نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران از 3 اسکادران جنگنده F-14A که با اینکه تکنولوژی آن متعلق به دوران جنگ سرد است اما کماکان یکی از تاثیر گذارترین رهگیرهای جهان است، بهره برداری می کند. تامکتها که توانایی خود را در نبرد اثبات کرده اند کماکان مایه افتخار نیروی هوایی ایران هستند.
قبل از سقوط شاه ایران در سال 1979، ایران نزدیکترین متحد آمریکا در منطقه بود و مجاز بود به پیشرفته ترین سخت افزارهای تکنولوژیک آمریکا دسترسی داشته باشد. در 26 ژانویه 1976 نیروی هوایی شاهنشاهی نخستین دو فروند شکاری تامکت را در پایگاه هشتم خاتمی که قسمتی از فرودگاه بین المللی اصفهان بود دریافت کرد. طی دوسال 77 فروند دیگر به ایران تحویل شد که اسکادرانهای 71 ام پایگاه هفتم شکاری شیراز و 81 ام و 82ام اصفهان را تشکیل دادند. اسکادران 83ام پروازهای تاکتیکی و آموزش تسلیحات در اصفهان تشکیل شد تا وظیفه تربیت داخلی پرسنل مورد نیاز تامکت را برعهده بگیرد. قبل از این از سال 1973 خلبانان کارکشته که اکثرا قبلا با F-4 پرواز می کردند را به آمریکا برای طی دوره F-14 اعزام می کردند. ایران قصد داشت که 70 فروند دیگر از این شکاری را سپارش بدهد و 2 اسکادران شکاری در پایگاه ششم بوشهر و یک اسکادران در پایگاه یکم مهرآباد یا پایگاه هشتم، ایجاد بکند.وقوع انقلاب این امیال را پایان داد. با این حال 79 فروند تامکت به ایران تحویل داده شده بود و یک فروند هم با شماره BUNO 160377 به عنوان نمونه در آمریکا باقی مانده بود تا به عنوان مرجع تامکت ایران مورد استفاده قرار بگیرد.
در لحظه انقلاب اسکادران 83ام مشغول آموزش 100 خلبان و افسر رادار و رهگیری بود که تا سال 1981 به طول می کشید.در سال 1981 همه برنامه های توسعه نیروی هوایی متوقف شد و تنها 60 خلبان و 24 افسر رادار و رهگیر برای 77 فروند شکاری کاملا آماده باقی ماند. قبل از انقلاب اسکادران 83ام حداقل روزانه 24 سورتی پرواز آموزشی انجام می داد اما بعد از انقلاب وقتی دولت جدید تصمیم گرفت که ناوگان شکاری های F-14 را بفروشد، این پروازها به صفر رسید. مشکل دیگر نیروهای نظامی حذف پرسنل با تجربه بود. هر کس که مشکوک به مخالفت با سیستم می شد، در معرض بازنشستگی، اخراج، زندانی شدن و یا حتی اعدام قرار می گرفت. خیلی زود تحریم های تصویب شده بر علیه نیروهای نظامی ایران مانع از رسیدن قطعات یدکی به شکاریها شده و تنها معدودی از آنها کاملا آماده برای عملیات بودند.
