ایمن الظواهری رهبر القاعده یکی از اصلی ترین اهداف بسیاری از دولت های ایالات متحده بود، بعد از اینکه این پزشک مصری تبدیل شده به رهبری تروریستی نقشی مهم در برنامه ریزی عملیات تروریستی یازده سپتامبر ایفا کرد. روز دوشنبه، ایالات متحده اعلام کرد که ۲۱ سال جستجو برای یکی از تحت تعقیب ترین مردان جهان به پایان رسیده و الظواهری در یک حمله پهپادی در کابل کشته شده است. این رهبر القاعده توسط سازمان سیا تحت تعقیب بوده و مشخص شد که در خانه ای در کابل پنهان شده است، پس از آنکه همسر، دختر و فرزندانش را به خانه ای بزرگ در محله مرفهی در قلب کابل منتقل کرد. یک مقام امنیتی گفته است که رهبر القاعده یک روتین زندگی تکراری داشته که به کشتن او کمک بسیاری کرده است، از جمله گذراندن وقت زیاد در بالکن خانه برای تماشای شهر کابل. این عادت هر روزه به سازمان سیا امکان داد حمله هوایی دقیقی برای از بین بردن الظواهری برنامه ریزی کند. این دستکم پنجمین باری بود که سازمان سیا برای کشتن این رهبر تروریستی ۷۱ ساله تلاش می کرد.
پیش از سال ۲۰۲۲
از زمان حملات یازده سپتامبر و حمله به افغانستان در سال ۲۰۰۱، الظواهری ظاهراً در مناطق تحت نفوذ طالبان در پاکستان سکونت داشت. بادیگاردهایش در مواردی حتی با قبایل محلی وصلت می کردند تا روابطشان را مستحکم تر کرده و وفاداری آن ها را بخرند. در برهه ای از زمان، حتی گمان می رفت که الظواهری در کراچی ، پایتخت پاکستان، زندگی می کند و بی خبری از او باعث شده بود برخی مدعی مرگ او شوند. در فوریه ۲۰۰۳، مقامات آمریکایی معتقد بودند که به دستگیری ایمن الظواهری نزدیک هستند، در شرایطی که وی با یکی دیگر از مقامات ارشد القاعده در پیشاور، پاکستان دیدار داشت. عملیات شکست خورد زیرا مقامات نتوانستند تایید قطعی مکان ملاقات را تا یک روز پس از انجام آن دریافت کنند. یک سال بعد، تلاش برای ترور او نیز شکست خورد. سازمان سیا یک منطقه کوهستانی در وزیرستان جنوبی پاکستان را بمباران کرد، جایی که گمان می رفت الظواهری در آن پنهان شده است.
الظواهری در این بمباران زخمی شد اما جان سالم به در برد. در سال ۲۰۰۶، بمباران منطقه ای در شمال غربی منطقه ای مرزی در پاکستان با هدف کشتن الظواهری انجام شد. علیرغم شایعاتی که از کشته شدن نفر دوم القاعده در آن زمان خبر می داد، دو هفته بعد ویدیویی از ایمن الظواهری منتشر شد که در آن می گفت: «نه بوش و نه تمام قدرت های روی زمین نمی توانند مرگ مرا یک ثانیه جلوتر بیندازند». در سال ۲۰۰۹، یک پزشک اردنی به نام هومان البلاوی هفت مامور سیا را کشت، پس از آنکه آن ها را متقاعد کرده بود که می تواند محل اختفای الظواهری را به آن ها نشان دهد. در جریان دیدار با ماموران سازمان سیا در پایگاهی در خوست، افغانستان، این پزشک اردنی کمربند انفجاری اش را منفجر کرد و در مجموع هشت نفر را کشته و شش نفر دیگر را زخمی کرد. مشخص نیست که البلاوی از نیروهای القاعده بوده و این عملیات را از طرف آن ها انجام داده یا خیر و البته مسخص هم نیست که مقامات امنیتی آمریکایی چندین بار به ترور رهبر سابق القاعده نزدیک بودند.
