نیروی هوایی سوریه با گذشت زمان و از سر گذراندن حوادث مختلف تغییرات بسیاری کرد و ماهیت خود را تغییر داد. نهایتا آنچه از آن باقی مانده بود در زیر فشار زیادی قرار گرفت اما نقش تعیین کننده خود را در بقای حکومت نشان داد.
تحول کمی و کیفی این نیرو با کمک‌های اتحاد شوروی و در اختیار گرفتن هواپیماهای ساخت این کشور در دهه هفتاد بود که رشد یکباره‌ای را داشت و از حالت ابتدایی سابق خارج شد. در این میان حافظ اسد که خود یک افسر نیروی هوایی بود نقش اساسی را در توسعه آن داشت.
اما در جریان قیام سال ۱۹۸۲ حما تعدادی از افسران از شرکت در حمله به مردم تمرد کردند که باعث شد وفاداری آن مورد تردید قرار گرفته تا تصفیه‌هایی در آن صورت گیرد و با انجام پاکسازی‌ها، جذب علویان شدت گرفته و همچنین گماردن علویان در مناصب بالا و فرماندهی‌ها در دستورکار قرار گرفت.
نبرد دره بقاع که موجب انهدام سریع بخش بزرگی از نیروی هوایی سوریه در برابر نیروی هوایی اسرائیل شد، این روند را سرعت بخشید. حافظ اسد فهمید که با بضاعت فعلی خود شانسی دربرابر یک نیروی هوایی امروزین ندارد. پس سعی کرد تا با خرید‌های بیشتر فاصله را کاهش دهد.
اما شوروی هم در ان دوره با رقابت تسلیحاتی سنگینی در دوره پرزیدنت ریگان روبرو بود. اقتصاد ضعیفش با مشکلات فراوانی مواجه بود و دیگر اعطای کمک‌های سنگین به هم‌پیمانانش ممکن نبود. آخرین سفارشات نیروی هوایی سوریه از شوروی شامل SU24mks و Mig29 بود که تنها تعدادی از آن سفارش تحویل شد.
بزودی با فروپاشی شوروی ،خط اعتباری قطع و پشتیبانی و تامین قطعات تنها در برابر وجه نقد صورت می‌گرفت که باعث شد میزان آمادگی هواپیماها کاهش و با به‌روز نشدن انها ؛درحال خروج از رده بودند. کاهش بیشتر بودجه نیز منجربه کاهش ساعت پرواز خلبانان و کاهش آمادگی و حقوق انها وفساد بیشتر شد.
هر چند با توجه به مخفی نگهداشته شدن آمارهای نیروی هوایی هر کشوری، نمی‌توان به یقین در مورد موجودی سوریه اظهار نظر کرد اما براورد میشود که تا ۲۰۰۷ دارای حدود ۵۸۵ هواپیما بود هرچند بر مبنای اظهارات خلبانان جدا‌شده ؛ این میزان در ۲۰۱۱ و در آستانه شروع قیام ، تعداد ۵۳۵ فروند بود.
با آغاز قیام مواردی از امتناع از شلیک پرسنل نظامی و فرار از ارتش مشاهده شد. وسعت این فرارها کم کم بیشتر شد تا آنکه در نهایت در ۲۰۱۱ منجر به تشکیل ارتش آزاد شد.
فرماندهی نیروی هوایی سوریه سعی کرد تا با درپیش گرفتن تدابیری وضعیت را کنترل کند. تبلیغات زیادی انجام شد تا قیام را نتیجه توطئه خارجی نشان دهد و فیلمهایی از اعترافات به نمایش درامد. افسران سنی که حالا در رده های پایین تر قرار‌داشتند بخصوص تحت بیشترین فشار قرار گرفتند.افسران تحت نظر قرار گرفته و از بیم تمرد، ساعتهای پرواز محدودتر شده و درخواست های مرخصی رد و تردد به داخل محدوده پایگاه‌ها محدود شده و با اعمال نظارت بیشتر ،احضارها و بازجویی‌ها شدت گرفته و موبایل ها و کامپیوترهای انها جستجو می شد.
