سوم مهر است؛ چهار روز از شروع جنگ تحمیلی می‌گذرد. از پایگاه‌های هوایی کشور روزانه بیش از 50 سورتی پرواز به قصد حمله به پایگاه‌های هوایی، پالایشگاه‌ها، مخازن سوخت و تأسیسات زیربنایی عراق انجام می‌شود در کنار این پروازها، در این چهار روز جنگنده‌های رهگیر اف 14 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران همواره درحال حراست و نگهبانی از آسمان کشور و دادن پوشش هوایی به جنگنده‌های دیگر هستند. در سه روز گذشته خلبانان تیزپرواز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، علاوه به حملات گسترده به اکثر مناطق اقتصادی و نظامی عراق، موفق به سرنگونی بیش از 20 فروند هواپیمای متخاصم دشمن شده بودند. پدافند قدرتمند کشور نیز نزدیک به 15 فروند هواپیمای دشمن را هدف قرار داده بود. ولی این پایان کار نبود. عراق که متوجه اشتباه خود شده، دست به دامان قدرت‌های بزرگ از جمله شوروی و فرانسه شده بود تا به کمک آنها بتواند جلو حملات گسترده نیروی هوایی ایران را بگیرد. طرحی برای حمله‌ای گسترده سوم مهرماه سال 1359، طرحی رسیده بود که طی آن پایگاه‌های اول و سوم شکاری مأمور شده بودند دو پایگاه مهم هوایی عراق را در عمق خاک این کشور هدف قرار دهند. پایگاه یکم شکاری مأمور بمباران پایگاه هوایی تموز شده بود و پایگاه سوم شکاری مأمور بمباران پایگاه هوایی التقدم. هر دو پایگاه نزدیک به هم قرار داشتند. پایگاه تموز در نزدیکی پایگاه حبانیه و پایگاه التقدم در فاصله‌ای حدود 74 کیلومتری غرب بغداد قرار داشت. طرح عملیاتی آماده شد. پرواز در اولین ساعت‌های صبح انجام می‌شد و زمان‌بندی به شکلی تنظیم شده بود که 10 دقیقه بعد از بمباران پایگاه تموز توسط فانتوم‌های پایگاه یکم شکاری، پایگاه التقدم توسط فانتوم‌های پایگاه سوم شکاری هدف قرار گیرد. فانتوم‌های پایگاه یکم به سمت هدف پرواز کردند رأس ساعت مقرر، شش فروند فانتوم مسلح به بمب‌های BL775 و MK82 از پایگاه یکم شکاری مهرآباد به پرواز در آمدند. فانتوم‌ها بلافاصله ارتفاع خود را تا حد ممکن افزایش دادند و با عبور از شمال قم به سمت کمیجان و سپس فیروزان و در نهایت بر روی شهر کرمانشاه رسیدند که در اینجا با دوفروند تانکر سوخت رسان ملاقات کرده و اقدام به سوخت گیری هوایی کردند. جنگنده‌ها پس از سوخت گیری، با کاهش تدریجی ارتفاع به سمت مرز حرکت کردند و با عبور از روی شهر کرند، ارتفاع را تا حد ممکن کاهش داده و با عبور از روی نفت شهر وارد خاک عراق شدند. به دلیل تغییرات زیادی که جنگنده‌ها در مسیر خود داده بودند، امکان رهگیری بسیار پایین آمده بود و آنها بدون هیچ مشکلی به پیش می‌رفتند پایگاه هوایی تموز در هم کوبیده شد تا پایگاه تموز چندین مایل بیشتر نمانده بود که فرمانده (لیدر) دسته اعلام آماده‌باش کرد. جنگنده‌ها در یک چشم برهم زدن به بالای سر پایگاه رسیده بودند. پدافند پایگاه که تازه متوجه موضوع