حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ برخلاف انتظارات تمامی کارشناسان نظامی جهان پیش رفته و همه را حیزت زده کرده است. برخی از نمادهای اصلی جنگ مانند تانک ها، جت های جنگنده و هوویتزرها در طی این نبرد به شکلی بی سابقه نشان داده اند که تا چه اندازه آسیب پذیر هستند، در حالی که توپخانه های راکتی، پهپادها و سلاح های ضد تانک بسیار فراتر از آن مقداری که تصور می شود کارگر واقع شده اند. دیگر سلاح ها مانند لیزرهایی که می توانند از شهرها و سلاح های دیگری که به سیگنال های رادیویی متکی هستند حفاظت نمایند نیز بسیار مورد نیاز در سریع ترین زمان ممکن بوده اما هنوز توسعه نیافته اند.
جنگ ها همیشه شارژری بزرگ برای نوآوری و تکنولوژی های جدید بوده اند؛ تقلای مرگ و زندگی بین ملت ها باعث شده که هر دو طرف سعی کنند تکنولوژی های جدیدی را برای به کارگیری استراتژی ها و تاکتیک های تازه به کار بگیرند. تجربه میدان جنگ به سرعت نشان می دهد که چه سلاح های موثرند و چه سلاح هایی تاثیر چندانی نداشته و موثر نیستند و بدین ترتیب برخی سلاح ها به سرعت توسعه یافته و برخی دیگر کنار گذاشته می شوند. جنگ روسیه و اوکراین نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه این مطلب قصد داریم به ۵ سلاح جدیدی اشاره کنیم که به لطف این جنگ، در نبردهای آینده شاهد حضور گسترده آن ها خواهیم بود.
سیستم های لیزری دفاعی
جنگ روسیه علیه اوکراین هم شامل سلاح های بدون قابل هدایت یا «کور» و هم سلاح های هوشمند نقطه زن بوده است که به شکل خمپاره، هوویتزر، سیستم های راکتی ترکیبی و موشک های کروز زمین پرتاب به کار گرفته شده اند. روسیه روزانه بیش از ۶۰,۰۰۰ گلوله راکتی و توپخانه ای استفاده کرده است و با این سلاح های خود صدمات بسیاری متوجه اهداف نظامی و غیرنظامی خود در اوکراین کرده است. از بُعد تاریخی، دفاع اندکی در برابر توپخانه و بمب های پرتاب شده از آسمان وجود داشته و مدافعان کاری جز تلاش برای نابودی پرتاب کننده ها یا لانچرهای این پرتابه ها نمی توانسته اند انجام دهند. در سال های اخیر، ایالات متحده و اسراییل روی لیزرها به عنوان ابزاری برای حفاظت از سربازان خود در میدان نبرد تمرکز بیشتری کرده اند. لیزری که توسط یک ژنراتور دیزلی تامین نیرو می شود، مهماتی تقریباً تمام نشدنی و بی نهایت داشته و می تواند به سرعت هدف گرفته و در کسری از ثانیه چندین هدف را نابود کند. حملات بی وقفه روسیه به شهرها و دیگر اهداف غیرنظامی در اوکراین نشان داده که لیزر می تواند در حفاظت در اهداف غیرنظامی نیز موثر باشد.
سلاح های ضد تشعشع
برتری قابل توجهی که روسیه بر اوکراین در آغاز حمله داشت، برتری فاحش این کشور در جنگ الکترونیک بود. روسیه از دیرباز توانایی منتشر کردن سیگنال های مختل کننده قوی با قابلیت ازکار انداختن رادارها، سیستم های جی پی اس و ارتباطات جنگی دشمن را در اولویت خود قرار داده بود. گزارشی که اخیراً منتشر شده، بر قابلیت های جنگ الکترونیک روسیه و توانایی شان در مختل کردن سیستم مخابراتی ارتش اوکراین صحه گذاشته و تاکید کرده است که این توانایی ها باعث تضعیف نیروهای مدافع اوکراینی شده است. روسیه همچنین سیگنال های الکترونیکی خود را منتشر می کند که شامل رادارهای دفاع هوایی، سیگنال های کنترل بی سیم پهپادی و ارتباطات نظامی بی سیم است که ارتباط تنگاتنگی با هم داشته و باعث شده واحدهای نامنظم ارتش این کشور به هم مرتبط باشند.
