جت های جنگنده به دلیل سرعت بالا، چابکی و جنگ افزارهای خود معروف هستند. جت های جنگنده برای مقاومت در برابر مانورهای شدید و شرایط محیطی، به ویژه در طول ماموریت های جنگی طراحی شده اند. به طور کلی، این هواپیماها برای یک خلبان طراحی شده اند که مسئولیت تمام عملیات پرواز را بر عهده دارد. برخی از جت های جنگنده نیز برای دو خلبان طراحی شده اند که در آنها مسئولیت های پرواز مشترک است.
با این وجود، مواردی وجود داشته است که جت های جنگنده با سه سرنشین، البته برای اهداف خاص، ساخته شده اند. این مقاله عمیق‌تر به آن طراحی‌ها و برخی از دلایل توسعه این هواپیماها می‌پردازد.
The Su-25U3 “Russian Troika”
| قابلیت های عملکردی | اعداد و ارقام |
| حداکثر سرعت | ۹۵۰ کیلومتر بر ساعت |
| برد عملیاتی | ۲,۵۰۰ کیلومتر |
| نرخ صعود | ۳,۴۷۵ متر بر دقیقه |
| سقف پروازی | ۲۲,۹۶۶ پا (۷,۰۰۰ متر) |
| سیستم پیشرانه | ۲ موتور توربوجت Soyez / Tumansky R-195 |
| پیشرانه به ازای هر موتور | ۹,۴۸۰ پوند پیشرانه در هنگام بلند شدن |
یکی از این نمونه ها Su-25U3 است که با نام «ترویکای روسیه» نیز شناخته می شود. Su-25، یک هواپیمای تهاجم زمینی که ابتدا به عنوان یک پلتفرم تک سرنشین برای ارتش شوروی طراحی شد، اولین پرواز خود را در سال ۱۹۷۹ انجام داد. این جنگنده به خاطر دوام، داشتن زره سنگین برای مقاومت در برابر شرایط نبرد مختلف،و آسانی تعمیر و نگهداری، با قابلیت حمل تجهیزات نظامی در انبار بار خود شناخته می شد. Su-25U3 سوخو یک اقتباس منحصر به فرد از Su-25 اورجینال بوده و هدف آن خدمت به عنوان یک نسخه آموزشی پایه بود. بر خلاف همتای تک سرنشین خود، Su-25U3 سه نفر از جمله یک خلبان و کارآموزان را در خود جای می داد. این پیکربندی امکان آموزش جامع خلبانان جدید و اپراتورهای حمله زمینی را فراهم می کرد. متأسفانه به دلیل محدودیت های مالی، این پروژه در سال ۱۹۹۱ به حالت تعلیق درآمد و مفهوم یک جت جنگنده سه صندلی تا حد زیادی محقق نشد.
هواپیمای سه سرنشینه آزمایشی Me 262
Me 262 Schwalbe، یک هواپیمای توربوجت انقلابی، اولین هواپیمای عملیاتی با موتور جت در جهان بود. هواپیمای Me 262 بر اساس طرحی که در سال ۱۹۳۸ توسط شرکت Messerschmitt خلق شد، توسعه پیدا کرد و به سرعت و توانایی رزمی قابل توجهی دست یافت. تنها در سال ۱۹۴۲ بود که این هواپیما اولین پرواز خود را با نیروی محرکه جت انجام داد.
در طول جنگ جهانی دوم، Me 262 چندین دستاورد مهم به دست آورد. در ۲۵ ژوئیه ۱۹۴۴، این اولین هواپیمای جت مورد استفاده در نبرد شد که با یک سیستم شناسایی عکس بریتانیایی از نوع Mosquito بر فراز مونیخ درگیر شد. با پیشرفت جنگ، ایده‌های نوآورانه‌ای از جمله مدل سه نفره Me 262 ظاهر شد.