اوایل سال ۲۰۲۲
در اوایل سال جاری میلادی، مقامات ارشد اطلاعاتی دولت بایدن دریافتند که همسر رهبر القاعده و دختر و فرزندان وی به خانه ای امن در منطقه شیرپور در کابل نقل مکان کرده اند که قبلاً با عنوان منطقه سبز شناخته شده و محل استقرار سفارت خانه های کشورهای غربی تا پیش از سقوط کابل بدست طالبان در آگوست سال گذشته بود، منطقه ای که اکنون مکان زندگی مقامات ارشد طالبان است. کسانی که قبلاً در این منطقه کار می کردند اطلاعات خوبی در مورد آن در اختیار نیروهای امنیتی آمریکایی قرار داده و برای سازمان سیا مسجل شد که افراد برجسته ای در منطقه شیرپور ساکن هستند. در طی ۱۲ ماه قبل تر، الظواهری در ویدیوهایی مدعی شده بود که او رهبر یک حرکت اسلامی بزرگ است و از زنان مسلمان هندی به خاطر اعتراضشان به ممنوعیت حجاب در مدارس این کشور پشتیبانی کرده بود. این ویدیوها نشان می داد که پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان، ایمن الظواهری نیز جسورتر شده است.
آوریل ۲۰۲۲
علیرغم کاهش نیروهای امنیتی در کابل پس از بازگشت طالبان، سازمان سیا توانست اطلاعات قابل اطمینان کافی بدست آورد که تایید می کرد ایمن الظواهری در همان محلی زندگی می کند که خانواده اش مستقر هستند. در ماه آوریل بود که مقامات امنیتی آمریکا جو بایدن را در جریان ماجرا قرار دادند و عملیات ترور او آغاز شد. آن ها چندین بار ایمن الظواهری را در بالکن خانه ای که بعدتر همانجا ترور شد رویت کردند. اگر چه به مالک خانه اشاره ای نشده است، اما واشنگتن پست او را یکی از دستیاران ارشد سراج الدین حقانی رهبر شبکه حقانی اعلام کرده است. در سال ۲۰۲۰، خبر رسید که الظواهری با یکی از مقامات ارشد شبکه حقانی دیدار داشته و به افغانستان بازگشته است.
می تا ژوئن ۲۰۲۲
در ماه های می و ژوئن بود که اطلاعاتی در مورد روتین زندگی روزانه الظواهری در اختیار دولت بایدن قرار گرفت و مقامات به این نتیجه رسیدند که بدون تلفات جانبی می توان او را کشت.
جولای ۲۰۲۲
در روز اول جولای سال جاری بود که جلسه ای بین مقامات امنیتی و بایدن برگزار شده و ماکتی از خانه محل اختفای الظواهری نیز در جلسه به نمایش گذاشته شد. در اواخر همان ماه بود که بایدن دستور آغاز عملیات را صادر کرد. در گزارش روزنامه تایمز ادعا شد که الظواهری دیگر مانند گذشته محتاط نیست و علیرغم اینکه خانه را ترک نمی کند اما روتین زندگی اش را نیز تغییر نداده است. بدین ترتب بود که در ساعت ۶:۱۸ دقیقه به وقت محلی، الظواهری توسط دو موشک R9X هلفایر «نینجا» که از پهپاد CIA MQ-9 Reaper متعلق به سازمان سیا شلیک شده بود کشته شد. بعد از کشته شدن الظواهری خانواده او به محل دیگری منتقل شدند. ماهواره ها و تیم زمینی سازمان سیا توانسته اند با موفقیت هویت الظواهری پس از کشته شدن را تایید کنند.
