توجه به این که جزئیات زیادی از این موشک منتشر نشده است به معرفی مختصر دو نمونه متفاوت از موشکهایی را که از این گونه هدایت استفاده می کنند می پردازیم.یکی از این موشکها سامانه روسی ویخر با کد ناتوی AT-16 از جمله جدیدترین موشکهای ضد زره روسها است که بر روی پرنده هایی مثل بالگرد کاموف 50 و یا هواپیمای سوخوی 25 نصب می شود. این موشک از شیوه پرتو سوار لیزری بهره می برد و می تواند با اهدافی تا فاصله 10 کیلومتری درگیر شده و می تواند در 1000 میلی متر زره مجهز به سامانه های زره واکنشی انفجاری نیز نفوذ کند.موشک روسی AT-16اما دومین موشک که معرفی می کنیم و از این روش استفاده می کند یکی از جالب ترین موشکها در این کلاس است که برخی منایع غربی از حضور ان در ایران نیز سخن گفته اند. موشک سوئدی RBS-70 یک سامانه پدافند هوایی بسیار کوتاه برد است که از روش پرتو سوار لیزری استفاده می کند. این موشک سوئدی به دلیل بهره بردن از این روش می تواند با اهداف هوایی مثل جنگنده ها، بالگردها، پرنده های بدون سرنشین، موشک های کروز و حتی اهداف زمینی نیز درگیر شود.سامانه RBS-70در حقیقت هر هدفی که توسط سامانه اپتیکی این موشک دیده شده و لیزر به آن تابانده شود می توان با آن به وسیله این موشک درگیر شد. این موشک می تواند با اهدافی تا فاصله 8 کیلومتر و ارتفاع 5 کیلومتری درگیر شود.نکته مهم این است که موشکی مثل ذوالفقار می تواند شانس هدف قرار دادن اهداف متخاصم را برای نیروهای خودی افزایش داده و در عین حال با توجه به اندازه کوچک و قابلیت بالای تحرک آن انتخابی ایده آل برای یگان های پیاده در بحث جنگ نامتقارن خواهد بود.