شده بود، از هر طرف به سمت جنگنده‌ها شلیک می‌کرد. خلبانان متوجه هواپیماهای عراقی شدند که در جلو شیلتر و رمپ پروازی پارک شده بودند. با فرمان لیدر حمله آغاز شد. فانتوم‌ها دو به دو به سمت هر هدف روانه شدند و در کمتر از چند ثانیه آتش سرتاسر پایگاه تموز را در خود گرفت. تعدادی از جنگنده‌های دشمن بر روی زمین منهدم شدند. یکی از آشیانه‌های اصلی پایگاه دقیقاً هدف قرار گرفته بود؛ به طوری که سقف بتونی آن سوراخ و منهدم شده بود. درنگ جایز نبود؛ با فرمان لیدر دسته هر دسته دو فروندی بعد از رها کردن بمب‌ها به سمت مرز گردش می‌کردند و از معرکه دور می‌شدند. این حمله با موفقیت کامل انجام پذیرفت و حتی کوچک‌ترین آسیبی به جنگنده‌ها نرسید. فانتوم‌ها به سرعت پیش می‌آمدند. در این سوی مرز جنگنده‌های اف 14 وارد عمل شده و آماده حمایت از فانتوم‌ها بودند. دقایقی بعد فانتوم‌ها همگی بدون کوچک‌ترین مشکلی وارد مرز شده و در حال سوخت‌گیری برای بازگشت به پایگاه بودند. خلبانان پایگاه همدان عملیات را شروع کرده بودند در آن سوی ایران، در پایگاه هوایی همدان نیز حوادثی رخ داده بود. جنگنده‌ها به پرواز درآمده بودند. هدف فانتوم‌های پایگاه سوم شکاری، پایگاه بزرگ التقدم بود. پایگاه التقدم دارای باندهای پروازی بلند بود و همچنین دارای مخازن سوخت تأمین‌کننده سوخت مورد نیاز پایگاه‌های همجوار. ضمناً اکثر بمب‌افکن‌های عراقی در این پایگاه نگهداری می‌شدند. با توجه به گستردگی این پایگاه، از همدان هشت فروند فانتوم به پرواز در آمده بود. فانتوم‌ها بدین شکل آرایش یافتند: پنج فروند فانتوم دی که از سریع‌ترین جنگنده‌های نیروی هوایی به شمار می‌آمد و سه فروند فانتوم ئی. تمامی فانتوم‌ها مجهز به بمب‌های BL775 و MK82 بودند که دو فروند از فانتوم‌های ئی مجهز به موشک‌های هوا به هوای راداری و گرمایاب بودند تا در صورت حضور گشتی‌های دشمن بتوانند برای محافظت از فانتوم‌ها با آنها درگیر شوند. جنگنده‌ها پس از پرواز از پایگاه با ارتفاع متوسط از جنوب شهر سقز گذشته و با عبور از روی کرمانشاه به ایلام رسیدند. در این نقطه فانتوم‌ها شروع به کاهش ارتفاع کردند و در نهایت با حداکثر سرعت و حداقل ارتفاع، با عبور از روی شهر مرزی صالح‌آباد وارد خاک عراق شدند. هواپیماها برای اینکه رهگیری نشوند، با تمام توان پیش می‌رفتند. در عین حال عراقی‌ها نیز انتظار نداشتند که به فاصله ده دقیقه پس از حمله به تموز، به التقدم نیز حمله شود؛ آنها حتی تصورش را هم نمی‌کردند. این شاید به‌خاطر ضعف هوایی‌شان آنان بود که حتی بارها در رویارویی با هواپیماهای ایرانی فرار را به درگیری ترجیح می‌دادند. فانتوم‌ها به پایگاه رسیدند؛ در اولین اقدام باند منهدم شد! هدف – همان‌طور که عنوان شد- بیش از 70 کیلومتر از غرب بغداد فاصله داشت و این، کار را برای خلبانان مشکل می‌کرد، زیرا آنها باید از نزدیکی دو پایگاه الرشید