نشان پیمان نظامی ناتو 1_ پایگاه انجیرلیک ناتو ، پایگاه هوایی بسیار مهم منطقه ای ناتو و پایگاه لجستیک و پشتیبانی ناتو است .انجیرلیک در 10 کیلومتری شهر آدانا و در 56 کیلومتری ساحل دریای مدیترانه واقع شده است . پایگاه دهم جت نیروی هوایی ترکیه و پایگاه سی و نهم جت نیروی هوایی آمریکا در پایگاه واقع شده است .2 _ پایگاه هوایی ازمیر در هفده کیلومتری شمال شرقی در منطقه چیغلی CIGLIواقع شده و وابسته به فرماندهی نیروهای هوایی آمریکا در اروپا USAFEاست .در این پایگاه 42 هواپیما و 300 پرسنل نظامی سیستم های موشکی ROLAND VE I_HAWKمستقر شده است .پایگاه هوایی از مسیر قدیمی ترین پایگاه ناتو در ترکیه بوده و در سال های اخیر از اهمیت فوق العاده ای برخوردار شده است .در 11 آگوست 2004 قرارگاه land southeastواقع در ناپل به ازمیر منتقل شده و در یکم ژانویه 2006 اسکادران شانزدهم نیروی هوایی آمریکا از RAMSTEINآلمان نیز به ازمیر منتقل شده است .3_ پایگاه هوایی شیله - دارای استانداردهای بین المللی برای پرتاب موشک های استینگر stingerاست .4_ فرماندهی پایگاه اصلی جهت سوم قونیه : در این پایگاه در دوران جنگ عراق ، هواپیماهای آواکس ناتو مستقر شده بود.پایگاه هوایی قونیه همچنین مکان استقرار هواپیماهای شکاری و بمب افکن اسرائیل در قبل از حمله اسرائیل به غزه و بحران روابط ترکیه و اسرائیل بود .دشت قونیه نیز حوزه هوایی مانور هواپیماهای ترکیه و ناتو است5_ پایگاه هوایی نهم جت بالیک اسیر balikesir:در این پایگاه 6 سیستم موشکی vaultمستقر شده است .6 _ پایگاه اختلاطی بل در آنکارا7 _ پایگاه هوایی مرزیفون MERZIFONدر استان آماسیا8_ پایگاه هوایی بارتن BARTIN9_ پایگاه هوایی و دریایی چاناک قلعه10_ پایگاه هوایی پرینجیک در دیار بکر11 _ پایگاه هوایی اسکی شهیر12_ پایگاه هوایی بورناوا در ازمیر13 _ پایگاه هوایی ازمیت14 _ پایگاه هوایی کوتاهیا15 _ پایگاه هوایی لوله بورگاز16 _ پایگاه هوایی شارکیش لا در سیواس17 _ پایگاه هوایی چورلو18_ پایگاه هوایی باندرما19_ پایگاه هوایی دریایی اسکندرون20 _ پایگاه هوایی پرشمبه در استان اردو21_ پایگاه هوایی پازار در شهر ریزه22 _ پایگاه هوایی استان ارضروم23 _ پایگاه هوایی افیون کارا حیصار دومین پایگاه بزرگ ناتو و مرکز نیروی عملیاتی در ترکیه و بزرگترین پایگاه هوایی ترکیه است .24 _ مراکز متحد عملیات هوایی ناتو CAOC6در استان ماردین ساختار نظامی ناتو :کمیته نظامی ناتو متشکل از روسای ستاد کل ارتش های کشورهای عضو ناتو بوده و تابع شورای عالی ناتو است . کمیته نظامی ناتو به شورای عالی ناتو و کمیته های دفاعی و برنامه ریزی ناتو اطلاعات و طرح های نظامی و اطلاعاتی ارائه داده و از صلاحیت صدور دستور به دو فرماندهی بزرگ ناتو برخوردار است .