اوکراین از توانایی کشف و حمله به سیستم های روسی منتشر کننده سیگنال های الکترومغناطیسی قوی سود زیادی خواهد برد. یک موشک ضد تشعشع (ARM) با توانایی هدف قرار دادن و نابودی رادارهای دشمن، کامیون های مخابراتی، خودروهای ایجاد اختلال الکترونیکی و دیگر ساتع کنندگان امواج و سیگنال های مخرب بسیار مفید بوده و نه تنها به نیروهای اوکراینی امکان می دهد ارتباطات بهتری داشته باشند بلکه نیروهای روسی را نیز کور و کر خواهد کرد. شوربختانه در حالی که این توانایی در سطوح بالاتر موجود است، از جمله در موشک ضد تشعشع AARGM متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده که از طریق جنگنده ها شلیک می شود، هیچ مدل زمین پایه ای ندارد. اما به نظر می رسید که در پنج سال آینده شاهد استفاده از سیستم های ARM توسط ارتش های جهان در بخش نیروهای زمینی خواهیم بود.
توپخانه راکتی هدایت شونده
تازه ترین ستاره نبرد روسیه و اوکراین سیستم توپخانه ای راکتی با تحرک بالا ( High Mobility Rocket Artillery System (HIMARS)) است که توسط ایالات متحده در اختیار اوکراین قرار داده شده است. HIMARS از سیستم پرتاب راکت با قابلیت بارگیری مجددی تشکیل شده که روی یک شاسی خودرویی متوسط سوار می شود. می توان این سیستم توپخانه ای راکتی را به سرعت به منطقه پرتاب منتقل کرده و شش راکت نقطه زن بسیار دقیق GMLRS با برد ۴۳ مایل یا بیشتر را پرتاب نموده و برای اجتناب از ضد حمله دشمن به سرعت از آن محل دور شد. سیستم مذکور از لحاط قدرت، دقت و برد بسیار برتر از سیستم های توپخانه ای لوله ای مرسوم است، از جمله سیستم های توپخانه ای توپدار مانند هوویتزر خودکششی ۲S19 Msta.
اوکراین در حال حاضر از سیستم توپخانه راکتی HIMARS برای هدف قرار دادن موشک ها، حمله به اهداف روسی با ارزش بالا در پشت خطوط دشمن به منظور محروم کردن نیروهای آن ها در خطوط مقدم از تجهیزات و حمایت توپخانه ای استفاده می کند. تا اواخر ماه جولای، سیستم های HIMARS اوکراینی توانسته اند بیش از ۵۰ انبار مهمات روس ها را منهدم نمایند. سیستم های توپخانه ای مرسوم تر و قدیمی آنقدر برد ندارند که بتوانند توپخانه های دشمن را از کار بیندازند و در حال حاضر دستکم در طرف روسی سلاحی وجود ندارد که بتواند راکت های GMLRS را ساقط نماید. معدود کشورهایی خارج از ناتو دارای راکت های نقطه زن هستند اما موفقیت HIMARS و GMLRS بدین معناست که کشورهای بیشتری به احتمال فراوان در یک دهه آینده یا حتی زودتر به این تکنولوژی دست خواهند یافت.