و حبانیه عبور می‌کردند که این خود خطر برخورد احتمالی با گشتی‌های هوایی عراق را به‌دنبال داشت. همچنین با حمله به پایگاه تموز، پدافند آن منطقه هوشیار شده بود و باید تا آنجا که می‌شد از آنها دوری کرد. فانتوم‌ها با عبور از شمال بغداد با گردش به سمت پایگاه هوایی التقدم از جنوب پایگاه حبانیه به سمت آن حرکت کردند. ثانیه‌هایی نگذشته بود که فانتوم‌ها به چند مایلی پایگاه التقدم رسیده بودند. پدافند آنجا هوشیار شده بود و همزمان آژیر هوایی نیز به صدا در آمده بود و شکاری‌های دشمن قصد پرواز و مقابله با هواپیماهای ایرانی را داشتند. لیدر که متوجه این موضوع شده بود، بلافاصله به دو فروند از فانتوم‌ها فرمان داد باند را بمباران کنند. خلبانان دو فانتوم به صورت خط آرایش گرفتند و به باند حمله کردند و در کمتر از چند ثانیه 12 بمب 500 پوندی را بر روی باند فرودگاه فرو ریختند. گفتن از حجم خسارت‌های وارد شده به باند در همین حد کفایت می‌کند که باند پایگاه التقدم تا ماه‌ها بعد از این حمله بلااستفاده مانده بود و علت آن دقت بالای خلبانان در بمباران باند بود که توانسته بودند یکی از بزرگ‌ترین باندهای پروازی عراق را به طور کامل نابود سازند. هواپیماها بر روی زمین یکی پس از دیگری هدف قرار می‌گرفتند، ولی... لیدر متوجه یک فروند آنتونف 26 بر روی زمین می‌شود که با شیرجه، دو تیر بمب به سویش شلیک کرده و آن را منهدم می‌کند. بر روی پایگاه التقدم غوغایی بر پا بود و فانتوم‌ها اکثر نقاط پایگاه را هدف قرار داده بودند که از آن جمله می‌توان به انهدام دو فروند میگ 23 عراقی که در رمپ پروازی بودند، اشاره کرد. پدافند از هر طرف شلیک می‌کرد و این شلیک‌ها چون بی هدف و به هر سویی بود، می‌توانست بسیار خطرناک باشد. در همین حین دو فروند فانتوم برای زدن مخزن سوخت به سمت آن شیرجه رفتند. خلبانان ارتفاع خود را کم کرده و مخزن سوخت موجود در پایگاه که یکی از منابع تأمین سوخت بود را هدف قرار دادند و با شنیده شدن صدای انفجار مهیب این مخزن، حجم آتش در پایگاه بسیار زیاد شده بود. لیدر بلافاصله دستور بازگشت فانتوم‌ها را به سمت مرز صادر کرد. در همین موقع یکی از فانتوم‌ها هدف پدافند دشمن قرار گرفت و ناگهان ارتفاع‌اش را از دست داد، ولی خلبان با مهارت خود توانست هواپیمایی را که در ارتفاع کم پرواز می‌کرد هدایت و از سقوط ناگهانی آن جلوگیری کند. جنگنده‌ها اینک چندین مایل از هدف فاصله داشتند که لیدر شروع به بررسی فانتوم آسیب دیده نمود و متوجه شد بر اثر اصابت گلوله توپ‌های ضد هوایی به فانتوم، یکی از موتورهای آن به طور کامل از کار افتاده و به همین دلیل خلبان فانتوم آسیب دیده نمی توانست با حداکثر سرعت به راه خود ادامه دهد. در همین زمان نیز با اعلام حمله هوایی از سوی پایگاه التقدم، چهار فروند جنگنده رهگیر میگ 21 از پایگاه هوایی کرکوک به قصد سرنگونی فانتوم‌ها به پرواز