این Me 262 سه نفره که برای برآورده کردن نیازهای جنگنده شب طراحی شده بود، در دو پیکربندی پیشنهاد شد: یکی با موتورهای قار گرفته در ریشه بال ها و دیگری با موتورهایی که زیر بال ها نصب شده بودند. پیکربندی دوم به طراحی سنتی Me 262 شباهت داشت، در حالی که اولی یک رویکرد منحصر به فرد را به نمایش گذاشت. با این حال، به دلیل محدودیت ها و پیچیدگی های طراحی پیشنهادی، این نسخه سه صندلی از Me 262 فراتر از مرحله مفهومی پیش نرفت.
EA-6B Prowler
| قابلیت های عملکردی | اعداد و ارقام |
| حداکثر سرعت | ۱,۰۴۸ کیلومتر بر ساعت |
| سرعت کروز | ۷۷۴ کیلومتر بر ساعت |
| برد عملیاتی | ۳,۷۴۵ کیلومتر |
| نرخ صعود | ۶۶ متر بر ثانیه |
| سقف پرواز | ۳۷,۶۰۰ فوت یا ۱۱,۵۰۰ متر |
| سیستم پیشرانه | ۲ موتور توربوجت Pratt & Whitney J52-P-408A turbojet |
| نیروی پیشرانه تولیدی به ازای هر موتور | ۱۰,۴۰۰ پوند یا ۴۶ کیلو نیوتن در هنگام بلند شدن |
اگرچه EA-6B Prowler ساخت کمپانی نورثروپ گرومن یک جت جنگنده سنتی نیست، یک نمونه قابل توجه از هواپیمایی است که می تواند توسط یک خدمه سه نفره پرواز کند (اگرچه معمولاً با چهار نفر خدمه پرواز می کرد) که مجهز به قابلیت های رزمی بود. EA-6B Prowler که از فریم هواپیمای A-6 Intruder گرفته شده است، به طور خاص برای عملیات جنگ الکترونیک و مأموریت های فرماندهی و کنترل طراحی شده است. این هواپیمای دو موتوره دارای پیکربندی بال میانی بود و می‌توانست به سرعت‌های زیر صوت بالایی دست یابد.
فیلیپ تیل، معاون بخش سیستم‌های هشدار سریع هوابرد و جنگ الکترونیک (AEW&EW)، در جریان اولین پرواز در نوامبر ۲۰۰۱، هیجان خود را برای پیوستن این هواپیما به نیروی دریایی ایالات متحده چنین ابراز کرد: «Prowler ها تا سال ۲۰۱۵ به کشور خدمت خواهند کرد و هواپیماهایی که پس از آن ها خواهند آمد برای چندین دهه پرواز خواهند کرد. همه آنها ICAP III را به عنوان سلاح تهاجمی الکترونیکی خود خواهند داشت. نیروی دریایی ایالات متحده برای رساندن این سیستم پیچیده به این نقطه، به مدت طولانی و سخت با ما کار کرده است. ما به آنچه به دست آورده ایم افتخار می کنیم».
EA-6B Prowler دارای چهار خدمه بود: یک خلبان و سه افسر متخصص ضد جنگ الکترونیک (ECMO). این ECMOها مسئول عملیات جنگ الکترونیک از جمله جمینگ سیستم های راداری دشمن و جمع آوری اطلاعات های سیگنالی الکترونیکی بود. نقش اصلی این هواپیما مختل کردن و سرکوب سیستم های دفاع هوایی دشمن بود.
EA-6B Prowler در طول عمر خود، چندین بار بهروزرسانی شد تا قابلیت‌های جنگ الکترونیک خود را افزایش دهد. این موشک می توانست موشک های ضد تشعشع را حمل و شلیک کند که آنها را به یک دارایی ارزشمند در موقعیت های جنگی تبدیل می کند. هواپیمای EA-6B Prowler علیرغم نقش و پیکربندی منحصر به فرد خود، در سال ۲۰۱۹ از نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده بازنشسته شد و راه را برای هواپیماهای جدیدتر در حوزه جنگ الکترونیک باز کرد.