برای دانستن سطح آمادگی رزمی تامکتهای نیروی هوایی پیش از آغاز جنگ ایران و عراق در 22 سپتامبر 1980 نگاهی به یک گزارش بازرسی نیروی هوایی در آگوست 1980 در مورد ناوگان تامکت پایگاه هشتم، آموزنده است. از 61 تامکت در پایگاه هوایی فقط 7 فروند قابل پرواز بودند که آمادگی رزمی 12 درصد را نشان میدهد. دستورالعمل های بهره برداری تصریح می کنند که هر هواپیما باید بعد از 36 ماه پرواز اورهال شود اما به دلیل محدودیت قطعات یدکی 2 هواپیما به 48 ماه رسیده بودند و زمین گیر شده بودند و منتظر تعمیرات برنامه ریزی شده بودند. در اولین هفته نبرد با عراق، تکنسینهای هر دو پایگاه هوایی هشتم و هفتم تعدادی از تامکت های گراند شده را با اوراق کردن دیگر جنگنده ها آماده کردند. با این وجود درصد آمادگی رزمی هر دو پایگاه پایین باقی ماند. قبل از اینکه پرسنل فنی نیروی هوایی موشکهای حرارتی AIM-9J و AIM-7E-4 را به تدریج در طول جنگ با سیستم کنترل آتش تامکت هماهنگ بکنند تنها سلاح آن توپ بیست میلی متری M60 و موشک AIM-54A فینیکس بود بطوریکه خلبانها حتی در فاصله بسیار کوتاه نیز از فینیکس استفاده می کردند (این تفسیر به واقعیت نزدیک نیست زیرا که موشکهای اسپارو با تامکتها تطبیق نداشتند و موشکهای سایدواندر هم زیر 4 مایل باید شلیک می شدند که خوب در این فاصله اگر با توپ درگیر می شدند هزینه کمتری داشت.م.). یکی از نزدیکترین شکارهای ثبت شده برد کوتاه که توسط فینیکس بدست آمد در 12 مایلی بود. هنگامی که تعداد تامکتهای قابل استفاده برای عملیات به 10 تا 12 فروند رسید، نیاز به اورهال شدن و تعمیرات سنگین به شدت احساس می شد بنابراین در سال 1981 اولین شکاری با شماره 3-6001 (BuNo 160299 ) به مهرآباد ارسال شد تا توسط صنایع هوایی ایران IACI اورهال گردد. عملیات اورهال در سال 1982 به پایان رسید. تا سال 1985 ، تعداد تامکتهای کاملا آماده عملیات 18 فروند و 16 فروند هم تا حدودی قابل استفاده برای عملیات در اسکادرانهای 71ام و 81 ام و 82 ام بودند. بعد از جنگ تنها 34 فروند تامکت قابل پرواز وجود داشت که اکثر آنها کاملا قابل استفاده برای عملیات و با رادار An/AWG-9 یا سیستم کنترل آتش سالم بودند و بیش از 20 فروند دیگر منتظر نوبت تعمیرات سنگین و اورهال یا در حین آن در صنایع هوایی ایران IACI در فرودگاه مهر آباد تهران یا پایگاه هشتم بابایی یا خاتمی سابق در اصفهان بودند.
8 تامکت در حین جنگ از دست رفت. یک فروند بر اثر آتش خودی یکF-4E، سه فروند توسط شکاری های میراژ اف یک، یک فروند توسط میگ 21 bis ، دو فروند دیگر به دلایل نامعلوم سقوط کردند و در نهایت یک فروند هم با شماره 3-6075 یا BuNo 160373 به عراق پناهنده شد. (اگر اشتباه نکنم توسط سروان مرادی که به دلیل تظاهر به دینداری به برادر مرادی شهرت داشت.م.) برای جلوگیری از دستیابی شوروی به این شکاری شماره 3-6075 نیروهای ویژه آمریکا در عمق عراق طی عملیاتی آن را نابود کردند (چندان منطبق با واقعیت نیست و مطابق گفته های مقامات داخلی در واقع آمریکایی ها با دادن امتیاز و پرداخت پول و تعدادی هلی کوپتر و اطلاعات نیروهای ایرانی، با هماهنگی با دولت عراق این عملیات را انجام دادند.