تولید جنگنده بمب افکن بال متغیر آمریکایی اف.111 در نیمه دهه 1960 تهدیدی جدی برای شوروی سابق بود . به همین دلیل کارخانه سوخو هم مامور ساختن هواپیمایی با قابلیتهای مشابه شد. بعضی از اهداف طراحان سوخو در طرح جدیدشان ، قابلیت پرواز فراصوتی در ارتفاع پایین ، توانایی اجرای عملیات در شب یا روز و در همه گونه شرایط جوی ، و قابلیت استفاده از باندهای نامناسب و کوتاه بود. اولین طرح پیشنهادی ، که یک بمب افکن بال مثلثی عمود پرواز بود، به نتیجه مطلوب نرسید، و سوخو با استفاده از تجربه حاصله از تولید هواپیمای بال متغیر سوخو-17 و میگ -23 ، به طرح بال متغیر دیگری روی آوردکه آن را رسما سوخو-24 نامیدند . پیش نمونه سوخو -24 برای نخستین بار در 17 ژوئیه 1970 پرواز کرد.
سوخو 24 از دسامبر 1974 تدریجا جانشین یاک-28 (بروئر) در نیروهای نظامی شوروی شد.بالهای متغیر این هواپیما به صورت خشمگینانه ای درست شده است و بسته به سرعت آن به عقب و یا جلو حرکت می کند . ناگفته نماند که هنگامی دو بال این هواپیما جمع می شود که دو موتور هواپیما روشن باشد و به علت سرعت زیاد این عمل صورت می گیرد . بدنه هواپیما کشیده و باریک می باشد و نوک هواپیما تیز و به شکل مستطیل است و در پشت هواپیما برآمدگی هایی است که تا انتهای هواپیما کشیده شده است . این هواپیمای فوق العاده دارای راداری به شکل چوب گلف می باشد که و در زیر هواپیما نصب می شود . کارایی این رادار بدین صورت است که هنگامی که این هواپیما وارد میدان نبرد می شود هر رادار زمینی که روشن باشد شناسایی و در عرض کمتر از یک دقیقه منهدم می کند . در جنگ 8 ساله عراق علیه ایران ، کشور عراق دارای تعدادی از این هواپیما بوده که با ورود این هواپیما به خاک کشورمان رادارهای زمینی ما سریعا خاموش می گردید تا مورد گزند این هواپیما واقع نشود .
12 فروند از سوخو 24 های عراق درسال 1990و زمان جنگ خلیج فارس به ایران پناهنده شدند و در سال 1991 ایران 24 قروند از این هواپیما را مستقیما از روسیه خریداری کرده است . و هدف اصلی خرید آن تهدیدهای اسرائیل می باشد . ابتدائا غربیها نام محصول جدید سوخو را اشتباها سوخو -19 می پنداشتند ، و ناتو آنرا به رویه استاندارد نامگذاری جنگنده ها ، فنسر ، نامید؛ البته پس از فاش شدن اطلاعات دقیق تری درباره سوخو -24 ، این نام همچنان حفظ شد. کمبود اطلاعات دقیق درباره سوخو-24 ، آن را به شبه ترسناکی برای هواپیماهای غربی تبدیل کرده بود؛ ولی پس از مدتی ، بویژه پس از آگاهی از نوع موتور در دهه 1980 ،تا حدی نگرانی های قبلی درباره آن رفع شد. ویژگی های آئرودینامیکی سوخو-24 بسیار شبیه میگ -23 است.
شاید دلیل اصلی این شباهت ، بهره گیری هردو دفتر طراحی میگ و سوخو از پژوهش های ” انستیتومرکزی آئرو هیدرو دینامیک “ ( ساگی ) در مسکو برای تقویت طرح هایشان بوده است. بال سوخو 24 شهپر ندارد !! ، و حرکت غلت هواپیما با تحریک دم تماما متحرک (شهپردم) انجام می شود. صندلیهای دوسرنشین فنسر به صورت پهلو به پهلو قرار دارد(مانند جنگنده اف-111 ) که آرایشی غیر عادی است. اتخاذ چنین آرایشی احتمالا برای افزایش کارایی چشمی خلبان در پرواز سریع کم ارتفاع و همچنین ، تامین فضای مورد نیاز سیستمهای راداری بوده است. با استفاده از یک رادار ویژه برای تعقیب ناهمواری های زمین ، فنسر می تواند در ارتفاع بسیار پایین پرواز خودکار انجام دهد. از عیوب سوخو24 سروصدای زیاد موتور آن است.
یکی از ویژگی های تا حدودی کم نظیر این هواپیما خاصیت بال های متغیر آن می باشد که بسته به شرایط پروازی و سرعت هواپیما، باز یا به سمت عقب جمع می شود. این بمب افکن از سیستم های راداری پیشرفته ای برای موقعیت یابی هدف بهره می برد و قادر است حدود 8 تن تسلیحات مختلف از جمله توپ، انواع موشک ها و بمب ها را حمل نماید.
فنسر با دارابودن سقف پروازی حدود 16 کیلومتر، حداکثر سرعتی معادل 2.300 کیلومتر بر ساعت و بردی معادل 3.500 کیلومتر، می تواند در زمره هواپیماهای بمب افکن دوربرد بسیار مؤثر قرار گیرد. این بمب افکن از موتورهای توربوفن AL-21F3 با قدرت 25.000 پوند با پس سوز بهره می برد که ورودی های هوای این موتورها در نزدیکی و در طرفین کاکپیت خلبان قرار گرفته اند.
این ورودی ها شکلی مستطیلی داشته و تا انتهای بدنه امتداد یافته و به دو اگزوز خروجی موتور ختم می شوند. این هواپیما در مدل های مختلفی عرضه می شود. مدل A این هواپیما، طرح اولیه ای از آن بود که به منظور آزمایش و انجام تحقیقات و رفع کاستی های آن در تعداد محدود تولید گردید. مدل سوخو 24 فنسر B دارای بدنه لوله شکل است که تشخیص آن را آسان تر می سازد. در مدل C نیز بهبود های در جنگ افزارهای الکترونیکی صورت گرفته است.
مدل D این هواپیما، قادر به انجام سوخت گیری هوا به هوا می باشد که برد آن را به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد، و اما آخرین مدل فنسر، مدل E می باشد که نمونه ای شناسایی برای ناوگان های دریایی است و حتی قادر به حمل تسلیحات ضد کشتی نیز می باشد.
