نویسنده: آرماندر سال 1954
میلادی، شرکت نورث روپ تحقیقاتی را برای طراحی و ساخت جنگنده ای سبک وزن،
کاملاً ارزان قیمت و با نگهداری آسان که بتواند حتی از فرودگاه های بسیار
کوتاه نیز تیک آف نماید، آغاز کرد. پس از مدتی، برای اولین بار هواپیمای
شکاری جنگنده ی فوق سبک اف-5 با لقب جنگنده آزادی متولد شد. این جنگنده، با
وزنی خالی حدود 4 تن، می توان گفت که سبک ترین هواپیمای جنگنده امروزی به
شمار می رود. مدل A این هواپیما توانایی های هوا به هوای بسیار کمی داشت و
بیشتر قدرت خود را در بمباران و حمله به اهداف و مواضع زمینی نشان می داد. پس
از این مدل، مدل B این جنگنده عرضه شد که قدرت نبرد هوا به هوای آن نیز
افزایش یافته و بهبود هایی نیز پیدا کرده بود. این مدل، گونه ی دو سرنشینه
این هواپیما بود که به منظور انجام ماموریت ها با دقت بیشتر توسط دو خلبان و
همچنین امکان انجام تمرینات مدرسه های زمینی هوایی عرضه شد. این هواپیما،
بیشتر برای منظورهای تمرینی معلم خلبان و دانشجو به وجود آمده بود که سال
ها نیز در این نقش باقیمانده و خدمت نمود. همچنین، هدف دیگر طراحی این
هواپیما، طراحی شکاری جنگنده ای با نقش برتری هوایی بود که در مقابل
هواپیماهای تازه تولید شده میگ 21 که مشکلاتی را برای بعضی از کشورها ایجاد
می نمودند، مقاومت نموده و آنان را به خوبی از صحنه نبرد به در کند. این
جنگنده به دلیل وزن فوق العاده سبکش، توانایی بسیاری در انجام مانورهای
هوایی دارد و به دلیل طراحی ویژه اش، هزینه به پرواز در آوردن این جنگنده
تقریباً برابر با یک سوم هزینه وارد عمل کردن یک جنگنده اف ای-18 هورنت
است. مدل F-5E گونه ای بسیار بهبود یافته تر و قدرتمند تر است که بعدها
طراحی و به کشورهای مختلفی از جمله ایران عرضه گردید و این هواپیما، هم
اکنون نیز در نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران مشغول به خدمت بوده و در طی
سال های جنگ تحمیلی استفاده های گسترده ای از آن به عمل آمد. این جنگنده از
دو موتور توربوجت جنرال الکتریک J-58 با قدرت 4.080 پوند تراست استاتیک
بهره می جوید که این میزان کشش، در نمونه Tiger II افزایش یافته است.
حداکثر سرعت این هواپیما حدود 4/1 ماخ یا سرعت صوت بوده و دارای سرعت گشت
زنی و کروزی معادل 97/0 ماخ می باشد. همچنین، حداکثر برد این جنگنده حدود
900 کیلومتر می باشد که این مقدار نیز با افزایش یا کاهش تسلیحات لود شده
تغییر می یابد. طول این هواپیما حدود 15 متر و فاصله ی دو سر بال آن نیز
5/7 متر می باشد. این هواپیما در هنگام برخاست قادر است حداکثر وزنی معادل
9.300 کیلوگرم را با خود به پرواز در آورده و حمل نماید. همچنین این
هواپیما می تواند تعداد 2 موشک حرارتی کوتاه برد سایدوایندر AIM-9 را در در
دو نوک بال حمل کند در حالی که پنج مقر تسلیحاتی دیگر نیز در زیر بال ها و
بدنه وجود دارد که انواع بمب های خوشه ای، موشک های هوا به هوای اضافی،
تانک های بنزین و راکت های هدایت نشده می تواند در این پایلون ها لود یا
نصب شود. همچنین این جنگنده، دارای قلاب مخصوص عملیات از روی ناو هواپیمابر
نیز هست که امکاناتی گسترده تر به آن می بخشد.