م.). مطابق اسناد ایرانی ها 64 پیروزی تایید شده از 200 شکار ادعا شده تامکت بین سالهای 1980 تا 1988 وجود دارد. در رژه هوایی 22 سپتامبر 1988 به مناسبت اولین هفته دفاع مقدس بعد از آتش بس، 24 فروند تامکت شرکت کردند. (همان رژه ای که در حضور تیمسار ستاری انجام شد و برای جلوگیری از برخورد استک های پروازی یک مانور زیبای هوایی به صورت خودجوش توسط تیم پروازی که با هم هیچ تمرینی هم نکرده بودند انجام شد که مورد تقدیر نظامیان حاضر در رژه قرار گرفت زیرا فکر می کردند که این مانور زیبا از پیش طراحی و تمرین شده است.م.) این رژه باعث شد که متخصصین نظامی غربی نتیجه گیری بکنند که این 24 فروند همه تامکتهای بازمانده از نبرد 8 ساله هستند و بقیه یا در جنگ از بین رفته اند یا به دلیل نبود قطعات زمین گیر شده اند. همین متخصصین نتیجه گیری کردند که از این 24 فروند نباید بیش از 2 فروند دارای رادار سالم باشند و ایران همه ذخیره فینیکس خود را مصرف کرده است. در حالیکه وضعیت واقعی احتمالا هیچگاه دانسته نخواهد شد. این نتیجه گیریها تنها سناریوهای بدترین حالت بودند. صرف نظر از تحریم، ایران برای تامکتهای خود و فینیکسهای آنها بسته های قطعات یدکی را بدست آورد. بعضی از منابع گفته اند که بین سالهای 1985 تا 1987 ، 200 تیر موشک فینیکس جدید به ایران به عنوان قسمتی از معاملات تسلیحاتی مربوط به قضیه ایران-کنترا، تحویل داده شده بوده است. (در هیچ منبعی رسمی چنین چیزی اعلام نشد و در آن زمان فقط صحبت از 2000 موشک تاو و چند صد تیر موشک هاوک بود و بعضی قطعات یدکی). 6 ماه قبل از پایان جنگ شکاری هایی که به بوشهر رفته بودند به اصفهان بازگشتند و تمرکز تامکتها بار دیگر در اسکادرانهای 82ام و 81ام و 83 ام قرار گرفت و اسکادران 71ام شیراز هم در سال 1986 منحل گردیده بود. تنها 4 تامکت در کنار دو فروند F-4E در بوشهر باقی ماندند تا به عنوان جنگنده آلرت استفاده بشوند.
گربه های ایرانی در زمان صلح
در سال 1991، نیروی هوایی ایران با خریداری 24 میگ 29 و 12 سوخوی 24 مدل MK اقدام به اجرای یک طرح تقویتی جاه طلبانه کرد. ایران قصد در اختیار گرفتن 48 فروند میگ 29 دیگر و 24 فروند میگ 31 و 100 فروند سوخوی 24 دست دوم مدل M را نیز داشت. بعد از اورهال های موفقیت آمیز تعداد تامکتهای قابل پرواز در سال 1991 دو برابر شده بود. اسکادران آموزشی 83 ام منحل گردید و تمام 16 فروند تامکت آن به پایگاه ششم بوشهر منتقل شدند تا اسکادران 62ام تاکتیکی را بسازند که قبلا یک اسکادران F-4E بود. با این وجود کارایی اسکادران به دلیل شرایط خشن محیطی سواحل جنوبی و تاثیر آنها بر روی زیر سیستمهای ظریف این شکاری کم کم کاهش یافت. (وجود مه نمکی و خوردگی شدید درسواحل جنوب که البته تا حدودی با مهندسی شرایط محیطی قابل رفع است.م.) بوشهر از یک نظر دیگر نیز مهم بود و آن اقدامات قبل از انقلاب در ساخت نیروگاه هسته ای بود که در اوایل قرن بیست ویکم بالاخره با کمک روسها به پایان رسید.نیروگاه هدف چندین حمله نیروی هوایی عراق واقع شد و در اواخر جنگ تعداد پروازهای شناسایی آمریکایی بر فراز آن بسیار بیشتر شده بود. برای مواجهه با این تهدیدها اسکادران 62ام تامکت مامور انجام گشت هوایی بر فراز این تاسیسات بود و به جز چندین مورد مواجهه با شکاری های آمریکایی هیچ حادثه خاصی بوجود نیامد. قابلیت پایین نگهداری در اسکادران 62ام باعث شد که در سال 2007 این اسکادران منحل شده و همه شکاری های آن برای تعمیرات سنگین و اورهال به IACI در تهران ارسال شده و مابقی شکاری های قابل پرواز به پایگاه هشتم بازگشتند تا دوباره اسکادران 83 ام آموزشی را تشکیل بدهند!!! البته پایگاه هشتم شکاری کماکان در بعضی موارد خاص پوشش هوایی برفراز بوشهر را تامین می کرد.
