«ماه آگوست، نقطه عطف میدانی جنگ برای ما خواهد بود». این عبارتی بود که از چند ماه قبل توسط رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی اوکراین بیان میشد.
ارتش اوکراین با تاخیری یک ماهه؛ اکنون در حال عمل به وعده بزرگ خود در خصوص بازپسگیری خاک اشغال شده کشورش است. آنچه که اکنون هفتههاست در میدان نبرد اوکراین به عنوان شاخصه بارز جنگ دیده میشود، توقف کامل ماشین جنگی ارتش روسیه در سراسر خطوط نبرد است. پس از اینکه ۷۰ روز قبل (در روز ۱۳۰ اُم جنگ) ارتش روسیه موفق به اشغال شهر لیسیچانسک در استان لوهانسک شد، با وقفهای کوتاه تصمیم بهادامه پیشروی به سمت عمق استان دونتسک با هدف نهایی تصرف دو شهر اسلاویانسک و کراماتورسک گرفت.
ارتش اوکراین پس از عقبنشینی از دو شهر سورودونتسک و لیسیچانسک، خطوط دفاعی خود را در مرز غربی لیسیچانسک و شهرهای سیورسک، سولدار و باخموت مستقر کرد. روسها در همان ابتدای حملات جدید متوجه شدند که عبور از سیورسک و قوای دفاعی مستحکم اوکراین در این منطقه امکانپذیر نیست و بیشتر تمرکز و فشار خود را بر جنوب جبهه - دو شهر سولدار و باخموت - قرار دادند.
با این همه، بیش از ۲ ماه تلاش برای پیشروی که با موفقیت محدودی در تصرف بخشی از شهرک صنعتی سولدار همراه بود، در نهایت ارتش روسیه در اشغال سولدار و باخموت ناکام ماند و حد نهایی پیشروی کمپین شرقی آنها به احتمال فراوان در همان حاشیه رودخانه سیورسکی خواهد بود.
در کنار دفاع سرسختانه و شایسته تحسین مدافعین اوکراینی در این منطقه، نباید از نقش به سزای تسلیحات مدرن غربی که توسط ارتش اوکرایناستفاده میشوند در توقف ماشین جنگی مسکو، چشم پوشی کرد.
در طول ۸۰ روز گذشته که استفاده از سامانههای راکتانداز توپخانهای «هیمارس» آغاز شده است، بنابر تخمین منابع معتبر بیش از ۱۰۰ انبار تسلیحاتی متعلق به ارتش روسیه و شبهنظامیان جداییطلب شرق اوکراین، توسط این راکتها هدف قرارگرفتند.
این موضوع تاثیر منفی بسیار شدیدی علیه حجم آتش توپخانه ارتش روسیه داشت که تقریبا میتوان گفت دلیل اصلی پیشرویهای آنها در جبهه شرقی در ماه سوم و چهارم جنگ بود. گفته میشود حجم شلیک توپخانه روسیه در هفتههای گذشته از ۵۰ هزار تیر گلوله و راکت در ماههای گذشته به کمتر ازیک سوم این میزان کاهش پیدا کرده است که تاثیرگذاری فوقالعاده سیستمهای توپخانهای غربی اهدایی به ارتش اوکراین را نشان میدهد.
همچنین با تحویل موشکهای ضد رادار «هارم» و نصب آن بر روی جنگندههای نیروی هوایی اوکراین، پدافند هوایی روسیه به ویژه در جبهه جنوبی با مشکل جدی مواجه شد. با توجه به اینکه هواگردهای مخصوص رصد سیگنالهای راداری ناتو همواره بر فراز آسمان کشورهای شرق اروپا پرواز میکنند، موقعیت دقیق رادارهای سیستمهای پدافندی روسی را به دست آورده و جنگندههای میگ ۲۹ و سوخوی ۲۷ اوکراینی اقدام به شلیک موشک ضد رادار هارم به سمت آنها میکنند.
این مسئله موجب شده تا پدافند روسی از ترس هدف قرار گرفتن توسط موشک هارم، فعالیت بسیار کمتری داشته و مرتبا مجبور به خاموش کردن رادارهای خود کنند.