کلیه این مدل ها با طولی حدوداً 25 متر و طول دو سر بال حدود 17 متر در حالت بسته، در کلاس جنگنده بمب افکن های متوسط محسوب می شوند. همچنین ناگفته نماند که وزن خالی این هواپیما حدود 19 تن و حداکثر وزن برخاستی معادل 40 تن می باشد که تقریباً 11 تن آن را تسلیحات و سایر تجهیزات تشکیل می دهند.
فنسر در ایران و به روز رسانی تسلیحاتی
۳۰ سال پیش در تاریخ شش بهمن ۱۳۶۹، به دستور صدام حسین، رئیس‌جمهور وقت عراق، انتقال ۱۱۶ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن نیروی هوایی عراق به ایران، کشوری که تا دو سال پیش از آن همواره آماج حملاتشان بود، آغاز شد. فرار این جنگنده‌ها، ۹ روز پس از آغاز حمله کشورهای ائتلاف به ارتش عراق در جریان عملیات «طوفان صحرا» صورت گرفت.
این فرار دسته‌جمعی جنگنده‌های عراقی، در دو بازه زمانی رخ داد. نخست حدود ۸۰ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن در تاریخ شش بهمن به سمت ایران فرار کردند و سپس حدود ۴۰ فروند دیگر در روزهای ۱۷ تا ۲۱ بهمن‌ماه به ایران آمدند. از میان این جنگنده‌ها، ۱۲ فروند به دلیل ناآشنایی ناوبرها و خلبانان آن با حریم هوایی ایران و نیز کمبود سوخت و درنهایت اضطراب ناشی از حملات هوایی ائتلاف به پایگاه‌هایشان، دچار سانحه شدند؛ سوانحی که در یک مورد به کشته شدن خلبان منجر شد.
جنگنده‌هایی که سالم به زمین نشستند، شامل یک فروند جنگنده رهگیر و پشتیبانی نزدیک‌هوایی میگ-۲۱بی‌آی، سه فروند جنگنده پشتیبانی نزدیک هوایی میگ-۲۳بی‌ان، هفت فروند جنگنده رهگیر میگ-۲۳ام‌ال‌دی، یک فروند جنگنده رهگیر آموزشی میگ-۲۳یوبی، سه فروند جنگنده رهگیر نقطه‌ای میگ-۲۹بی، یک فروند جنگنده رهگیر آموزشی میگ-۲۹یوبی، یک فروند بمب‌افکن سبک سوخو۲۰، ۳۴ فروند بمب‌افکن تاکتیکی سوخو۲۲ در شش مدل، ۲۲ فروند بمب‌افکن ضربتی سوخو۲۴اِم‌کِی، هفت فروند جنگنده پشتیبانی نزدیک‌هوایی سوخو۲۵کِی و ۲۴ جنگنده همه‌منظوره میراژ اف.۱ در شش مدل بودند. پیش از ورود این ۱۰۴ فروند هواپیماهای جنگنده بمب‌افکن به ایران، عراق ۲۶ فروند از هواپیماهای مسافربری، تشریفاتی، هشدار زودهنگام هوابرد و ترابری خود را به ایران، عمدتا فرودگاه‌های تبریز، اصفهان و مهرآباد، منتقل کرده بود.
از میان ۱۴۲ فروند هواپیمای عراقی اعزامی به ایران، ۱۳۰ فروند از جمله ۱۰۴ جنگنده، موفق شدند به سلامت در ایران فرود بیایند. عراق این هواپیماها را به ایران امانت سپرد تا پس از پایان جنگ، آنها را به عراق بازگرداند اما از آنجا که عراق از پرداخت بدهی‌های خود بابت ایجاد خسارت‌های جانی و مالی بی‌شمار در تهاجم گسترده شهریور و مهر ۱۳۵۹ به ایران، سر باز زده بود، ایران ۹۵ فروند از این هواپیماها را به‌تدریج از سال ۱۳۷۲ به‌عنوان بخشی از بدهی عراق مصادره کرد. البته تداوم حمایت عراق از سازمان مجاهدین خلق و شاخه نظامی آن و همچنین ممانعت این کشور در انجام حملات هوایی نیروی هوایی ارتش ایران به کمپ اشرف هم در این تصمیم تاثیر داشت. پس از آن که ایران شروع به استفاده از این هواپیماها کرد، دولت عراق به رهبری صدام حسین، به سازمان ملل شکایت برد.
چگونگی فرار هواپیماهای جنگنده عراقی به ایران
۳۰ سال پیش در چنین روزی یعنی شش بهمن ۱۳۶۹، حدود ۸۰ فروند هواپیمای جنگنده نیروی هوایی عراق از چهار پایگاه هوایی این نیرو به پرواز درآمدند تا در دسته‌های سه تا شش فروندی، خود را به پایگاه‌های هوایی سوم و چهارم شکاری تاکتیکی در نزدیکی همدان و دزفول برسانند. در مسیر رسیدن به ایران، شماری از این هواپیماها دچار سانحه شدند و برخی نیز به علت اتمام سوخت، مجبور به فرود اضطراری در باندهای اضطراری چون جاده شاه‌آباد غرب و فرودگاه غیرنظامی همدان شدند. پس از این اتفاق، جنگنده‌های برتری هوایی اف-۱۵ نیروی هوایی و جنگنده رهگیرهای اف-۱۴ نیروی دریایی ایالات‌متحده، با انجام گشت هوایی و شکار هواپیماهای عراقی در حال فرار به ایران، از پناهنده شدن شمار بیشتری از جنگنده‌های عراقی به ایران جلوگیری کردند.
با کاهش حملات هوایی ائتلاف و گشت‌های هوایی جنگنده رهگیرهای آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی برفراز عراق و به خصوص در شرق این کشور (نزدیکی مرز ایران)، نیروی هوایی عراق بار دیگر مجال یافت تا بیش از ۴۰ فروند دیگر از انواع جنگنده و بمب‌افکن‌های خود را در تاریخ ۱۷ الی ۲۱ بهمن ۱۳۶۹ به ایران بفرستد. پس از آن، بار دیگر نیروهای ائتلاف، گشت‌های هوایی خود بر فراز عراق را شدت بخشیدند و با ساقط کردن شمار دیگری از جنگنده‌های عراقی، مانع از فرار آنها به ایران شدند. نیروی هوایی عراق که به‌طور روزانه شماری از جنگنده‌های باارزش خود را در بمباران و حملات هوایی نیروهای هوایی ائتلاف از دست می‌داد، دستور گرفت تا تمامی جنگنده‌های عملیاتی خود را با استفاده از تریلر به مناطق شهری و مسکونی و اطراف پایگاه‌ها منتقل و یا در مکان‌های باستانی و حتی برخی از زیارتگاه‌ها مستقر کند؛ زیرا فرماندهان ارتش عراق می‌دانستند برای اجتناب از کشتن غیرنظامیان، جنگنده‌های ائتلاف از انهدام آنها خودداری خواهد کرد.