ستون فقرات دفاع هوایی ایران
جمهوری اسلامی ایران و نیروهای نظامی آن از سال 1980 تا کنون تحت تحریمهای شدید بوده اند. بنابراین نیروی هوایی ایران شانس مناسبی برای باز سازی خود ندارد در نتیجه ستون فقرات ناوگان دفاع هوایی آن را کماکان تامکتها تشکیل می دهند. در ژانویه 2001 وزیر دفاع ایران از مسکو بازدید کرد و قراردادی را امضاء کرد که شامل خرید تجهیزات نظامی جدیدی از جمله 24 فروند میگ 31 BM می شد. فشار پنتاگون روسها را مجبور به کنسل کردن تحویل این شکاری ها کرد و نیروی هوایی ایران بهترین بخت خود را در جانشین کردن تامکتهای فرسوده از دست داد (عجبا!!!! میگهای 31 برای کم کردن خلاء ناشی از نداشتن حداقل 150 فروند شکاری دور زن مورد نیاز برای آسمان ایران و کاهش فشار بر روی تعداد محدود تامکتها سپارش داده شدند نه جانشین کردن آنها .م.). در نتیجه ایران به عنوان آخرین شانس به سمت چین رفت و بین 1997 تا 1998 shenyang جنگنده F-8IIM خود را به ایران پیشنهاد داد. با این وجود نیروی هوایی و وزارت دفاع این پیشنهاد را به دلیل ضعف در رهگیری هوایی این جنگنده رد کردند. بدون هیچ جانشین مناسبی، نیروی هوایی مجبور به بهره برداری از تامکت و بروز رسانی ناوگان گردید. در اولین تلاش موشک MIM-23B زمین به هوا را به سیستم کنترل اسلحه 4 تامکت در بین سالهای 1984 تا 1989 در روی مقر های یک و 8 با استفاده از یک پیلون تطبیقی اضافه کردند. یک واسط کامپیوتری به تامکت اضافه شد تا کار تطبیق داده های تامکت با موشک هاوک را انجام بدهد و موشک حاصل را MIM-23C یا سجیل نامیدند. چند تست ناموفق بر علیه اهداف پرنده بدون سرنشین در میدان تیر سمنان انجام شد و متعاقب آن تغییرات جدیدی در سیستم داده شد. بعد از انجام تست موفق با شکاری شماره 3-6073 یا BuNo 160371 سرفرماندهی نیروی هوایی اجازه اعمال تغییرات به شکاری های 3-6060 و 3-6067 را نیز صادر کرد.در نهایت نخستین پرتاب آزمایشی موشک برعلیه دشمن واقعی در سال 1987 انجام شد و یک شکاری میراژ F1 در ماه فوریه نزدیک جزیره خارک سرنگون گردید.
در سال 1988 چهارمین و پنجمین هواپیمای تحت اورهال در صنایع هوایی ایران برای دریافت تغییرات مشابه انتخاب شدند. هدف اصلی پروژه ایجاد یک جانشین برای موشک AIM-7F بود که هیچگاه به نیروی هوایی ایران تحویل نگردیده بود (وموشکهای AIM-7E-4 موجود برای F-14 مناسب نبودند و مخصوص F-4E ها بودند.م.) پروژه بعدی ایجاد امکان عملیات هوا به زمین برای تامکت بود که در آخرین سال جنگ آغاز شد تا F-14 قادر به پرتاب بمبهای سقوط آزاد MK80 و M117 گردد.4 شکاری برای این پروژه در نظر گرفته شد تا با تغییر در سیستم سلاح و هدآپ و غیره از تامکت به "بامبکت" تغییر بکنند. تغییراتی که در مقرهای میانی تامکت انجام شد آن را قادر کرد که بتواند همزمان هشت MK82 یا چهار MK83 یا دو MK84 یا دو M117 را حمل بکند. بعد از خریداری سوخوی های 24 پروژه بامبکت متوقف گردید و شکاری های تغییر کرده به همان 4 فروند باقی ماندند.