اصولی اساسی ساختار ناتو :1_ ناتو یک سازمان دفاعی و بازدارنده است .2_ تمامیت ارضی و استقلال کشورهای عضو را تضمین می کند .3_ حمله به یکی از کشورهای عضو به معنی حمله به همه ناتو و کشورهای عضو است ( ماده پنجم قانون تاسیس ناتو )4_ ناتو استقرار سلاح های متعارف و اتمی آمریکا در اروپا را ضروری و اجتناب ناپذیر می داند.5_ ناتو دارای ویژگی دفاع همه جانبه و دسته جمعی بوده و بر همکاری و همگرایی دول عضو تاکید می ورزد .6_ ناتو تا زمان اجراء خلع سلاح کامل اتمی ، ذخیره و بهره برداری از سلاح های متعارف و اتمی را به صورت ترکیبی ، ضروری می شمارد .7_ سلاح های اتمی و هسته ای ناتو در راستای اهداف سیاسی بکار گرفته شده و مهمترین منبع و ضامن حفظ امنیت و موجودیت ناتو است .نیروهای اتمی ناتو برای تامین و حفظ شرایط جنگی و توازن قوا در حداقل سطح ممکن به موجودیت خود ادامه خواهد داد .ناتو در آنکارا فرماندهی کل هماهنگی ناتو و ترکیه را مستقر کرده است .ناتو در حال حاضر دو فرماندهی بزرگ تابع کمیته نظامی تحت عنوان " فرماندهی تغییر متحدین " و " فرماندهی عملیاتی متحدین " را سازماندهی کرده است .ناتو در آمریکا و کانادا فرماندهی گروه طراحی منطقه ای تاسیس کرده است .فرماندهی متحدین مانش CINHANدر 12 ماه می 1992 بر اساس طرح کمیته برنامه ریزی دفاعی تعدیل و تحت امر فرماندهی عالی ناتو در اروپا AFNORTدر آمد .فرماندهی عالی متحدین ناتو در اروپا ACEفرماندهی نیروگاه های ناتو در شمال شامل مناطق دماغه شمالی نروژ الی سواحل جنوبی دریای مدیترانه ، فرماندهی ناتو در غرب شامل مناطق اقیانوس اطلس الی مرزهای شرقی ترکیه را تحت پوشش خود دارد .مرکز قرارگاه فرماندهی SHAPEدر شهر monsبلژیک واقع شده است .فرماندهی این مقر SACEURنامیده می شود .فرماندهی فرعی اصلی تحت امر SACEURشامل فرماندهی متحدین شمال غربی اروپا AFNORTWESTفرماندهی متحدین ناتو اروپای مرکزی AFCENTفرماندهی متحدین جنوب اروپا Afsouthاست .فرماندهی متحدین اروپای جنوبی دارای فرماندهی های فرعی اصلی است :1- فرماندهی Land South؛ تحت فرماندهی یک ژنرال ایتالیائی مسئول حفظ امنیت ایتالیا است.2- فرماندهی Land South East: مقر این فرماندهی در ازمیر مستقر بوده و یک ژنرال ترک مسئول حفظ امنیت ترکیه در چارچوب اهداف تأسیس ناتو است.3- فرماندهیAir Southفرماندهی نیروی هوایی مسئول منطقه جنوبی ناتو است.ترکیه با پیش شرط شرکت در جنگ شبه جزیره کره در 8 سپتامبر 1952 به عضویت ناتو درآمد.هفت ماه بعد از عضویت ترکیه در ناتو، قرارگاه فرماندهی Land South Eastدر ازمیر تحت فرماندهی یک ژنرال امریکائی تأسیس شد و نیروهای نظامی کشورهای فرانسه و انگلیس و ایتالیائی در این مرکز مستقر شدند.ترکیه در 10 مارس 1954 و بر اساس قانون شماره 6375 «قرارداد موقعیت نیروهای ناتو» را امضاء و تصویب کرد.بر اساس این قانون بیست ماده ای، آمریکا از حق تأسیس پایگاه ها و تأسیسات نظامی و استقرار پرسنل نظامی و ادوات نظامی در ترکیه برخوردار شده است .در سال 1966 ناتو 112 مرکز جمع آوری و ارزیابی و شنود اطلاعاتی در ترکیه تأسیس کرد .مقامات عالی رتبه ترکیه در سطح وزرا نیز حق ورود به پایگاه های ناتو در ترکیه را در اختیار نداشتند.