از آنجا که جنگنده‌های عمدتا روسی عراق به جای بیسیم‌های فرکانس فوق‌العاده بالا (UHF) مورداستفاده جنگنده‌ها و مراکز کنترل و هدایت شکاری و سایت‌های راداری نیروی هوایی ارتش ایران، به بیسیم‌های فرکانس بالا (VHF) مجهز بودند، امکان مکالمه خلبانان عراقی با برج‌های مراقبت پایگاه‌های شکاری و مراکز کنترل رادار نیروی هوایی ارتش ایران وجود نداشت. بنابراین در تاریخ شش بهمن‌ماه، شادروان سرهنگ خلبان بهروز نقدی‌بیک و خلبان سرتیپ خلبان قدرت‌الله خزایی، با یک فروند جنگنده بمب‌افکن همه‌منظوره اف-۴ئی فانتوم۲ از پایگاه سوم شکاری تاکتیکی نوژه (شاهرخی سابق) نیروی هوایی ارتش به پرواز درآمدند تا ماموریت اسکورت و هدایت خلبانان جنگنده‌های عراقی را که در مسیر پایگاه شاهرخی بودند، به انجام رسانند.
خلبانان هواپیماهای جنگنده عراقی پس از ورود به ایران، عمدتا توسط سرتیپ علیرضا نمکی، یک خلبان فانتوم نیروی هوایی ارتش، بازجویی شدند. آنان در جریان جلسات پرسش و پاسخ گفتند که صدام حسین با اسم رمز و از طریق ستاد فرماندهی، فرمان انتقال فوری هواپیماهای جنگنده به ایران را پایگاه‌های آنها اعلام کرده است. از آنجا که ایران تنها کشوری بود که حاضر به پذیرش شد، این هواپیماها به‌طور دسته‌جمعی به ایران منتقل شدند. خلبانان از زمان ابلاغ دستور تا اجرای آن در پایگاه‌های خود در قرنطینه کامل بودند و اجازه تماس با خانواده‌شان را نداشتند.
از آنجا که انتقال این هواپیماها با عجله و در بازه‌های زمانی که جنگنده رهگیرهای ائتلاف حضور نداشتند انجام می‌شد، حتی برخی از خلبانان پوتین‌های پرواز خود را به پا نداشتند و با دمپایی سوار به هواپیما شدند. یک استاد خلبان در کابین عقب تنها میگ-۲۹ یوبی پناهنده به ایران در حین پرواز به علت استرس زیاد دچار استفراغ خونی شد. خلبان و ناوبر یکی از ۲۴ سوخو ۲۴ام‌کی عراقی در حال فرار به ایران نیز به علت اضطراب شدید مسیر را گم کردند و به کوهی در نزدیکی کرمانشاه برخورد کردند. ناوبر آن پرواز، پس از برخورد به کوه خروج اضطراری انجام داد اما خلبان سوخو، سروان محمدعلی عبدالله المفرجی، کشته شد. شماری دیگر از جنگنده‌ها نیز به علت اضطراب خلبان‌های خود، در حین فرود دچار ترکیدگی لاستیک شدند و حتی یک سوخو ۲۴ام‌کی هم از باند پایگاه شاهرخی خارج شد. خلبان یک میگ-۲۳بی‌ان عراقی نیز پس از گم کردن مسیر خود در نزدیکی ایلام خروج اضطراری کرد و جنگنده بدون خلبان او، یک ساعت در آسمان ایران به دور خود می‌چرخید تا سرانجام نیروی هوایی ارتش آن را ساقط کرد تا در مناطق مسکونی سقوط نکند.
انتقال هواپیماهای شرکت هواپیمایی عراقی به ایران پیش از آغاز جنگ
در مجموع ۲۸ فروند هواپیمای تحت مالکیت شرکت هواپیمایی عراقی به ایران پناهنده شدند. انتقال این هواپیماها در روزهای پنج تا ۲۶ دی ۱۳۶۹ انجام شد. در میان آنها، ۱۳ فروند ایلیوشین ۷۶ام‌دی و تی‌دی ترابری سنگین وجود داشت که روزگاری نقش مهمی در انتقال تجهیزات و تسلیحات خریداری شده عراق به این کشور در طول جنگ هشت‌ساله با ایران ایفا می‌کردند. این ایلیوشین۷۶ها عمدتا به فرودگاه‌های تبریز، اصفهان و شیراز منتقل شدند. در کنار آنها دو فروند هواپیمای هشدار زودهنگام هوابرد یا آواکس ایلیوشین ۷۶ با نام‌های عدنان۱ و۲ مجهز به رادارهای فرانسوی تایگر-جی بودند. این دو هواپیما نخست به تبریز و سپس کوشک نصرت منتقل شدند.
هواپیماهای مسافربری شرکت هواپیمایی عراقی که به ایران منتقل شده بودند، دو فروند هواپیمای مسافربری کوچک و منطقه‌ای بوئینگ۲۷۰-۷۳۷سی، یک فروند هواپیمای مسافربری میان‌پیکر بوئینگ ۲۷۰-۷۰۷و ۳۲ فروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر بوئینگ ۲۷۰-۷۴۷ سی بودند. علاوه بر آنها، پنج فروند هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر ایرباس آ ۲۲۲-۳۱۰ نیز به همراه آنها به ایران منتقل شدند؛ هواپیماهایی که در حقیقت متعلق به شرکت هواپیمایی کویت بودند و پس از یورش ارتش عراق به کویت و اشغال این کشور توسط عراق، ربوده و به بغداد منتقل شده بودند.