در بین سالهای 1988 تا 2002 دو پیشنهاد برای تطبیق موشکهای روسی هوا به هوا به تامکت به دلیل کمبود AIM-9J و AIM-7E-4 ها، ارائه گردید (منطقی نیست و تلاشهای نیروی هوایی برای دستیابی به تسلیحات مطمئن تر و کارآمدتر بود نه به دلیل کمبود موشکهای کم فایده نامبرده برای تامکت.م.). نیروی هوایی ایران 300 تیر موشک نسل چهارم R-73E که یک موشک حرارتی بود و 150 تیر موشک R-27R که یک موشک هدایت راداری بود را در بین سالهای 1990 تا 1991 از شوروی سابق دریافت کرده بود و در انبار داشت. فینیکسها از میانه دهه 1980 دیگر عملیاتی نبودند. با این وجود در اوایل سالهای 2000، اقداماتی موازی هم در نیروی هوایی و هم در صنایع دفاع انجام شد. بعضی شایعات حاکی از آن است که دست کم 10 تیر موشک فینیکس باز سازی شدند و به خدمت بازگشتند و برای تامکت های آلرت و واکنش سریع پایگاههای ششم و هشتم در بین سالهای 2004 تا 2008 مورد استفاده قرار گرفتند. سپس وزارت دفاع AIM-54A جدید خود را که AIM-54A+ یا فکور نامیده شد ارائه کرد. (در اخبار ایران ساخت فکور در نیروی هوایی اعلام شد نه در وزارت دفاع .م.) این موشک ترکیب سیستمهای یک MIM-23C در داخل بدنه یک فینیکس کهنه است. (این اولین ابراز نظر مثلا فنی و البته با هدف تحقیر توسط غربی ها در مورد فکور است.م.) به جز فکور بقیه موشکهای روسی بر روی تامکتها تست گرم شده اند اما خیلی از این برنامه ها بعدها کنسل شدند. با این وجود موشکهای AIM-54A که در جهاد خودکفایی بازسازی شده اند جان تازه ای در کالبد ناوگان دمیده و در یک تمرین نظامی تامکت با شماره 3-6054 یا BuNo 160352 یک پهپاد را با یکی از این موشکها هدف قرار داده است. (احتمالا نویسنده مقاله تست گرم فکور را با این تست عمدا یا سهوا اشتباه گرفته است.م.) در سال 2008 سر فرماندهی نیروی هوایی تصمیم گرفت یک فروند F-14 را تحت نام پروژه "بابایی" مدرنیزه بکند. کار در حین اورهال جنگنده 3-6049 در ژانویه 2009 در تهران آغاز گردید. قطعات الکترونیک قدیمی به ویژه قطعات مربوط به رادار AN/AWG-9 و قطعات مربوط به سامانه سیستم مهمات با قطعات سبکتر و سریعتر جایگزین گردیدند و سیستم جنگ الکترونیک AN/ALQ-100 با تعویض آنتن، پروسسور ، تحلیلگر و سیستم پیش تقویت با قطعات جدید تعویض گردید و کل سیم بندی شکاری تعویض شده و مقرهای 1 و 8 برای افزودن قابلیت حمل MIM-23C یا R-73E تقویت گردید. افزون بر این یک سیستم ناوبری داخلی، سیستم رادیو UHF/VHF و بعضی قطعات دیگر نصب گردید. (از زمان ورود پرنده های روسی به ایران سیستم رادیویی VHF بیشتر مورد نیاز شکاری ها و دیگر قسمتهای نیرو گردید.م.) . بعد از پایان عملیات مدرنیزه کردن حین اورهال، به محض آنکه تمام تستهای موتور و چکهای زمینی تکمیل گردید در 18 ژانویه 2012 یک پرواز 30 دقیقه ای استاندارد چک کارکردی شکاری انجام شد. در نهایت شکاری در آوریل 2012 به اسکادران 82 ام تحویل داده شد. در سپتامبر 2012 شکاری مدرنیزه شده از تلویزیون به مردم نشان داده شد در حالیکه به رنگ استتار اولیه Asian MinorII رنگ آمیزی شده بود. سوانح تامکت ناشی از کیفیت پایین تعمیرات و خطای خلبان در طول 2 دهه گذشته کاهش یافته است و استاندارد نگهداری موتور نسبت به 20 سال پیش 2 برابر بهتر شده است و ایمنی پرواز نیز افزایش یافته. در 21 ژانویه 2004 یک شکاری تامکت به دلیل اشتباه خلبان در حین یک پرواز تمرینی در نزدیکی اصفهان سقوط کرد و استاد خلبان و شاگرد هر دو کشته شدند. (شهید شدند.م.) در نتیجه نیروی هوایی تصمیم به باز سازی سامانه شبیه ساز پرواز صندلی جلو تامکت در پایگاه هشتم گرفت.
شکارچی های UFO
در طی سالهای گذشته تامکتهای نیروی هوایی به ویژه اسکادران 62 ام بوشهر بارها برای رهگیری شکاری های ناشناس خارجی به ویژه شکاری های متفقین حین عملیات آزادی عراق در سال 2003 به پرواز در آمده اند. در بعضی از موارد نیز واقعا با آنها درگیر شده اند. برای مثال در مانور "راه اورشلیم" که در 24 آپریل 1997 انجام شد. اما مهمترین سوابق نظامی تامکت در سالهای اخیر از سال 2004 شروع شد.