با توجه به تجربه لیبی که مداخله بیش از حد نیروی هوایی باعث برانگیختن حساسیت سایر کشورها به دخالت شد، در سوریه در ابتدا وظیفه نیروی هوایی به انجام پروازهای انتقال نیرو محدود شده ولی از هلیکوپترها بصورت محدود برای انجام حملات استفاده می شد. اما از حدود ۲۰۱۲ که نیروهای مخالف موفق به تصرف چند شهر شده و به حلب فشار می آوردند دیگر دولت به استفاده از نیروی هوایی روی آورد.از این زمان بطور پیوسته استفاده از بمب‌های بشکه‌ای گزارش میشد.
از ۲۰۱۲ و با شدت گرفتن درگیریها، اختلافات و تمردها سرعت گرفت که منجر به فرار تعدادی از خلبانان شد. بر‌این اساس بین سالهای ۲۰۱۵-۲۰۱۱ تعداد ۱۶۵ خلبان از نیروی هوایی سوریه گریختند که همه بجز یک تن از سنی‌ها بودند.
آمارها حاکی است که از ۱۴۴ خلبان که در جریان درگیریها سرنگون شده‌اند ۹۰.۱٪ از اقلیت علوی بوده‌اند در حال که علویان ۱۰-۱۵ درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند. این وجود بافت قومی در نیروی هوایی سوریه را نشان میدهد که این سیاست پس از انقلاب حما ۱۹۸۲ اتخاذ شد.
با فشار زیادی به نیروی هوایی می‌آمد مشکلات پشتیبانی و آماده نگهداشتن هواپیماها نیز بسیار بیشتر میشد. بسیاری از هواپیماها قابلیت پرواز خود را از دست داده و درحال اوراق و استفاده به عنوان انبار قطعه برای پشتیبانی هواپیماهای در حال پرواز بودند.
برآورد میشود که تا قبل از دخالت روسیه، نیروی هوایی سوریه ۱۲۰ فروند از تعداد ۵۳۵ موجودی خود رااز دست داده بود درحالیکه بسیاری از باقیمانده ها نیز فاقد توان عملیاتی و زمینگیر بودند. خسارات زیاد منجر به متمرکز شدن پروازها به بمباران ارتفاع بالا یا در مناطق فاقد سلاح ضدهوایی گردید.
بدین ترتیب نیروی هوایی سوریه دارایی محدود هواپیماهای خود را در بین چند پایگاه Hama, Shayrat, Sayqal, Tiyas, Nayrab, Dumayr متمرکز کرد بطوریکه ۹۱٪ پروازهای مابین ۲۰۲۱-۲۰۱۶ از این شش پایگاه انجام شده است.
در این میان ۳۸٪ پروازها از حما صورت گرفته است. اهمیت این مساله در آنست که حما مرکز اصلی فعالیت ناوگان هلیکوپتری Mil8/17 ویژه بمب‌های بشکه‌ای و همچنین هواپیماهای L-39 بوده‌اند. این دو نوع هواگرد تقریبا دو سوم پروازهای رزمی نیروی هوایی سوریه را انجام داده‌اند.
این پرنده ها در زمان شدت گرفتن درگیریها در نقاط دیگر بطور موقت به دیگر پایگاه‌ها منتقل شده و حملات شدیدی انجام داده‌اند. مشخص شده که برخلاف دیگر انواع پرنده‌های نیروی هوایی سوریه، خلبانان این دو مجهز به تجهیزات دید در شب بوده و در همه ساعات پروازهای خود را انجام داده‌اند.
آنچه که مورد نیاز حکومت های سرکوبگری نظیر سوریه و... است امثال میگ ۲۱ یا ۲۹ و برای مقابله با کشورهای خارجی نیست بلکه ابزارهای کاربردی و ارزان قیمت کشتار است که فاقد پیچیدگی بوده و به راحتی در دسترس آنها هستند.