علاوه بر این هواپیماهای مسافربری عراقی و کویتی، دو فروند از هواپیماهای مسافربری شرکت ایران‌ایر «هما»، شامل یک فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس آ۳۰۰ بی۲-۲۰۳ (Airbus A300B2-203) با نشان ثبت کشوری EP-IBS و یک فروند هواپیمای مسافربری میان‌پیکر بوئینگ ۲۸۶-۷۲۷ پیشرفته (Boeing 727-286Adv) با نشان ثبت کشوری EP-IRP که از سال ۱۳۶۳ پس از ربایش توسط اعضای سازمان مجاهدین خلق، در فرودگاه بین‌المللی بغداد تحت توقیف دولت عراق بودند نیز به ایران پس فرستاده شدند. در کنار آنها یک فروند هواپیمای جت تشریفاتی فالکن ۲۰ئی شرکت هواپیمایی آسمان که مورداستفاده هاشمی رفسنجانی بود و خلبانش، علی‌اکبر محمدی، آن را به عراق برده بود در سال ۱۳۶۵ به ایران بازگردانده شد. ایرباس آ۳۰۰ موردنظر هنوز در خدمت ایران‌ایر باقی مانده و عملیاتی است در حالی که بوئینگ ۷۲۷ بازگردانده شده به ایران، در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۸۹ در نزدیکی ارومیه سقوط کرد و ۷۸ نفر از ۱۰۵ مسافر و خدمه آن کشته شدند.
از میان ۱۳۰ فروند هواپیمای عراقی که سالم در ایران به زمین نشستند، امروز ۷۰ فروند هنوز در نیروی هوایی ارتش و نیروی هوافضای سپاه پاسداران مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند که تنها ۳۴ فروندشان در چرخه پروازی و عملیاتی هستند. از این میان، ۱۶ فروند شامل دو فروند ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ تی‌دی و ۱۴ فروند جنگنده سوخو۲۲ در چهار مدل ام ۴، یو ام، یو ام ۳ و یو ام ۳ کِی، در اختیار سپاه است. ۱۸ فروند دیگر شامل سه فروند ایلیوشین ۷۶ تی دی، دو جنگنده رهگیر میگ-۲۹ بی، پنج بمب‌افکن ضربتی سوخو ۲۴اِم کِی، شش فروند جنگنده همه‌منظوره میراژ اف.۱ در سه مدل و درنهایت یک هواپیمای فالکن ۵۰ تشریفاتی و یک فالکن ۵۰ جنگ الکترونیک، در خدمت نیروی هوایی ارتش هستند.
به واسطه نصب موشک کروز روی هواپیما، امکان انتقال سریع آن به مسافت های چند صد کیلومتر دور از مرزهای خودی برای شلیک به سمت هدف وجود دارد در حالی که در صورت استفاده از پرتابگر زمینی، موضع پرتاب محدود به مرزهای کشور خواهد بود.
طی چند سال اخیر وضعیت تسلیحات هواپایه در ایران روند رو به رشد خوبی داشته است: از موشک‌های نقطه زن «شلیک کن-فراموش کن» در مأموریت های ضد زره برای پهپادها و بالگردها تا بمب های دورایستای نقطه زن و موشک های ضد کشتی نصر و قادر که پس از هواپایه شدن روی جنگنده بمب افکن های اف۴ئی فانتوم نیروی هوایی ارتش (نهاجا) نصب شدند.
اما یکی از مهمترین تسلیحات هواپایه که می تواند دست بلند نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در جهت راهبردهای تهاجمی خود علیه دشمن باشد به کارگیری موشک های کروز ضد اهداف زمینی بر روی هواپیماها است که اخیراً تصویری از نصب آن روی یکی از انواع هواپیماهای نیروی هوایی ارتش منتشر شده است.
(در این گزارش منظور از کروز زمینی، موشک کروز ضد اهداف زمینی است.)
موشک کروز چیست؟
سابقه پیدایش موشک کروز به دوران جنگ جهانی دوم و ابتکارات متخصصان آلمانی باز می گردد. آنها موشک V-۱ را که همانند یک هواپیمای بدون سرنشین کوچک با هدایت خودکار عمل می کرد برای حمله به مسافت های چند صد کیلومتری ساختند. این موشک به دلیل ابعاد کوچک می توانست از نقاط متنوعی مأموریت خود را آغاز کند و به دلیل پرواز مشابه هواپیماها در ارتفاع پائین در رادارهای زمینی قابل ردیابی نبود.
پس از جنگ جهانی دوم این نوع موشک به مرور مورد توجه کشورهای صاحب فناوری قرار گرفت و اوج به کارگیری آنها توسط آمریکا و در حملات علیه عراق و یوگوسلاوی و درگیری های دیگر بعد از آن رقم خورد.
روسها نیز از سال ۲۰۱۵ به بعد از موشک های کروز علیه اهداف گروه های تروریستی در سوریه استفاده کردند. چین و برخی از کشورهای اروپایی هم از سازندگان انواع موشک های کروز ضد اهداف زمینی در بردهای مختلف از چند صد تا چند هزار کیلومتر محسوب می شوند.
بیشتر نمونه های تولید شده از این موشک ها در واقع هواپیماهایی با یک سرجنگی هستند زیرا پیکربندی آنها شباهت زیادی به هواپیماها دارد. وجود بال که جز در نمونه های اولیه که بال ثابت داشتند، از نوع باز شونده ساخته شده، پیشران هواتنفسی از نوع توربوجت یا توربوفن و از همه مهمتر شیوه پرواز مشابه هواپیماها و نه خط سیر بالستیک از شاخصه های بیشتر موشک های کروز ساخته شده است.
اما اصلی ترین مشخصه این نوع موشک ها پرواز در ارتفاع بسیار نزدیک به سطح زمین و عموماً کمتر از ۳۰ متری در فاز پیمایشی (کروز) از مراحل حرکت آن است که بخش بسیار زیادی از زمان پرواز آنها را شامل می شود از این رو این موشک ها به نام کروز شناخته شدند.
اغلب موشک های کروز ساخته شده دارای سرعت های مادون صوت هستند اما برخی نمونه های جدید در فاز نهایی پرواز (ترمینال) به سرعت های مافوق رسیده و برخی نیز از ابتدای پرواز، سریعتر از صوت حرکت می کنند.
موشک های کروز با توجه به امکان پرواز بین عوارض زمینی و در ارتفاع پائین، برای در امان ماندن از دید رادارها و رسیدن به نزدیک هدف بدون دیده شدن، توانمندی بالایی دارند که به کاهش احتمال شناسایی شدن موشک توسط پدافند لایه های بیرونی اطراف هدف منجر شده است. در مقابل، نیروی مدافع باید تمام مسیرهای ورود موشک‌های کروز را با سامانه‌های کشف و ردگیری و انهدام علیه این اهداف نسبتاً سریع پوشش دهد.
