حمله روسیه به اوکراین شرایطی ناخواسته برای ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه ایجاد کرده که شاید هرگز فکرش را نمی کرد. در واقع حمله پوتین به اوکراین تاثیرات غیرمنتظره بسیاری داشته و یکی از مهم ترین آن ها چرخش کشورهای سابقاً بی طرف فنلاند و سوئد به سمت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا همان ناتو است. به جای ترساندن همسایگان اسکاندیناویایی اش و مجبور کردن آن ها به پذیرفتن خواسته های او، حمله پوتین به اوکراین باعث شد کشورهای سوئد و فنلاند به آغوش باز و منتظر پیمان ناتو بپرند، جایی که این دو به ۳۰ کشور دیگری خواهند پیوست که دفاع جمعی اروپا را تشکیل خواهند داد. حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ تقریباً همه را غافلگیر کرد.
این ایده که یک جنگ پرتنش و بزرگ با حضور یکی از قدرت های بزرگ نظامی جهان در قرن ۲۱ اُم همچنان امکانپذیر است، چیزی بود که اغلب افراد نمی خواستند به آن فکر کنند، به ویژه همسایگان روسیه. دو کشور از این همسایگان، سوئد و فنلاند، چنان از این تهاجم نظامی بزرگ برآشفتند که تصمیم گرفتند تاریخچه طولانی بی طرفی شان را کنار گذاشته و به ناتو بپیوندند. درخواست مشترک این دو در ماه می به طور رسمی به ناتو عرضه شده و انتظار می رود که تا پایان سال جاری میلادی، فنلاند و سوئد به طور رسمی و به طور کامل به ناتو بپیوندند. ناتو در سال ۱۹۴۹ شکل گرفت و یک معاهده منجر به تشکیل سازمانی است که بر اساس مفهوم دفاع جمعی شکل گرفته است.
ستون ناتو بند ۵ پیمان آتلانتیک شمالی است که می گوید: «ملت های عضو توافق می کنند که حمله نظامی به یک یا تعدادی از اعضا در اروپا یا آمریکای شمالی به مثابه حمله به همه آن ها در نظر گرفته شود». به عبارت دیگر، هر کشوری که با هر عضوی از ناتو درگیر شود، به صورت خودکار با دیگر ۳۰ کشور عضو ناتو نیز وارد جنگ شده است. هدف از این معاهده محافظت از کشورهای کوچکتری مانند کشورهای بالتیک از جمله لیتوانی، لتونی و استونی است، با این اطمینان که اگر یکی از آن ها مورد حمله قرار گیرد، این اتحاد نظامی بزرگ از آن ها دفاع خواهد کرد. همچنین این پیمان اطمینان می دهد که تمامی اعضای غیرهسته ای ناتو مورد ارعاب کشورهای دارنده سلاح هسته ای قرار نگیرند زیرا این معاهده کشورهایی مانند ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه را در خود دارد که همگی دارای قدرت هسته ای هستند.
اوکراین کشور پهناوری است و ارتش نسبتاً بزرگی دارد اما روسیه همچنان تصمیم به حمله به این کشور گرفت، شاید بیشتر به این دلیل که اوکراین سلاح هسته ای نداشت. سلاح های هسته ای با خلق خطر موجودیتی برای مهاجم، قوانین جنگی را تغییر داده اند: جنگ بین دو قدرت مسلح به سلاح های هسته ای می تواند به یک جنگ هسته ای منجر شود. حمله روسیه به اوکراین باعث شد که فنلاند و سوئد دو گزینه را پیش روی خود دیده و به ناچار یکی را انتخاب کنند: پیوستن به ناتو و بدست آوردن امنیت زیر چتر هسته ای ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه یا توسعه سلاح های هسته ای خودشان.
بی طرفی فنلاند نتیجه جنگ جهانی دوم و نیاز به بقا بود، در حالی که این کشور مرزی ۸۱۰ مایلی با کشور بسیار وسیع، بسیار قدرتمند و البته تهاجمی و متخاصم اتحاد جماهیر شوروی (اکنون روسیه) داشت. فنلاند ۱۹,۲۵۰ پرسنل نظامی فعال و ۲۳۸,۰۰۰ نیروی ذخیره دارد که همگی از استاندارد آموزشی بالایی برخوردار بوده و توانایی بسیج شدن طی چند ساعت را دارا هستند. همچنین این کشور ۳۱۲ دستگاه تانک و خودرو زرهی پیاده نظام، ۱۰۷ هواپیما و هلیکوپتر نظامی و ۶۷۲ قبضه توپخانه از جمله هوویتزرهای خودکششی و چندین سیستم پرتاب راکت دارد.