ترکیه وآمریکا در سال 1976 «قرارداد دفاعی و همکاری آمریکا - ترکیه» را امضاء کرد. بر اساس این قرارداد پایگاه انجیرلیک و کارقابورون Kargaburunو تأسیسات شنود و جمع آوری اطلعات در چارچوب ناتو در جهت بهره برداری به نیروهای نظامی و اطلاعاتی آمریکا واگذار شد.بعد از کودتای نظامی 12 سپتامبر 1980 ترکیه و آمریکا قرارداد همکاری دفاعی و اقتصادی امضاء کردند.بر اساس این قراداد 12 پایگاه نظامی ترکیه تحت پوشش ناتو به آمریکا واگذار شد.مدت این قراداد اجاره پایگاه ها هر پنج سال یکبار بنا به درخواست آمریکا تمدید می شد. قرارداد همکاری دفاعی و اقتصادی هنوز معتبر و در حال اجراست.ریاست ستاد کل ارتش ترکیه، مرکز مکملیت مبارزه با ترور تأسیس کرده است. این مرکز مسئول مبارزه با تروریسم در چارچوب همکاری ترکیه و ناتو را بر عهده دارد.حوزه فعالیت آن، تحقیقات آکادمیک، هماهنگی، مشاوره، هدایت و کنترل و اجرای عملیات مبارزه با تروریسم بین المللی است.ترکیه همچنین عضو گروهResponse force-NRFجدیدالتأسیس ناتو است.NRF- نیروی نظامی متشکل از نیروی زمینی، دریایی و هوایی کشورهای عضو است.این نیرو باید در مراکز بحرانی در طی 15 الی 20 روز مداخله کند.نیروی NRF، نیروی واکنش سریع و مجری عملیات نظامی پیش گیری تهاجمی برضد دشمن بالقوه است .فرماندهی نیروی هوایی منطقه جنوبی ناتو در ازمیر در سال 2004 مستقر شده و قرارگاه فرماندهی مشترک چند ملیتی بوده و مسئولیت مداخله در خاورمیانه و خاور دور را بر عهده دارد. ترکیه در چارچوب مصوبه ناتو مرکز آموزش برای مشارکت صلح ناتو را در 29 ژوئن 1998 در ریاست ستاد کل ارتش ترکیه تأسیس کرد.این مرکز در 12 فوریه 1999 بصورت رسمی مورد تأیید ناتو قرار گرفته و فعالیت خود را آغاز کرد.مشارکت برای صلح ناتو امکان همکاری بین شورای همکاری آتلانتیک شمالی NACCبا سازمان امنیت و همکاری اروپا OSCEرا فراهم آورده است.برنامه مشارکت برای صلح ناتو همچنین شرایط برقراری روابط و همکاری اروپا با کشورهای قاره آسیا را نیز فراهم آورده است.در حال حاضر 28 عضو ناتو و 21 کشور غیر عضو ناتو، عضو برنامه مشارکت برای صلح ناتو هستند .برنامه دیالوگ دریای مدیترانه ناتو نیز با هدف تأمین و حفظ امنیت و ثبات دول اروپائی هم ساحل دریای مدیترانه تأسیس شده است.هفت کشور ساحلی دریای مدیترانه در برنامه دیالوگ مدیترانه ناتو شرکت فعال دارند .کشورهای عضو دیالوگ مدیترانه عبارتند از : الجزایر، مصر، اسرائیل، اردن، موریتانی، مغرب و تونس است.فرماندهی مرکز آموزش برای مشارکت صلح ناتو مستقر در ریاست ستاد کل ارتش ترکیه، مسئولیت هر نوع آموزش و پرورش نیروهای نظامی کشورهای عضو برنامه مشارکت برای صلح ناتو و دیالوگ دریای مدیترانه ناتو را بر عهده دارد / سایت ستاد کل ارتش ترکیهترکیه در دریای سیاه و 6 کشور ساحلی نیز در چارچوب ناتو فعالیت می کند.ترکیه بر اساس قرارداد مونترو تنگه ها عبور و مرور دریای سیاه را تحت کنترل خود دارد. ترکیه با کشورهای ساحلی سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه را تأسیس کرده است.