پهپادهای کوچک نظامی
جنگ روسیه و اوکراین اولین جنگی نیست که از آن از پهپادهای کوادکوپتر برای ماموریت های شناسایی استفاده شده است اما جنگی خواهد بود که این پهپادهای کوچک را به شهرت رسانده است. ارتش اوکراین، به طور ویژه، از پهپادهای کوادکوپتر کوچکی که اغلب برای استفاده های غیرنظامی ساخته شده اند، برای دادن توانایی بررسی اطراف محل استقرارشان به نیروهای زمینی و هدف قرار دادن نیروهای نظامی دشمن با کمتری ریسک استفاده کرده است. این پهپادها، واحدهایی حتی در حد دسته (۳۰ تا ۴۰ سرباز) را قادر می سازد که عنصر غافلگیری را برای هر نیروی دشمنی از بین ببرند، به ویژه آن دسته از نیروهایی که از خودروهای زرهی استفاده می کنند.
یک پهپاد کوچک غیرقابل شناسایی با سیستم های اپتیک دیجیتال مدرن و ارتباط داده ای ایمن می تواند به کوچکترین واحدهای نظامی نیز دیدی مسلط از میدان نبرد و توانایی سرک کشیدن به یک مایل یا بیشتر پشت خطوط دشمن بدهد. تجربه پهپادهای کوچک در میدان های نبرد در اوکراین بدین معناست که ارتش های ناتو، ارتش آزادی بخش خلق چین، نیروهای دفاعی ژاپن و ارتش کره جنوبی تا سال ۲۰۳۰ این پهپادهای کوچک نظامی را به طور گسترده در اختیار خواهند گرفت.
اینترنت ماهواره ای
بر اساس ادعای روزنامه نیویورک تایمز، هلیکوپترهای اوکراینی ماموریت هایی خطرناک را بر فراز شهر ماریوپل انجام داده و محموله هایی از سلاح های ضد تانک و یک ابزار غیرنظامی حیاتی را با خود حمل کرده اند: یک گیرنده اینترنت ماهواره ای استارلینک متعلق به شرکت اسپیس ایکس. این گیرنده خط حیاتی مهمی برای ارتش و نیروهای شبه نظامی اوکراینی بود که در کارخانه فولاد آزوفستال پناه گرفته بودند. این گیرنده که به طور مستقیم به ماهواره های بالای سرش متصل بود، به استفاده کنندگان امکان می داد تا سرویس های تلفن همراه و اینترنت کابلی آسیب دیده در اثر جنگ را کنار بگذارند و از یک سیستم اینترنتی جدید با سرعت بالا استفاده نمایند. این گیرنده ماهواره ای که روحیه غیرنظامیان اوکراینی را به شدت بهبود می بخشید، به دولت اوکراین امکان داد تا دنیا را از محاصره شدن این کارخانه و شرایط نظامیان و غیرنظامیان پناه گرفته در آن مطلع کند و به عنوان پشتیبانی برای سیستم ارتباطات نظامی کشور مورد استفاده قرار دهد.
ارتش ایالات متحده به طور فزآینده ای با مشکل اینترنت پهن باند مواجه است، به مقدار زیادی به این دلیل که برای داشتن امنیت بیشتر باید از ماهواره های کمتری استفاده شود. این موضوع باعث آسیب پذیری اینترنت نظامی در دوران جنگ شده و چند سلاح معدود ضدماهواره ای نیز می توانند این سیستم اینترنتی حیاتی را مختل کنند. اسپیس ایکس با هزاران ماهواره تقویتی خود، یک شبکه کمتر ایمن اما بسیار کارآمد و انعطاف پذیر خلق کرده است. در حالی که استارلینک به اندازه کافی ایمن نیست تا بتواند ارتباطات حساس نظامی را انجام دهد، اما تقریباً بدون شک می تواند الهام بخش ساخت یک نسخه نظامی کارآمد در آینده ای نزدیک باشد. این نسخه نظامی، امنیت ماهواره های نظامی موجود را با پوشش فراوان استارلینک ترکیب کرده و بدین ترتیب حتی در صورت از دست دادن تعداد قابل توجهی از ماهواره هایش در اثر عملیات های دشمن نیز به کار خود ادامه دهد.