موشک R9X هلفایر چه قابلیت هایی دارد؟
موشک R9X برای کاهش تلفات ناخواسته در موشک های انفجاری مرسوم طراحی شده است و برخلاف موشک های معمول منفجر نشده و تنها به هدف تعیین شده آسیب می رساند. برخی رسانه ها بر این باورند که موشک ویرانگر جدید که با لقب «جینسوی پرنده» (flying Ginsu) نیز شناخته می شود، برای کشتن ابو خیر المصری، رهبر القاعده، در اکتبر ۲۰۱۷ نیز به کار گرفته شده بود که شباهت های بسیاری با حادثه روز گذشته دارد.
جینسوی پرنده یک نسخه منشعب شده از موشک Hellfire است، موشکی حدود ۵ فوت طول و ۱۰۰ پوند وزن دارد و پس از برخورد با هدف انفجار بسیار بزرگی داشته و محل برخورد و اطراف آن را کاملاً می سوزاند. تاکنون ۶ عملیات ویژه دیگر با استفاده از موشک جینسوی پرنده در لیبی، سومالی، عراق و سوریه انجام شده که در همگی آن ها به جای کلاهک انفجاری از تیغه استفاده شده است. نام این موشک از برند چاقوی جینسو گرفته شده که خود از شمشیر سامورایی ها الهام گرفته شده است.
جو بایدن رییس جمهور ایالات متحده عصر روز دوشنبه به وقت محلی اعلام کرد که یک پهپاد سازمان سیا در حمله ای ایمن الظواهری رهبر کنونی گروه القاعده و معاون سابق اسامه بن لادن را کشته است، کسی که مغز متفکر چندین حمله تروریستی در دو دهه اخیر و عامل قتل هزاران آمریکایی معرفی شده است. بایدن در صحبت های خود بارها به حملات یازده سپتامبر اشاره کرد که الظواهری در برنامه ریزی برای ان نقش داشت و تاکید کرد که کشتن اصلی ترین هدف تروریستی در جهان نشان می دهد که آمریکا برای تعقیب و کشتن تروریست ها مصمم است و اهمیت ندارد آن ها کجا مخفی شوند و اجرای عدالت چه مدت زمان ببرد.
جو بایدن در صحبت های خود پس از اعلام کشته شدن ایمن الظواهری در حمله پهپادی سازمان سیا گفت: «اکنون عدالت به اجرا درآمد و این رهبر تروریست دیگر وجود ندارد. ما امشب بار دیگر این موضوع را به وضوح گفتیم که مهم نیست چقدر طول بکشد، مهم نیست کجا پنهان شده باشید، اگر تهدیدی برای مردم ما باشید، ایالات متحده شما را پیدا کرده و کارتان را خواهد ساخت». الظواهری ۷۱ ساله توسط دو موشک هلفایر «نینجا» کشته شد که تیغه هایی بازشونده دارند و از پهپادهای سازمان سیا پرتاب شده بودند، در حالی که رهبر القاعده در بالکن خانه امنش در منطقه امن و ثروتمند کابل ایستاده بود. گفته می شود برای کشتن ایمن الظواهری ۶ ماه برنامه ریزی صورت گرفته بود.
جو بایدن در سخنرانی خود به نقش الظواهری در سازمان تروریستی القاعده اشاره کرده و مدعی شد که علاوه بر عملیات تروریستی یازده سپتامبر، وی در بمب گذاری کشتی جنگی یو اس اس کول در سال ۲۰۰۰ و حمله به سفارت های آمریکا در کنیا و تانزانیا در سال ۱۹۹۸ نیز نقش داشته است: «او مسیری از قتل و خشونت علیه شهروندان آمریکایی، سربازان آمریکایی، دیپلمات های آمریکایی و منافع آمریکا را برای خود در پیش گرفته بود». بایدن با هشدار به صحبت های خود پایان داد: «برای کسانی می گویم که در سراسر جهان به تلاش برای آسیب زدن به ایالات متحده تلاش می کنند. حرفم را بشنوید. ما همیشه هوشیار خواهیم بود و دست به کار می شویم و همیشه هر کاری که برای اطمینان از امنیت آمریکایی ها در خانه و در سراسر جهان لازم باشد را انجام می دهیم».