در جریان بازدید جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، امیر سرتیب خلبان عزیز نصیرزاده (فرمانده پیشین نیروی هوایی ارتش) از پایگاه هفتم شکاری شهید دوران در شیراز، تصویری از نصب موشک کروز برد بلند روی بمب افکن تاکتیکی سوخو۲۴ فِنسر (به معنی شمشیرباز) منتشر شد. قبلاً هم توسط ایشان از آماده رونمایی بودن این دستاورد اخباری داده شده بود.
برای اولین بار در مراسم تحویل تعدادی هواپیمای تهاجمی سوخو۲۲ در مرداد ۱۳۹۷ خبر نصب موشک کروز هواپایه روی این هواپیما توسط فرمانده نیروی هوافضای سپاه داده شد. در سال های بعد نیروی هوایی ارتش نیز از نصب موشک کروز دوربرد روی هواپیماهای رده شکاری خود خبر داد اما جزئیاتی از موشک و نوع هواپیما منتشر نشد.
لازم به ذکر است پایگاه شکاری شیراز آشیانه بمب افکن سوخو۲۴ است که هر چند در دنیا در رده تاکتیکی مطرح است اما در ایران به واسطه محدودیت های فعلی هواپیماهای رزمی موجود، این پرنده ارزشی راهبردی دارد.
این هواپیما با قابلیت حمل ۸ تن محموله جنگی، برد پروازی مناسب، امکان پرواز فراصوت در ارتفاع پائین، امکان پرواز خودکار در ارتفاع پائین، امکان سوختگیری جنگنده به جنگنده (یار به یار) و نیز داشتن مقادیر زیادی سامانه های جنگ الکترونیک و برخورداری از موشک ضد رادار مافوق صوت با غلاف ویژه شناسایی رادارها یکی از مهمترین گزینه های تهاجمی نیروی هوایی ارتش است.
ایران تعدادی از این هواپیما را از روسیه و در اواخر دهه ۱۳۶۰، پس از پایان جنگ تحمیلی خریداری کرد و تعدادی نیز از موجودی نیروی هوایی عراق در جریان حمله آمریکا در سال ۱۹۹۱ به ایران وارد شد که به عنوان بخش ناچیزی از غرامت ۱۱۰۰ میلیارد دلاری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، توقیف شده و به خدمت نیروی هوایی ارتش در آمد؛ غرامتی که چیز دیگری از آن به ایران پرداخت نشده اما همچنان با گذشت بیش از ۳۰ سال از حمله عراق به کویت این کشور در حال پرداخت غرامت و بدهی به کویت است!
بازدید امیر نصیرزاده از پایگاه شیراز به عنوان مبدأ پرواز بمب افکن های تهاجمی سوخو۲۴ در روزهایی که مقامات رژیم صهیونیستی رجزخوانی های مختلفی می کنند معنی و مفهوم خاص خود را دارد. به علاوه انتشار تصویر مذکور هم مؤید این مطلب است که دشمن صهیونیستی باید به این بُعد از قدرت سخت جمهوری اسلامی ایران هم فکر کند.
کروز زمینی هواپایه چه کارکردی دارد؟
اما ارزش و اهمیت نصب موشک کروز دوربرد روی یک هواپیمای شکاری در چیست؟ به واسطه نصب موشک کروز روی هواپیما، امکان انتقال سریع آن به مسافت های چند صد کیلومتر دور از مرزهای خودی برای شلیک به سمت هدف وجود دارد در حالی که در صورت استفاده از پرتابگر زمینی، موضع پرتاب محدود به مرزهای کشور خواهد بود.
در شرایط پرتاب از هوا، بخشی از انرژی موشک که در حالت شلیک از زمین صرف ارتفاع گرفتن می شود، عملاً توسط هواپیمای شکاری تأمین شده و در نتیجه موشک سوخت بیشتری برای طی کردن مسیرهای پیچیده در ارتفاع پائین در نزدیک هدف خواهد داشت که احتمال شناسایی و انهدام آن توسط دشمن را کمتر می کند. لازم به ذکر است به طور معمول در نمونه هواپرتاب موتور شتاب دهنده اولیه که روی نمونه های زمین-پرتاب وجود دارد، حذف می شود.
در صورت سوختگیری هوایی هواپیمای حامل، موشک کروز امکان درگیر شدن با اهدافی در فواصل به مراتب بیشتر نسبت به حالت شلیک شدن از زمین را حتی تا دو تا سه برابر بیشتر نیز خواهد داشت.
به علاوه استفاده از هواپیمای رزمی به عنوان سکوی پرتاب موشک کروز یک ارزش واکنش سریع نیز به عملیات تهاجمی می دهد. هر گونه استفاده از پرتابگر زمینی در صورتی که نیاز به جابجایی از محل اختفاء تا موضع شلیک داشته باشد امری زمانبر است.
با توجه به توانمندی هواپیماهای سوخو۲۴ به صورت کلی و در صورت عدم نصب مخزن سوخت خارجی، هر فنسر توان حمل تا سه موشک کروز را خواهد داشت که کمیت قابل قبولی برای یک هواپیما با طول حدود ۲۲.۵ متر و جرم برخاست بیشینه کمتر از ۴۴ تن محسوب می شود.
کدام کروز زمینی ایرانی، هواپایه شد؟
سابقه هواپایه کردن موشک های کروز شلیک شونده از زمین در ابتدا به نمونه های ضد کشتی نصر و قادر بازمی‌گردد که نمونه هواپایه آنها به طور رسمی در مهر ۱۳۹۲ رونمایی شدند. قبل از آن هم سوابقی از نصب موشک های ضد کشتی C-۸۰۱/۸۰۲ به طور آزمایشی روی جنگنده فانتوم نهاجا تحت عنوان پروژه قائم موجود است.
هر چند زاویه تصویر گرفته شده از موشک کروز نصب شده زیر بال هواپیمای سوخو۲۴ بسیار بسته است اما به نظر می رسد که موشک مذکور از خانواده موشک های کروز سومار/هویزه باشد.
برای اولین بار خبر دستیابی ایران به موشک کروز زمینی توسط سردار مهدی فرحی ریاست وقت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و جانشین فعلی این وزارتخانه در مصاحبه ای در ۱۹ شهریور ۱۳۹۱ داده شد.
وی نام موشک مذکور را مشکات و با برد ۲۰۰۰ کیلومتر و قابلیت شلیک از پرتابگرهای زمینی، دریایی و هوایی عنوان کرد اما تصویر یا مشخصات دیگری از این موشک منتشر نشد. در سال ۱۳۹۳ موشک کروز زمینی یاعلی با برد ۷۰۰ کیلومتر در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد.