درآمدند. اسکورت فانتوم و حمله میگ‌ها لیدر باید چاره‌ای می‌اندیشید. پس به لیدر دسته دو فروندی که جنگنده‌های آن مسلح به موشک‌های هوا به هوا بودند فرمان داد تا فانتوم آسیب دیده را تا مرز اسکورت کنند. سپس خود به همراه چهار فروند دیگر با تمام سرعت به سمت مرز حرکت کردند. رادارهای فانتوم‌های ئی به‌کار افتاده بود. اینک جنگنده‌ها تا مرز فاصله زیادی را داشتند ولی تهدیدها همچنان ادامه داشت. در این هنگام خلبان یکی از فانتوم‌ها توسط سامانه درختی رادار خود موفق به شناسایی چهار فروند میگ 21 عراقی در فاصله 55 کیلومتری شد که از سمت شمال به طرف آنها می‌آمدند. خلبان که می‌دانست با نزدیک شدن میگ‌ها احتمال هدف قرار گرفتن هواپیمای آسیب دیده 100 درصد است، با گردشی به سمت شمال به جنگ با چهار فروند هواپیمای دشمن رفت. خلبان هواپیمای دیگر می‌دانست که جنگیدن با چهار فروند هواپیمای دشمن آن هم با یک فروند کار آسانی نیست. پس بلافاصله او نیز به سمت هواپیماهای دشمن گردش کرده و موفق به قفل راداری روی یکی از میگ‌ها شده و یک تیر موشک به سمت آن شلیک کرد. لیدر میگ‌ها که متوجه این موضوع شد، بلافاصله دستور داد جنگنده‌ها از هم جدا بشوند. متأسفانه موشک به خطا رفت و در 3 کیلومتری یکی از میگ‌ها منفجر شد. جنگ بر روی آسمان شروع شده بود؛ دو هواپیمای ایرانی با چهار هواپیمای عراقی. فانتوم هدف قرار می‌گیرد، میگ منهدم می‌شود دو فروند میگ به سمت فانتوم فرمانده حرکت کردند و درست در پشت‌سرش قرار گرفته و آماده شلیک بودند. خلبان با تمام قدرت به چپ چرخید و با کاهش ارتفاع ناگهانی موفق شد یکی از میگ‌ها را جا بگذارد و آن را دقیقاً در جلو خود قرار دهد. او آماده شلیک به سمت میگ بود که میگ دوم درست پشت سرش قرار گرفت و دو تیر موشک R-13 به سمت او شلیک کرد. موشک اول به خطا رفت، ولی موشک دوم درست به موتور برخورد کرد. ولی معجزه‌ای رخ داده بود؛ موشک با برخورد به دهانه موتور منفجر نشد؛ فقط بر اثر ضربه‌ای که وارد کرده بود، قسمت پس سوز را از بین برده، با دم انتهایی برخورد کرده و به دهانه یکی از موتورها آسیب رسانده بود. در لحظه برخورد، هواپیما تکان شدیدی خورد و خلبان متوجه برخورد موشک شده بود. با توجه به اینکه موشک منفجر نشده بود، هواپیما می‌توانست به پرواز خود ادامه دهد، ولی به دلیل آسیب دیدن دم، دیگر قادر به رزمایش (مانور) برای تعقیب و گریز نبود و هر آن با یک حرکت نادرست، احتمال کنده شدن دم می‌رفت. خلبان فانتوم دیگر، در همین اثنا درست پشت سر میگ قرار می‌گیرد. خلبان عراقی غافل از پشت‌سر خود، می‌خواست بداند چه بلایی سر فانتوم ایرانی آورده که یک تیر موشک حرارتی به سمت او شلیک می‌شود. موشک با رفتن به داخل اگزوز موتور عمل می‌کند و میگ عراقی در دَم در هوا منفجر می‌شود. به نظر می‌رسید خطر تا حدودی از بین رفته. لیدر از خلبان فانتوم دیگر می‌خواهد تا به کنار او آمده و