سوئد نیز مدت کوتاهی پس از جنگ های ناپلئونی اعلام بی طرفی در تخاصمات بین المللی کرد، موضعی که برای بیش از دو قرن حفظ کرد. سوئد نیز ارتشی به استعداد ۱۴,۶۰۰ نیروی فعالی و تمام وقت و ۱۰,۰۰۰ پرسنل ذخیره دارد. ارتش سوئد علیرغم سایز کوچکش به شدت مجهز بوده و ۵۳۱ تانک و خودرو زرهی، ۹۶ جنگنده و ۵ زیردریایی در اختیار دارد.
برای دهه ها، ماموریت اصلی نیروهای نظامی فنلاند و سوئد دفاع منطقه ای بوده است. هر دوی این کشورها دریافته بودند که در صورت مورد حمله قرار گرفتن، کمک بیرونی ممکن اما غیرتضمین شده است، به ویژه در مورد فنلاند که باعث شده بود تعداد نیروی ذخیره برای پشتیبانی از نیروهای نظامی فعال چنین عدد قابل توجهی باشد. سوئد نیز در گذشته نیروهای ذخیره زیادی داشت اما در اواسط دهه ۲۰۰۰ بود که کاهش شدیدی را در این نیروها اعمال کرد. هیچ کدام یک از این دو کشور علاقه ای به اعمال قدرت در خارج از مرزهایشان ندارند و به همین خاطر فاقد کشتی های جنگی دوربرد و بزرگ، هواپیماهای سوخت رسان و توانایی های سنگین هوایی و دریایی در مقیاس نظامی هستند.
در مقایسه، اکثر اعضای ناتو، ارتش های خود را برای اعمال قدرت نظامی در خارج از مرزهایشان تقویت کرده اند، به ویژه بخش نیروهای ۹۱۱ ناتو که به سرعت به یک نیروی ۳۰۰,۰۰۰ نفره واکنش سریع تبدیل خواهد شد. فنلاند و سوئد پس از پیوستن به ناتو به احتمال فراون باید حجم ارتش و نیروهای نظامی خود را افزایش داده و آموزش ها برای سازماندهی بخش های هوایی و زمینی برای مشارکت در نیروهای واکنش سریع ناتو را آغاز نمایند. در حالی که چنین اقداماتی باعث افزایش هزینه های دفاعی دو کشور خواهد شد، اما این هزینه ای است که برای داشتن اتحاد و پشتیبانی یک ارتش ۳.۵ میلیون نفری در صورت ایجاد بحران جنگ باید پرداخت. در حال حاضر، بخش اعظم مشارکت ها و کمک های فنلاند و سوئد به ناتو استراتژیک خواهد بود: در صورت رویارویی با روسیه، ناتو اکنون به پایگاه های هوایی و دریایی متعدد و بیشتری در منطقه اسکاندیناوی و دریای بالتیک دسترسی خواهد داشت.
سوئد سواحل بسیاری در دریای بالتیک دارد و عضویت در ناتو می تواند ارتباط دریایی گسترده ای با کشورهای مجاور دریای سیاه ایجاد کند. همچنین عضویت سوئد در ناتو، توانایی روسیه در اعمال قدرت نظامی در منطقه را دشوارتر خواهد ساخت. در این اثنا، فنلاند صدها سیستم توپخانه ای پیشرفته و تراز اول دارد که می تواند در شکل گیری نیروهای واکنش سریع ناتو بسیار مفید واقع شوند. حمله نه چندان هوشمندانه روسیه به اوکراین، عواقب منفی بساری برای مسکو داشته است: تحریم های بین المللی فلج کننده، قربانی شدن اعتبار ارتش روسیه بعد از ناکارآمدی در نبرد اوکراین، از دست رفتن ده ها هزار نیروی نظامی و تسلیحات نظامی فراوان. در حالی که روسیه هدف خود از حمله به اوکراین را کاهش نفوذ ناتو در منطقه و تلاش برای دور کردن این اتحاد از مرزهایش عنوان کرده بود، در واقع این تهاجم بیش از پیش باعث گسترش ناتو به همسایه های مسکو شده و کشورهای بی طرفی که با روسیه مرز مشترک داشته و دهه ها بی طرف بودند را نیز به دامان ناتو سوق داده است.