تقریباً دو سال و نیم پس از مصاحبه سردار فرحی و در اواخر سال ۱۳۹۳ موشک کروز زمینی سومار با حضور وزیر وقت دفاع و فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد. این موشک شباهت بسیار زیادی به نمونه مشهور روسی KH۵۵ داشت اما برد و میزان سرجنگی آن اعلام نشد. از تصاویر پیدا بود که موتور توربوفن مشابه نمونه خارجی روی سومار نصب شده است که در سال ۱۳۹۲ هم در نمایشگاهی از دستاوردهای دفاعی مشاهده شده بود.
موشک KH۵۵ در نمونه پایه دارای طول ۶.۰۴ و دهانه بال ۳.۱ متر، قطر بدنه ۵۱.۴ سانتیمتر، جرم کل ۱۲۱۰ و جرم سرجنگی ۴۱۰ کیلوگرم و برد ۲۵۰۰ کیلومتر است. نمونه هایی از آن به همراه دو مخزن سوخت جانبی که بیرون بدنه نصب شده است ساخته شده که به برد ۳۰۰۰ کیلومتر می رسد.
این موشک برای پرواز در ارتفاع زیر ۳۰۰ پا یعنی حدود ۱۱۰ متر طراحی شده و سرعت پروازی آن بین ۰.۴۸ تا ۰.۷۷ ماخ یعنی ۵۸۸ تا ۹۴۲ کیلومتر بر ساعت (با فرض سرعت صوت معادل ۳۴۰ متر بر ثانیه) است.
دستیابی ایران به کروز زمینی چه از نظر فنی و چه از نظر آثار راهبردی عملیاتی به قدری مهم و البته روشن بود که یوزی رابین، مسئول برنامه دفاع موشکی اسرائیل در سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۹ و تحلیلگر ارشد حوزه موشکی را به تحسین واداشت.
وی در سخنرانی سالیانه خود گفت: «ایرانی ها یک بار در سال ۲۰۱۲ میلادی به برنامه ای برای ساخت موشک کروز حمله به اهداف زمینی به نام "مشکات" اشاره کرده اما تصویری از آن را نشان ندادند. در نهایت موشک سومار را رونمایی کردند. من به سرعت این موشک ایرانی را با کا-اچ-۵۵ روسی مقایسه کرده و متوجه شدم که این نه یک کپی چینی، بلکه یک کپی ایرانی از موشک مورد نظر است.»
وی ادامه داد: «من از لحاظ تکنیکی به احترام افرادی که این کار را انجام دادند کلاه از سر برمی‌دارم و به آنها احترام می گذارم. این موشک ایرانی یک موشک کروز زمین پرتاب است که از یک شتاب دهنده کمک گرفته و با استفاده از آن ارتقاع می گیرد و سپس موتور اصلی آن فعال می شود. ایرانی ها با استفاده از این موشک می توانند اسرائیل را از خاک خود هدف قرار دهند. اما آنها همچنین هواپیمای سوخو۲۴ را دارند. اگر بتوانند این موشک را بر روی این هواپیما نصب کرده و با آن به سمت مدیترانه بیایند و از آنجا به سمت شمال گردش کنند این موشک توان هدف قرار دادن هر نقطه ای از اروپا را دارد.»
نسل بعدی موشک سومار با نام هویزه در نمایشگاه دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در مصلی تهران در بهمن ۱۳۹۷ رونمایی شد. در این موشک از موتور توربوجت از خانواده طلوع استفاده شده بود و برد آن بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر عنوان شد.
این موتورها قبلاً برای استفاده در کروزهای دریایی و نیز پهپاد کرار به تعداد بالا تولید شده و به قابلیت اطمینان بالایی دست یافته اند در نتیجه این نوع موتور برای عملکرد مطمئن در مدت زمان پرواز حدوداً دو ساعته موشک کروز هویزه برای رسیدن به بیشترین برد خود کارامد است.
در ادامه بر اساس موشک هویزه، موشک کروز ضد کشتی ابومهدی با برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر توسعه داده شد. در صورت صحت گمانه زنی هم خانواده یا مشابه بودن کروز نصب شده روی سوخو۲۴ با موشک هویزه می توان گفت امکان نصب نمونه ضد کشتی این موشک ها یعنی ابومهدی نیز روی این هواپیما عملاً ایجاد شده است که دست برتر ایران در مقابله با گسترش ناوگان دشمن در دریاهای جنوبی کشور و اقیانوس هند در کنار موشک های بالستیک ضد کشتی خواهد بود.
به کارگیری موشک های کروز چه در انواع ضد کشتی و چه ضد اهداف زمینی کارایی توان هوایی کشور را در مواجهه با تهدیدات بهبود می دهد. امید می رود تا آرایه تسلیحات و تجهیزات دفاعی نیروهای مسلح ایران روز به روز تکمیل تر شده و با به خدمت گرفته شدن هواپیماهای رزمی جدید، تقویت توان هوایی نظامی کشور تا رسیدن به طراز انقلاب اسلامی ادامه داشته باشد؛ امیدی که با توجه ویژه مسئولین به نیازهای بخش هوایی و میدان دادن به جوانان برای تأمین هر آنچه در داخل با زمان و هزینه معقول ممکن است به واقعیت خواهد پیوست.
اورهال و عمردهی
اورهال یا تعمیر اساسی و سنگین وسایل پرنده، چه هواپیماهای سرنشین دار یا بدون سرنشین و چه بالگردها، یکی از علوم و توانی های فنی سطح بالاست که برای زنده نگاه داشتن ناوگان پروازی یک کشور امری حیاتی به حساب می آید. در پروسه خرید و عمر عملیاتی یک پرنده، یکی از مباحث مهم، دوره های تعمیراتی و بازبینی های نوبه ای است که در سطوح مختلف انجام شده و در نهایت به دوره تعمیر اساسی یا همان "اورهال" خواهیم رسید. کشوری که توانایی انجام این مرحله از تعمیرات را داشته باشد تقریبا به طور کامل به بحث تعمیرات وسیله پرنده مورد نظر تسلط پیدا کرده است. دهه هاست جمهوری اسلامی ایران از جمله دارندگان این توانایی به حساب آمده و می توان بحث توان اورهال را یکی از مهم ترین نقاط قوت در بخش صنایع هوایی کشور ما اعلام کرد؛ هرچند در میان افکار عمومی و رسانه ها این موضوع زیاد جا نیفتاده است.