خسارت وارده را برآورد کند، ولی میگ‌ها نمی خواستند بدون شکار بروند. خلبان فانتوم به شدت آسیب می‌بیند، میگ دوم هم هدف قرار می‌گیرد. ناگهان یک میگ دیگر اقدام به برش مسیر فانتوم فرمانده می‌کند و با گردش به سمت چپ، هواپیمای لیدر را توسط توپ 23 میلی‌متری جنگنده خود هدف قرار می‌دهد. تیرها از دماغه شروع به برخورد می‌کنند تا اینکه با شیشه طلقی کابین عقب برخورد کرده و پنجره را منهدم می‌کنند. خلبان از ناحیه دست و پای سمت چپ به شدت آسیب می‌بیند. قسمتی از رادار جنگنده، سامانه واپایش (کنترل) آتش و سامانه ارتباط رادیویی از کار می‌افتد. همچینین سامانه تهویه جنگنده به طور کامل از کار می‌افتد. خسارت بسیار بالا بود. اکثر سامانه‌ها از کار افتاده و جنگنده به سختی به پرواز ادامه می‌داد. در این زمان فانتوم آسیب دیده که بر روی پایگاه، هدف پدافند قرار گرفته بود نیز از مرز گذشته و خود را برای فرود اضطراری آماده می‌کرد. خلبان فانتوم دیگر بلافاصله به سمت میگ گردش و اقدام به رهگیری آن می‌کند و در فاصله کمی از فانتوم آسیب دیده موفق به رهگیری و هدف قرار دادن میگ می‌شود. او بلافاصله گردش کرده و به سمت هواپیمای فرمانده باز می‌گردد. اف 14ها آماده شکار می‌شوند در این هنگام شکاری‌های اف 14 نیز وارد معرکه شده بودند که رادار مرزی عراق به میگ‌ها خبر ورود اف 14‌ها را می‌دهد. خلبانان عراقی که می‌دانستند در سه روز گذشته دست‌کم 15 فروند از هواپیماهای آنها توسط اف 14‌ها هدف قرار گرفته‌اند، پا به فرار می‌گذارند. فانتوم آسیب دیده با همراهی فانتوم دیگر موفق به عبور از مرز شده و به سمت پایگاه حرکت کند. با نزدیک شدن به پایگاه، رادار اعلام می‌کند که به پایگاه حمله هوایی شده. درنگ جایز نبود؛ نه فانتوم آسیب دیده قادر به پرواز بیشتر بود و نه سوختی باقی مانده بود. فرود اضطراری در قصرشیرین و ثبت یک حماسه جنگنده‌ها گردش کرده و ناگزیر در باند کمکی قصرشیرین فرود می‌آیند. شهر قصرشیرین و فرودگاه کمکی زیر آتش شدید توپخانه عراق بود. بلافاصله بعد از فرود هواپیماها، برای مصون ماندن از دید گشتی‌های عراقی، به داخل آشیانه برده می‌شوند. با آرام شدن اوضاع، خلبان بالگرد جهت انتقال خلبانان به منطقه اعزام می‌شود که خلبان آسیب دیده به بیمارستان منتقل شده و بقیه به پایگاه عزیمت می‌کنند. در حمله موفق به پایگاه‌های تموز و التقدم دست‌کم نُه فروند هواپیمای جنگنده و بمب‌افکن عراقی بر روی زمین منهدم می‌شوند. اکثر آشیانه‌های موجود در این دو پایگاه از بین رفته و یا خسارت‌های زیادی می‌بینند. مخزن بزرگ سوخت پایگاه التقدم به‌طور کامل منهدم می‌شود و همچنین باند فرودگاه التقدم نیز کاملاً منهدم و غیر قابل استفاده می‌شود. با حمله به این دو پایگاه، حجم حملات بمب‌افکن‌های عراقی به طور مشخصی کاهش یافته و برگ زرین دیگری به افتخارات نیروی هوایی و خلبانان تیزپرواز آن اضافه می‌شود.