کارخانجات نورث روپ (North Rope)در راه تشکیل یک
هواپیمای بر جسته هوائی (رهگیر)بعمل آورد موفق شد در 30 جولای 1959 زحمات
خود را به ثمر رسانده و جنگنده ی پر قدرت جدیدی بنام ان-156-اف(N-156-F)به
جهان پرنده های آتشین عرضه کند که بعدا نام آن به اف-5-آ تغییر نمود این
جنگنده ها بنام مستعار فریدوم فایتر(Freedom Fighter)بمعنای جنگنده ی آزادی
معروف شد
در 25 آوریل 1962 نیروی هوایی آمریکا اعلام کرد که اف-5-آ را در برنامه
ی جدید تسلیحات نظامی قرار داده و بالاخره در ژانویه ی 1963 هواپیمای
اف-5-آ در نیروی هوائی آمریکا به پرواز در آمد و بعد از آن اولین کشور که
اف-5-آ تحویل گرفت ایران بود که در سال 1343 (1965) نیروی هوایی خود را با
جت ما فوق صوت اف-5 مجهز نمود و بعد از آن عربستان سعودی،کشورهای آفریقای
جنوبی و ترکیه نیز اف-5-آ دریافت نمود
بعد از مدتی کمپانی نورث روپ تصمیم به تکمیل اف-5-آ گرفت و اف-5-ئی یا
تایگر-2 (Tiger-2) را تولید نمود که در سال 1970 به عنوان شکاری بین المللی
انتخاب و سفارش تولید 325 فروند اف-5-ئی به نورث روپ داده شد که برای
کشورهای تایلند-تایوان-ویتنام جنوبی و کره جنوبی بود.پرواز آزمایشی اف-5-ئی
برای اولین بار در سال 1972 انجام شد و اولین تولید کلی آن از سال 1973
شروع گردید.برای دسترسی به اطلا عات جامعتر درمورد اف-5 به اینجا مراجعه
کنید
بعد از مطالعه زیاد روی اصول آیرودینامیکی و امکاناتپرواز هواپیماهای
دیگر و تجاربی که از اف-۵-آ بدستآمده بود نورث روپ تصمیم به انجاماصلاحاتی
روی اف-۵-آ گرفت که اولین آنها اضافه کردن رادار روی آنبود.و بعد از آن
استفاده از فلاپهای مانور کننده در دو طرف لبه ی حمله و عقب بال هواپیما
است. این فلاپها سبب میشود که هواپیما در زاویه ی حمله ی معین نسبت به
نمونه ی قبلی دچار پسای کمتری گردد و تعادل خود را از دست ندهد و (برا)ی
بیشتر بدست آورد بدون آنکه در کنترل هواپیما خللی وارد شود و در نتیجه
استفاده از آنها اف-5-ئی میتواند در15000 پا 10.3 درجه در ثانیه بگردد و در
صورتی که اف-5-آ و هواپیما عای مشابه در ثانیه 8.9 درجه میگردند و میزان
گردش گود را نیز از 15.5 درجه در ثانیه به 17.5 درجه افزایش داده و شعاع
گردشهای پایدار نیز از 4500 به 2800 پا کاهش یافته و به عبارت دیگر 38 درصد
کم شده.با اضافه کردن یک ردیف کمپرسور به موتور بدون اینکه در شکل یا حجم
آن تغییر زیادی داده شود 23 درصد به قدرت موتور آن افزوده شده .اصلاح موتور
باعث گشته که 15 اینچ به طول هواپیما و 16 اینچ به فاصله ی دو نوک بال
اضافه شود.دهانه ی ورود هوا نیز بزرگتر شده تا ورود هوای بیشتر را امکان
پذیر سازد. با افزایش حجم بدنه بر ظرفیت مخازن سوخت داخلی 570 پوند اضافه
شده و همچنین از آسیب پذیری آن در مقابل آتش مسلسل جلوگیری شده. قدرت هر یک