هنگامی که برنامه مشکوک هسته ای ایران برای عموم آشکار شد، ملتهای غربی به رهبری آمریکا و اسرائیل، اخطار کردند که ایران فعالیتهای هسته ای خود را پایان دهد. آمریکا تلاش کرد تا در مورد 3 مرکز مهم هسته ای ایران اطلاعات بدست آورد که عبارت بودند از نیروگاه بوشهر، راکتور آب سنگین اراک و مرکز غنی سازی سوخت نطنز. تعدادی از پهپادهای شناسایی برای جمع آوری اطلاعات فرستاده شدند تا برای حمله احتمالی داده های لازم را جمع آوری بکنند. به دلیل ازدیاد پروازهای شناسایی سر فرماندهی نیروی هوایی 4 فروند F-4E و 4 فروند تامکت را از اسکادرانهای 61 ام و 62 ام به عنوان شکاری واکنش سریع به کار گرفت تا بتوانند در 24 ساعت شبانه روز و در تمام فصل پاییز 2004 منطقه بوشهر را پوشش بدهند. علاوه بر این 4 فروند F-4E از اسکادران 31ام و 4 تامکت از اسکادرانهای 81ام و 82ام در حالت آماده باش و حتی در حال گشت هوایی در طول شب قرار داشتند که توسط یک فروند پست فرماندهی پرنده بوئینگ 707 و یک فروند C-130 تغییر کاربری داده شده به سیستم ELINT/SIGINT شناسایی از ساعت 8 شب تا 6 صبح به منطقه مرکزی و جنوبی پوشش می دادند.
مطابق منابع مراقبت پروازایرانی پهپادهای شناسایی CIA از خود ویژگی های پروازی خیره کننده ای از جمله قابلیت پرواز خارج از اتمسفر، حداکثر سرعت حرکت کروز 10 ماخ و حداقل سرعت 0، قابلیت هاورکردن بر روی هدف (ایستادن در آسمان.م.) و انجام جنگ الکترونیک بسیار قوی با قابلیت ارسال انرژی مغناطیسی با توان بسیار بالا و از کار انداختن سیستمهای ناوبری شکاری ها ی رهگیر را نشان دادند. (ظاهرا آقای بابک تقوایی نویسنده این مقاله معتقد است که آمریکا قادر به ساخت چنین سامانه ای است!!! در حالیکه عبور و مرور چنین سامانه ای بر فراز ایران و به ویژه منطقه بوشهر، خوزستان و جزیرهای خلیج پارس سوابق بسیار درازتردارد. درزمان شاه و جنگ تحمیلی هم موارد زیادی رخ داد وحتی یک مورد اسکرامبل F-4E از همدان برای بررسی شیء پرنده بسیار نورانی که در دشت میشان به زمین نشسته بود ارسال شد که با نزدیک شدن F-4E شیء نورانی خاموش می گردد .م.) در موارد متعددی این ماشینهای ناشناس توسط رادارهای زمینی نیروی هوایی ایران و هواپیماهای ELINT و پستهای فرماندهی پرنده ردیابی شده اند و حتی آنها برای پروازهای روتین آموزشی شبانه این نیرو نیز مشکلاتی ایجاد کردند. به دلیل نور شدیدی که این پهپادهای جاسوسی در ماموریتهای عکاسی شبانه تولید می کردند رسانه های دولتی آنها را اشیاء نورانی نامیدند. (از کی تا به حال برای عکس برداری شبانه نیاز به نور افشانی وجود دارد؟.م.) در چندین مورد تامکتهای نیروی هوایی ایران با آنها مواجه شدند ولی قادر به استفاده از سیستمهای تسلیحاتی خود به طور مناسب نشدند.. در یک مورد بر فراز اراک در نوامبر 2004 خدمه پروازی یک تامکت که مسلح به دوتیر AIM-9J و دو تیر AIM-7E-4 بود یک شیء نورانی رادر حال پرواز بر فراز راکتور آب سنگین اراک ردیابی کردند. وقتی که بیم رادار AN/AWG-9 تامکت شیء نورانی را کاملا در دید داشت، هم خلبان و هم افسر رادار و رهگیری دیدند که اسکوپ رادار مختل شد زیرا احتمالا به دلیل انرژی مغناطیسی شدید شیء پرنده امواج منعکس شده از آن دارای قدرت مضاعف شده و گیرنده های رادار را اشباع کرده اند. (این انعکاس شدیدتر برای من چندان مفهموم و معقول نیست.