ایمن الظواهری در سال ۱۹۸۲ پشت میله های زندان در مصر
ایمن الظواهری کیست؟
ایمن الظواهری یکی از تحت تعقیب ترین تروریست ها در فهرست سازمان سیا بوده و جایزه ای ۲۵ میلیون دلاری برای اطلاعاتی منجر به دستگیری یا کشتن او تعیین شده بود. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در بیانیه ای وقوع حمله پهپادی در کابل را تایید کرده، آن را به شدت محکوم کرده و نقض قوانین بین المللی خواند. حمله پهپادی منجر به قتل ایمن الظواهری به یک خانه مسکونی در منطقه شرپور کابل که منطقه ای ثروتمند است و بسیاری از مقامات رسمی طالبان در آن زندگی می کنند صورت گرفته است. الظواهری روی بالکن خانه ای سه طبقه ایستاده بود که با دو موشک R9X هدف قرار گرفت و کشته شد. موشک های هلفایر برای حملات پهپادی دقیق طراحی شده و عموماً بر علیه اهداف بسیار مهم به کار گرفته می شوند.
این حمله در ساعات اولیه صبح روز یکشنبه به وقت کابل (۶:۱۸ دقیقه صبح) صورت گرفته است. بر اساس اطلاعات سازمان سیا، الظواهری سال گذشته به افغانستان بازگشته بود. یک مقام ارشد سازمان سیا در مورد چگونگی ترور ایمن الظواهری گفته است: «امسال ما دریافتیم که الظواهری، خانواده اش، همسرش، دخترش و فرزندانش به خانه امنی در کابل منتقل شده اند». وی مدعی شد که در این مدت الظواهری هیچگاه خانه امنش را ترک نکرده و تنها او در این حمله کشته شده اند. این مقام ارشد همچنین مدعی شده که شبکه حقانی، شبکه تروریستی نزدیک به القاعده که اکنون بخشی از دولت طالبان است، پس از این حمله، خانواده الظواهری را به مکان جدیدی نزدیک به مرز منتقل کرده است. همچنین این مقام امنیتی گفته است: «اعضای خانواده الظواهری در زمان حمله در دیگر نقاط این خانه امن بودند و عمداً مورد هدف قرار نگرفتند و آسیبی به آن ها نرسیده است».
ایمن الظواهری بعد از مرگ بن لادن در سال ۲۰۱۱ رهبری طالبان را بر عهده گرفت در حالی که ده سال قبل تر در اواخر سال ۲۰۰۱، همراه با اسامه بن لادن از دست نیروهای آمریکایی در افغانستان گریخته بودند. بعد از مرگ بن لادن هیچ اطلاعاتی در مورد محل اختفای الظواهری وجود نداشت و در سال ۲۰۲۰ بود که شایعاتی در مورد مرگ او در اثر بیماری نیز منتشر شد. الظواهری در سال ۱۹۵۱ در مصر متولد شده و یک جراح بود. او در منطقه ای مرفه در قاهره بزرگ شده و پسر یک پزشک مشهور و نوه شخصیت های علمی سرشناسی بود. او در نوجوانی به یک گروه اسلامگرای افراطی در قاهره پیسوت و دو بار به خاطر تلاش برای ترور دو رهبر مصری دستگیر و زندانی شد. در ادامه در دهه ۱۹۸۰ بود که به گروه مجاهدینی پیوست که علیه نیروهای شوروی در افغانستان می جنگیدند. آنجا بود که با اسامه بن لادن آشنا شده و به پزشک شخصی و معاون او تبدیل شد. او در سال ۱۹۹۸ گروه جهاد اسلامی مصر را با القاعده ادغام کرد