سازمان امنیتی و نظامی Black Seafor- گروه وظیفه همکاری دریای سیاه سازمان «امنیت دریای سیاه و تدابیر فزاینده امنیتی سیاه» را تأسیس و همکاری منطقه ای را افزایش داده است.از سال 2004 تاکنون گروه رایزنی سیاسی بلک سی فورBlackseaforو گروه فرماندهایBSNC-Blackseaforبه جلسات مشترک خود ادامه می دهند. بلک سی فور مسئول مبارزه با تروریسم، مواد مخدر، قاچاق سلاح و انسان و سلاح های کشتارجمعی است.سازمان هماهنگی عملیات دریای سیاه Operation Black Sea Harmony - OBSHدر اول مارس 2004 فعالیت رسمی خود را آغاز کرد .ناتو در دریای مدیترانه دارد.سازمان هماهنگی عملیاتی دریای سیاه همکاری و هماهنگی گسترده ای با گروه عملیات تلاش موثر operation activ endeavor_ OAEناتو در دریای مدیترانه دارد .ترکیه با هزار نیروی نظامی در نیروی موقت لبنان - ناتو/ سازمان ملل متحد UNIFILشرکت دارد.فرماندهی عملیاتی زمینی این نیرو بر عهده کشور ایتالیا و فرماندهی عملیات دریایی آن برعهده آلمان است.فرودگاه ها و بنادر ترکیه نیز در اختیار یونیفیل قرار دارد.ترکیه در برنامه صلح بالکان، افغانستان سودان و دارفور و کنگو و غیره نیز شرکت دارد.«اقدام برای همکاری استانبول» - ناتو، که در راستای اجراء طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا طراحی و تصویب شد با هدف توسعه همکاری ناتو با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و عراق و افغانستان طراحی و تصویب شد .برنامه اقدام برای همکاری استانبول با حلقه مکمل دیالوگ دریای مدیترانه ناتو است.دیالوگ دریای مدیترانه تحت عنوان "More Ambitions and Expanded Framework For The MD" بازسازی و گسترش یافته و به فعالیت خود ادامه خواهد داد.برنامه اقدام برای همکاری استانبول و دیالوگ مدیترانه بصورت هماهنگ به عملیات امنیتی و نظامی و دفاعی خود ادامه داده و با تهدیدات تروریستی مقابله کرده و امنیت خطوط لوله باکنو - تفلیس - جیحان و مدیترانه شرقی را تأمین و حفظ خواهد کرد.این دو گروه همچنین با سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز هماهنگی لازم را انجام خواهند داد. حوزه هوایی شرق ترکیه تحت فرماندهی «فرماندهی دوم نیروی هوایی» که قرارگاه مرکزی آن در دیاربکر مستقر است قرار دارد.سه پایگاه اصلی جت ، یک پایگاه تانکر سوخت رسانی هوایی، دو اسکادران شکاری و پیشگیرنده و سه اسکادران شکاری و بمب افکن، یک اسکادران شناسائی و تصویربرداری هوایی، یک اسکادران پشتیبانی و سوخت رسانی هوایی، یک اسکادران ارتباطی، جستجو نجات تحت امر فرماندهی دوم نیروی هوایی ترکیه در منطقه شرق ترکیه مستقر هستند.فرودگاه های ویژه پشتیبانی وابسته به فرماندهی دوم نیروی هوایی ترکیه با مرکزیت دیاربکر شامل پایگاه هوایی و فرودگاه باتمان ، موش، آغری، سیواس، ارضروم، فرماندهی مقرهای راداری واحدهای پدافند هوایی و واحدهای هوایی عملیات جستجو و نجات است.پایگاه باتمان مقر هواپیماهای اطلاعاتی بدون خلبان نظیر ده فروند هواپیمای هرون ساخت اسرائیل است .