کم شدن فعالیت و احتمالا انهدام تعدادی از سیستمهای پدافندی روسی در استان خرسون، موجب شد تا در ضد حمله ارتش اوکراین در غربرودخانه دنیپر، جنگندههای سوخوی ۲۵ و پهپادهای بیرقدار TB2 ارتش اوکراین فعالیت بیشتری داشته باشند که تصاویر گستردهای نیز از انهدام ادوات نظامی ارتش روسیه توسط آنها منتشر شده بود.اما وضعیت ضدحمله برای آزادسازی شهر خرسون چگونه پیش میرود؟
از روز ۲۹ آگوست که عملیات ارتش اوکراین در جبهه خرسون آغاز شد، قوای اوکراینی در چند نقطه موفق به پیشروی و آزادسازی چند شهرک و روستا شدند و ضمن وارد کردن خسارات قابل توجه به ارتش روسیه، غنایم تجهیزاتی زیادی نیز به دستآوردند.
اما همچنان با همان مشکل بزرگ ماههای گذشته روبرو هستند: دشتهای باز حد فاصل میکولایف تا خرسون، آتش سنگین توپخانه روسی به ویژه راکت اندازهای دوربرد اسمرچ و تورنادو که در شرق دنیپر مستقر هستند و نبود قوای زرهی کافی که منجر به تکیه بر نیروهای پیاده یا وانتهای تکنیکال میشودکه تلفات قوای اوکراینی را در زیر آتش توپخانه روسیه بالا برده و تثبیت موقعیتهای تصرف شده را ناممکن میکند.
اما در حالی که چشمان همگان به جبهه جنوب و خرسون دوخته شده بود، در میان شگفتی ناظران نظامی و غافلگیری کامل منابع اطلاعاتی و فرماندهی روسیه، نیروهای ارتش اوکراین تهاجم بزرگ و استادانهای در جبهه شرقی شهر خارکیف آغاز کردند که به زودی مشخص شد هدف آن پس زدن نیروهای ارتش روسیه تا ساحل شرقی رودخانه اوسکیل و مهمتر از همه تصرف شهر راهبردی ایزیوم است که گره و رابط میان دو جبهه خارکیف و دونباس محسوب میشود.
در میان شگفتی همگان، تک زرهی ارتش اوکراین (نفربرهای سبک M-113 و خودروهای محافظت شده مانند Kirpi و هاموی در پیش و تانکها از پی آنها) به سرعت مواضع ناآماده ارتش روسیه و نیروهای جداییطلب روسگرای شرق اوکراین را شکافت و ظرف یک هفته در غیاب واضح نیروی هوافضای روسیه و آتش ضعیف توپخانه، ارتش روسیه با برجا گذاشتن دهها دستگاه انواع ادوات (ادوات شمارش شده تاکنون در حال رسیدن به ۳۰۰ دستگاه اعم از تانک، توپخانه خودکششی، پرتابگرهای راکت چندگانه، نفربر، خودروهای رزمی پیاده نظام، پدافند هوایی، خودروهای ارتباطی و فرماندهی و کامیونهای تدارکاتی است) با نیروییدر حد یک لشکر از شهرهای بالاکلیا، کوپیانسک و ایزیوم عقب نشست تا مواضع جدید خود را پشت رودخانه اوسکیل برپا کند.
بدین گونه ارتش اوکراین با پس گرفتن قلمرویی به مساحت چند هزار کیلومتر مربع در جبهه خارکیف پس از ۶ ماه به برتری کامل دست یافته است. اهمیت استراتژیک عملیات بزرگ خارکیف در هفته اول سپتامبر ۲۰۲۲ را میتوان اثبات توانایی ارتش اوکراین در اجرای عملیاتهای بزرگ و پیچیده تهاجمی دانست که احتمال بازپسگیری عمده قلمرو اشغال شده توسط روسیه در ماههای اول جنگ را نشان میدهد و از سوی دیگر متحدان غربی اوکراین را تشویق به تسلیح، تجهیز و آموزش بیشتر ارتش اینکشور میکند تا دولت روسیه را برای صلحی مبتنی بر حداقل بازگشت به خطوط تماس پیش از فوریه ۲۰۲۲ تحت فشار قرار دهند.