یکی از دلایل توسعه و پیشرفت بحث توانایی تعمیر و نگهداری سنگین در کشور ما تحریم ها بوده است. در بسیاری از کشورهای دنیا در حال حاضر برخی از چک های اولیه قبل و پس از پرواز در داخل کشور انجام می شود ولی در نهایت برای تعمیر سنگین نهایی کشور دارنده مجبور به ارسال پرنده مذکور به کشور سازنده برای این پروسه است. پروسه ای زمان بر و گران قیمت که سوای بحث هزینه های آن در مدتی مشخص دارایی مورد نظر را از کشور هدف خارج می کند. این مسئله در صورت بروز شرایط اضطراری می تواند برای کشور دارنده مشکلاتی را ایجاد کند.
در مورد کشور ما مسئله تعمیر و نگهداری در کنار نهضت قطعه سازی از جمله مواردی است که از همان روزهای ابتدای بروز جنگ تحمیلی ذهن مسئولین امر را به خود معطوف کرد. در دوران دفاع مقدس و به دلیل بسته شدن مسیر خرید سلاح و قطعات یدکی، فشار سنگینی به نیروی هوایی ارتش به صورت خاص وارد شد و متخصصان کشور مجبور بودند در بسیاری از موارد با باز کردن قطعات از روی جنگنده های مختلف، تعدادی هواپیما را به صورت عملیاتی حفظ کنند. بعد از پایان جنگ تحمیلی و بحث فروپاشی شوروی سابق و انجام یک خرید سنگین تسلیحاتی از روسیه نیز بحث فشار آمریکا و توافق دو کشور باعث شد تا حد زیادی پشتیبانی روسیه از پرنده هایی مثل میگ ۲۹ و سوخو ۲۴ نهاجا، به صورت علنی و رسمی قطع شود.
بازدید فرمانده کل قوا از میگ ۲۹ تازه وارد شده به کشور
در سالهای بعد از جنگ و با توجه به افزوده شدن برخی جنگنده های شرقی به سازمان رزم نیروهای مسلح و البته قطع شدن پشتیبانی رسمی در این بخش، لازم بود تا یک برنامه ریزی طولانی مدت برای بحث تعمیر و نگهداری این پرنده ها انجام شود. در بحث خاص پرنده ای مثل سوخو ۲۴ که تمرکز عمده این گزارش روی آن است وجود سامانه هایی مثل رادار تعقیب عوارض زمینی و بالهای متغیر، کار را برای نهاجا که بیشتر داشته های فنی اش، مربوط به هواپیماهای غربی بود بسیار مشکل تر کرد.
چرا سوخو ۲۴ مهم است؟
بمب افکن ضربتی سوخو ۲۴ که در کشور ما ناوگان آن متشکل از نمونه هایی با منشأهای مختلف بوده، پرنده ای است که بر اساس تفکر دوران جنگ سرد و در پاسخ به اف ۱۱۱ آمریکایی توسعه پیدا کرد. توان پرواز در ارتفاع بسیار پایین و انجام حملات دقیق در شب یا روز از جمله توانایی های مهم و اصلی مد نظر این پرنده است. البته وجود سلاح هایی مثل موشک ضد رادار KH-۵۸ و بمب سنگر شکن KAB-۱۵۰۰ اهمیت این پرنده را برای نیروی هوایی ارتش دو چندان کرده است. امروزه در دنیا هم این پرنده با انجام ارتقاء های مختلف همچنان در خط اول خدمت رزمی در کشورهای بسیاری حضور دارد و به عنوان یک پرنده تهاجمی کار بلد روی آن حساب های خاصی باز شده است.
سوخو ۲۴ نهاجا و تسلیحات مورد استفاده در پایگاه هوایی شیراز
پایگاه هوایی شیراز میزبان اصلی و پایگاه مادر بمب افکن های سوخو ۲۴ ایران است که یکی از اولین خبرها در خصوص اورهال کامل سوخو ۲۴ در کشور مربوط به سال ۱۳۹۳ باز می گردد. یکی از نکات جالب و قابل توجه به نوعی سرریز دانش و تخصص در خصوص اورهال سوخو ۲۴، در بحث فعال کردن ناوگان سوخو ۲۲ برای نیروی هوافضای سپاه قابل مشاهده است چراکه هر دو هواپیمای سوخو ۲۴ و سوخو ۲۲ از موتور توربوجت AL-۲۱ بهره می برند و هر دو پرنده نیز از مکانیزم بال متغیر استفاده می کنند. ایجاد توانایی در بحث تعمیر و نگهداری سوخو ۲۴، در حقیقت کمک شایانی کرد تا یکی دیگر از پرنده های مهم برای نیروهای مسلح مجددا فعال شده و در نیرویی متفاوت وارد خدمت شود.
حداقل دو فروند سوخو ۲۴ در پایگاه هوایی شیراز در حال طی کردن مراحل مختلف اورهال
طی ماههای اخیر نیز شاهد ۲ مورد تحویل سوخو ۲۴ اورهال شده هستیم. مورد اول مربوط به شهریور ماه امسال مورد جدیدتر نیز مربوط به هفته گذشته است. نکته جالب این که در تصاویر مربوط به اورهال و تحویل سوخو ۲۴ جدید در پایگاه شیراز حداقل دو فروند سوخو ۲۴ در حال تعمیر هستند و یک فروند سوخو ۲۴ نیز به یگان عملیاتی تحویل داده شده است. می توان گفت با این وضعیت و حداقل توان اورهال ۳ یا ۴ فروند سوخو ۲۴ به صورت سالانه در این پایگاه وجود دارد. نکته مهم و قابل توجه در این خصوص این است که در مبحث اورهال، وضعیت کلی هواپیما نیز مد نظر است. ممکن است برخی از پرنده های مورد نظر به دلیل بروز برخی حوادث دچار مشکلاتی شده باشند یا به دلایل مختلفی برای مدت طولانی در وضعیت غیر عملیاتی نگهداری شده باشند که مشخصا در این شرایط زمان و هزینه های اورهال افزایش پیدا خواهد کرد.
انچه از تصاویر منتشره می توان به دست آورد این موضوع مهم است که برخی جنگنده های سوخو در حال اورهال یا آماده پرواز، به شدت آسیب دیده و دچار مشکلات فراوان ظاهری و فنی بوده اند اما تخصص علمی و امکانات فنی نیروی هوایی ارتش به اندازه ای در اورهال و ارتقاء این جنگنده ها رشد کرده که نه فقط امکان بازآماد بلکه ارتقاء و به روزرسانی چنین پرنده هایی نیز برای نیروهای مسلح کشورمان فراهم شده؛ موضوعی که جایگاه و ویژگی های این بخش را در میان ارتش های مهم دنیا، کم نظیر می کند.