از موتورها در سطح دریا 5000 پوند است و در مصرف سوخت نیز کاهش قابل توجهی
داده شده و تغییر عمده در موتور همان اضافه شدن یک ردیف کمپرسور
استتغییرات فنی در موتور باعث شده که موتور به اصطلاح زودتر جواب بدهد. و
یا به عبارت دیگر زودتر دور بردارد.لذا طول باند لازم برای برخاستن از7300
پا به 5300 پا کاهش یافته . با کلیه تجهیزات برای رهگیری (دو سایدوینر و دو
توپ) طول لازم برای بلند شدن با وزن 16050 پوند 2050 پا است سرعت اوجگیری
نیز از 28700 پا در دقیقه به 31600 پا افزایش یافته. اف-5-ئی دارای شعاع
عمل زیادتری نسبت به اف-5-آ است. مثلا قادر است 3200 پوند بمب را در مسافت
400 مایلی بریزد و به پایگاه برگردد
اف-5-ئی به دلایل ذیر شکاری برگزیده ی جهان است.هواپیمای ما فوق صوت یک
نفره ..سبک ..دارای سهولت عملیاتی فوق العاده و مشخصات پروازی و امکتنات
رزمی برجسته بوده.ارزانی و سهولت نگهداری نیز یکی دیگر از دلایل میباشد.
اف-۵ قادر به حمل بمبهای ۳۵۰ یا ۵۰۰ ،۷۵۰ و ۱۰۰۰ پوندی و یا بمبهای
ام-کا-۳۶(m-k-36)است و قادر به حمل بمبهای ناپالم وراکتهای ۲.۷۵ میلیمتری
نیز هست.اف-۵ برای ماموریت رهگیری دارای دو موشکآ-ای.ام.۹(AIM-9) و دو توپ
۲۰ میلیمتری از نوع ام-۲۹(M-29)با هر کدام ۲۸۰ تیراست.
اف-۵-ئی دارای یک رادار کوچک از نوع امرسون(emerson)با برد ۲۰ مایل است
و برای بدست آوردن زاویه و مسافت شکاری های دشمندر جنگ های هوائی به کار
میرود.
اف-۵ همچنین مجهز به سیستم کشف هدف لیزریگردیده. این سیستم به خلبان
امکان میدهد تا از وجود هواپیمای دشمن در فاصله دورآگاهی پیدا نماید و خود
را برای درگیری آماده سازد و ضمنا اطلاعاتی از هواپیمایدشمن را در اختیار
خلبانان میگذارد که بوسیله سایت چشمی که بر روی کلاه نصب میشود ودر اختیار
خلبان قرار میگیرد. بعضی از مدلهای متاخر اف-۵ ئی قادر به حمل
موشکهایماوریک با سیستم هدایت تلویزیونی نیز هستند.
اف ۵ های ایران
اولین نیروی هوایی دنیا که اف ـ۵ای را دریافت کرد نیروی هوایی ایران
بود. در بین سال های دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نیروی هوایی ایران به بزرگترین و
مجهزترین نیروی هوایی منطقه (نیروی هوایی) اولین اسکادران از این هواپیما
به تعداد ۱۳ فروند را اوایل فوریه ۱۹۶۵ به خدمت گرفت. در آن تاریخ ۱۱ فروند
اف ـ۵ای و دو فروند اف ـ۵بی در پایگاه یکم شکاری در مهرآباد جایگزین اف
ـ۸۴ تاندرجت شدند تا نقش تهاجمی نیروی هوایی را برعهده بگیرند.
اف ـ۵ای های ارتش ایران به استانداردهای بالا تجهیز شده بودند، این
تجهیزات پیشرفته سیستم ناوبری آنبرد لیتون و کامپیوتر مرکزی تسلیحات بود.
در آن زمان ایران مدل های قبلی اف ـ۵ (اف ـ۵ای و بی)را به کشورهای یونان،
ترکیه، اتیوپی، ویتنام جنوبی و اردن فروخت، اما چند فروند برای انجام
پروازهای تمرینی در ایران نگه داشته شدند.