م.) خلبان شیء نورانی را کروی شکل و دارای یک پس سوز سبز رنگ که توربولنس قابل توجهی در پشت آن تولید می کرده است توصیف کرده است. خدمه پروازی تامکت توانستند که هنگامی که شیء بر روی یک مسیر ثابت و خطی در حال پرواز بوده، بر روی آن قفل راداری بکنند. به محض اینکه خلبان موشک AIM-7E-4 را برای پرتاب بر علیه شیء نورانی انتخاب می کند، شیء نوارنی سرعت خود را زیاد می کند و مانند یک شهاب سنگ دور و ناپدید می شود. بعد از تلاشهای مشابه بر روی بوشهر و اراک و نطنز، سر فرماندهی نیروی هوایی ایران دستور توقف عملیات شبانه رهگیری اشیاء نورانی پرنده را صادر کرد. بعد از 2 سال بررسی و تحقیق بر روی این اشیاء و پروفیل پروازی آنها و بررسی بقایای بدست آمده از نمونه سقوط کرده در سال 2006 در ایران و سپس توسط متخصصین روسی، ارتش ایران مشخص کرد که این اشیاء پهپاد های جاسوسی آمریکا بوده اند. (این منطق و نتیجه گیری بسیار عجیب و بعید است و یافتن یک پهپاد سقوط کرده دلیلی بر ارتباط آن با اشیاء نورانی با سرعت کروز 10 ماخ نمی تواند باشد در ضمن بنده چنین ابراز نظری را از طرف ستاد ارتش یا نیروی هوایی به یاد ندارم.م.)
با این وجود رسانه های دولتی ایران تلاش کردند که اخبار این اشیاء را طور دیگری پوشش بدهند و در سال 2004 و 2005 که این اشیاء توسط مردم در نزدیکی اراک و اردبیل و سراب دیده شدند، توسط رسانه ها سیاره ونوس اعلام شدند! در ساعت 4 و 20 دقیقه صبح 26 ژانویه 2012، یک سایت رادار فرماندهی دفاع هوایی در بوشهر یک هدف نا شناس را که در حال نزدیک شدن به منطقه بود شناسایی کرد. یک تامکت به عنوان اسکرامبل به پرواز درآمد. در ساعت 4 و سی دقیقه این تامکت از پایگاه بوشهر به پرواز در آمد اما چند ثانیه بعد تامکت منفجر شد و هر دو خدمه آن در دم کشته شدند (شهید شدند.م.) با وجود اینکه تامکت منهدم شده یکی از آماده ترین و سالم ترین تامکتهای نیروی هوایی با کمترین ساعت پرواز در ناوگان تامکت بود، دلیل حادثه به عنوان یک راز باقی ماند.
نیروی هوایی برنامه ای برای مدرنیزه کردن همه تامکتهای ناوگان خود برای رسیدن به استاندارد پروژه بابایی دارد.تا آن زمان اسکادرانهای 81ام و 82ام و 83 ام آخرین بهره برداران رهگیر افسانه ای هستند در حالیکه جنگنده های F-7N در پایگاه هشتم در کنار تامکتها مستقر شده اند تا برای تمرینات تاکتیکی مورد استفاده قرار بگیرند. مطابق بیشتر منابع غربی 40 تامکت کماکان در ایران قابل پرواز هستند اما تعداد واقعی قدری از آن بیشتر است. توانایی تعمیر و نگهداری تامکتها در ایران نسبتا مناسب است بطوریکه جنگنده شماره 3-6042 دو بار کاناپی خود را از دست داد یک بار به دلیل عمل Jettition توسط یک سرباز در سال 1977 در حضور محمدرضاشاه و برای ترساندن او در طی بازدیدش از پایگاه هشتم خاتمی و یک بار هم در اوایل دهه 2000 وقتی که خدمه پروازحین فرود فرامین را از دست دادند و هر دو ایجکت کردند و شکاری هم با خوش شانسی در باریر انتهای باند متوقف شد و آسیب چندانی ندید. ولی 3-6042 در سال 2011 آماده پرواز بود.