کار روی ترابری ها ادامه دارد
بحث دیگر در خصوص پایگاه هوایی شیراز تعمیر و نگهداری دو پرنده ترابری کشور یعنی سی ۱۳۰ و ایلوشین ۷۶ است. این دو پرنده بخش مهمی از توان ترابری هوایی کشور ما را تشکیل داده اند و خصوصا در حدود یک دهه اخیر فشار بسیار زیادی را در بحث حمایت لجستیکی از جبهه مقاومت متحمل شده اند. نکته جالب و قابل توجه که در گزارش تهیه شده در خصوص تعمیر هواپیمای ایلوشین ۷۶ بوده اشاره به آسیب به یک قطعه داخلی در یکی از موتورهای این هواپیما و سپس ساخت نمونه در داخل و جایگزینی آن است. نکته دیگر در این گزارش اشاره به تولید قطعات مربوط به نگاه دارنده مخازن سوخت در هواپیمای هرکولس است که با موفقیت در کشور طراحی و ساخته شده.
موضوع پایانی که باید در انتهای این گزارش به آن اشاره کرد، این است که امروز و حدود ۴۲ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی حجم قابل توجهی از تجربیات و تخصص در حوزه تعمیر و نگهداری در کشور ما در بخش هوایی ایجاد شده که طیف بسیار گسترده ای از هواگردهای شرقی و غربی، نظامی و غیر نظامی را شامل می شود که می تواند خصوصا در فضای پس از تحریم تسلیحاتی یک منبع درآمد و ایجاد اشتغال مناسب برای کشور ما باشد. فراموش نکنیم که بحث اورهال صرفا عده ای متخصص و کارگر اطراف پرنده نبوده و بخش قطعه سازی نیز در کنار این بخش می تواند به درآمد و اشتغال زایی مناسبی برسد.
مشخصات
:
نام ......................................................................... سوخو24 فنسر
شرکت سازنده .......................................................... سوخوی
کشور تولید کننده ..................................................... شوروی سابق
انواع مدل .............................................................. 7 مدل
تعداد تولید شده ...................................................... بیش از 900 فروند
موتور ................................................................ دو موتور توربوجت لیولکا مجهز به پس سوز
سال ساخت .................................................. 1965 الی 1969
اولین پرواز ................................................. 1970
سال به خدمت درآوردن .................................. 1974
هواپیماهای مشابه .......................................... تورنادو ، ا ف 111 ، ا ف 14 ، ا ف 15 ، میگ 23 ، میگ 27
کابین ......................................................... دو نفره
وظیفه ........................................................ هواپیمای تهاجمی در انواع آب و هوا ، بمب افکن دوربرد سنگین ، هواپیمای ضربتی
طول ........................................................ 24 متر
اندازه بال ................................................. 6/17 متر
ارتفاع از زمین ......................................... 19/6 متر
وزن هواپیما بدون بار ................................. 22320 کیلوگرم
' ' با حد اکثر بار ............................. 39700 کیلوگرم
مقدار تسلیحات سوار شده بر بال ................... 945 کیلوگرم
سقف پرواز ............................................... 16500 متر
رنج پروازی ............................................. 2500 کیلومتر
رنج دریایی ............................................... 1930 نانو متر
سرعت .................................................... 18/2 ماخ و در مدلهای پیشرفته 4/2 ماخ
سرعت هنگام بلند شدن ................................ 280 کیلومتر بر ساعت
سرعت هنگام نشستن .................................. 280 کیلومتر بر ساعت
نرخ سرعت ............................................. 30000 پا در عرض یک دقیقه
سقف پرواز برای سرویس .......................... 57 هزار پا
مقدار باند برای پرواز.................................1300 متر
مقدار باند برای نشستن................................950 متر
سوخت گیری در آسمان ............................... بله
سوخت داخلی ........................................... 10385 کیلو گرم
سوخت خارجی ........................................ 2396 کیلوگرم
رادار .................................................... ????
تسلیحات ............................................... انواع موشکها و بمبها
کشور های دارنده ................................... ایران ، روسیه ، اکراین ، بلا روس ، سوریه ، قزاقستان ، لیبی ، ازبکستان ، الجزایر ، آذربایجان ، عراق
جنگها .................................................( ایران و عراق 1980-1988 ) (افغانستان 1984 – 1989)
هواپیما های مشابه ................................. میگ 23/29/27 ، اف-15 / 111 .
----------------------------------------------------------------------------
امیر خلبان سید محمد علوی معاون عملیات نیروی هوایی ارتش با اشاره به ارتقاء و بهینه‌سازی سامانه های جنگنده سوخو24 در این نیرو گفت: هواپیمای سوخو 24 یک هواپیمای راهبردی با توانمندی‌های بسیار زیاد است که متاسفانه در بدو ورود این هواپیما به نهاجا ما از توانایی‌های آن محروم بودیم و کشورهای دیگر نیز در این خصوص کمکی به ما نمی‌کردند.
علوی افزود: اما با همت کارکنان و تکیه و بر توان مختصصین معاونت جهاد خودکفایی نیرو توانستیم سیستمهای مهمی مانند سامانه‌های جنگ الکترونیک آن را مجددا احیا کرده و این سامانه‌ها را با موفقیت بکارگیری کنیم.
وی در خصوص احیای تسلیحات و موشک‌های این جنگنده نیز اظهار داشت: متخصصین ما توانمندی‌های مهمی در زمینه موشک‌های لیزری، موشک های راداری هوا به زمین و موشک‌های دوربرد جنگنده سوخو24 را احیا کردند که اخیرا موشک‌های لیزری این جنگنده با موفقیت شلیک و به صورت zero-zero (با میزان خطای نزدیک به صفر) به اهداف اصابت کرد.
معاون عملیات نیروی هوایی همچنین از شلیک موشک‌های راداری برد بلند و نقطه‌زن جنگنده سوخو24 در آینده نزدیک خبر داد و افزود: چند فروند از موشک‌های تلویزیونی این جنگنده نیز که قابلیت نقطه‌زنی دارند تست شده و نتایج خوبی در این زمینه به دست آمده است.
علوی در پایان به قابلیت سوختگیری هوایی جنگنده سوخو24 به عنوان یک هواپیمای راهبردی اشاره کرد و افزود: طی چندین سورتی پروازی که انجام شده، این قابلیتهای جنگنده سوخو24 مورد تست و ارزیابی قرار گرفته است.