با شروع جنگ و متعاقب آن تحریم تسلیحاتی غرب علیه ایران، ایران به دلیل
عدم توانایی خرید قطعات و لوازم یدکی به سرعت در حال از دست دادن تعداد
هواپیماهای عملیاتی خود بود. اما بعدها که ایرانیان به پیشرفت های زیادی در
صنایع هوایی دست یافتند، خود به ساخت و تهیه قطعات موردنیاز برای تعمیر و
عملیاتی نگه داشتن این هواپیماها زدند ایران در پروژه ای به نام »افق« این
هواپیماها را به روز کرده است از جمله می توان به دوبرابر کردن برد رادار
ای پی کیو ـ۱۵۹ و سوارکردن سیستم پرتاب موشکی پی ال ـ،۷ ای ای ام ـ۹ پی
سایدوایندر و آرـ۶۰ آمیدز اشاره کرد. به هرحال عمر عملیاتی این جنگنده ها
که در کنار اف ـ۴ به افسانه های فراموش نشدنی جنگ تبدیل شدند رو به پایان
است و ایران به دنبال جایگزینی برای آنهاست . لازم می دانم درپایان ذکر کنم
که جمعا تعداد 160 فروند f5 تحویل ایران گردید .
مقایسه مدلهای A , E اف 5
قبل از مقایسه بد نیست تاریخچه ساخت اف 5 را بدانیم
اولین پرواز : 30 جولای 1959 مدل A
اول می 1968 ساخت مدل RF5-A
11 آکوست 1972 ساخت مدل E
25 سپتامبر 1974 ساخت مدل F
29 ژانویه 1979 ساخت مدل RF5-E
نام :
f-5A Freedom Figher
F-5E Tiger II
موتور :
دو موتور جنرال الکتریک J85-GE-13 در مدل A
دو موتور جنرال الکتریک J85-GE-21A در مدل E
ابعاد :
در مدل A :
طول : 14.37
عرض : 7.81
ارتفاع : 4.04
مساحت بال : 15.72 مترمربع
در مدل E :
طول : 14.45
عرض : 8.13
ارتفاع : 4.06
مساحت بال : 17.2 مترمربع
عملکرد پروازی :
سقف پرواز :
50500 پا در مدل A
51800 پا در مدل E
حداکثر برد با حداکثر سوخت :
1387 مایل در مدل A بدون تسلیحات
1543 مایل در مدل E بدون تسلیحات
558 مایل در مدل A با تسلیحات همراه با دو بمب 530 پوندی
656 مایل در مدل E با تسلیحات همراه با دو موشک سایدویندر
حداکثر سرعت :
1.4 ماخ در مدل A
1.64 ماخ در مدل E
ظرفیت باک :
2541 لیتر
میزان صعود اولیه :
10500 متر در هر دقیقه
وزن :
8085 پوند در مدل A
9683 پوند در مدل E
حداکثر وزن مهمات :
11477 پوند در مدل A
13350 پوند در مدل E
حداکثر وزن قابل تحمل :
13433 پوند در مدل A
15745 پوند در مدل E
حداکثر وزن در لحظه برخاستن :
20677 پوند در مدل A
24676 پوند در مدل E
تسلیحات :
مسلسل 20 میلی متری در هر دو مدل با نواخت 280 تیر در مدل E از نوع M39A2
5 جایگاه در زیر بال و بدنه جهت نصب مهمات و دو جایگاه نصب موشک
سایدویندر نوع AIM9 در نوک بال در هر دو مدل ظرفیت 5 جایگاه 6200 پوند در
مدل A و 7000 پوند در مدل E
قابلیت حمل موشک هوا به زمین AGM65 در هر دو مدل
قابلیت حمل بمبهای MK 82.83.84 و بمب خوشه ای CBU-52 در هر دو مدل
نصب دستگاه جنگ الکترونیک در مدل E
اف 5 مدل a
اف 5 مدل e
۹۲/۰۴/۲۲
۰
۰
مصطفی نداف