از زمان آغاز تجاوز همه جانبه ارتش سعودی و برخی کشورهای همپیمان به یمن در سال ۲۰۱۵ میلادی، تا به امروز شاید هیچ سلاحی مثل پرنده های بدون سرنشین مقاومت این کشور، عربستان سعودی را آزار نداده باشد. حملات سریع و عمقی پهپادهای یمنی در موارد مختلفی آسیب های وحشتناکی را به زیرساخت های عربستان سعودی وارد و علامت های سوال بزرگی را در خصوص توانایی ارتش این کشور ایجاد کرده است.

ماجرای حمله به تاسیسات شرکت نفتی آرامکو به سال ۲۰۱۹ میلادی شاید یکی از معروف ترین این موارد بود که به صورت ترکیبی توسط پرنده های بدون سرنشین و موشک های کروز انجام شد و شهرتی جهانی پیدا کرد.

سعودی ها نا امید از پاتریوت، دست به دامان اف ۱۵ شدند

بعد از شروع تجاوز به خاک و آسمان یمن، یکی از اولین تسلیحات مورد استفاده توسط مقاومت این کشور علیه تجاوزهای سعودی، موشک های بالستیک بود. حملات موشک های بالستیک در مواردی تا شهر ریاض پایتخت عربستان نیز رسید. سعودی ها برای مقابله با این سلاح دست به دامان موشک های پاتریوت شده و در کنار مدل ۲ این موشک، گونه ۳ را نیز بعد از مدتی وارد خدمت کردند. عملکرد پاتریوت در برابر بالستیک های یمنی به قیمتی گزاف و در بسیاری از موارد به وسیله شلیک چندین موشک در مقابل هر بالستیک یمنی انجام می شد.

اما از زمانی که موشک های کروز و پرنده های بدون سرنشین یمنی وارد میدان نبرد شدند به طور واضح و آشکار شاهد این مسئله بودیم که عملا بود یا نبود سیستم دفاع هوایی زمین پایه سعودی ها چه در شکل موشک های پاتریوت، هاوک، کورتال و توپ های ۳۵ میلی متری اورلیکن تفاوتی ایجاد نمی کرد. در این شرایط عملا ورق جنگ به شدت در حال برگشتن به ضد سعودی ها بوده و در نهایت آن ها مجبور شدند به یک روش گران قیمت برای دفاع روی آورند.

بر این اساس، ناوگان جنگنده های اف ۱۵ سعودی ماموریت سنگین کشف و درگیری با پرنده های بدون سرنشین و موشک های کروز یمنی را بر عهده گرفتند. البته بخشی از این ماموریت نیز بر عهده ناوگان جنگنده های تایفون بوده اما عمده بار کاری، بر عهده ایگل ها است.

 

وقتی نگاهی به جبهه زمینی در یمن داریم مشاهده می شود که عملا نیروها مبارز یمنی و ارتش این کشور، در مواردی در حال پیشروی به طرف اهداف خود در خاک این کشور بوده و در حال حاضر نیز در آخرین مراحل از نبرد حساس و سرنوشت ساز برای تصرف شهر مارب است؛ جایی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان با سقوط آن، ای بسا پروند جنگ یمن با پیروزی برای مردم ان کشور مظلوم و بی بضاعت به پایان برسد. اما در این مدت، حفظ فشار به طرف مقابل در عمق خاک خودش نیز مسئله ای مهم است.

یکی از روش های جالب توسط یمنی ها، ارسال پرنده های بدون سرنشین به عمق خاک عربستان است که عملا هزینه زیادی برای آنها نداشته ولی در مقابل دفاع در برابر آنها برای سعودی ها یک چالش سنگین و البته گران قیمت است. اما چطور؟

وقتی حجم موشک های به کار رفته برای رهگیری پرنده های بدون سرنشین و در عین حال ساعت پروازی جنگنده ای مثل اف ۱۵ را مشاهده می کنیم، بحث هایی مثل پرواز پلتفرم های پشتیبانی به مانند هواپیماهای آواکس و سوخت رسان نیز به جای خود، به این نتیجه می رسیم که این پروسه فشار شدیدی را به منابع مالی سعودی ها و در عین حال بر روی ناوگان آنها وارد خواهد کرد. از طرف دیگر، هزینه های ارتش سعودی صرفا مربوط به سلاح مورد استفاده در این درگیری نیست چراکه هزینه هر ساعت پروازی جنگنده های اف ۱۵ در مدل های جدید، مثل گونه SA که در چند سال اخیر به سعودی ها تحویل شده چیزی در حدود ۲۹ هزار دلار برای هر ساعت پرواز است.

سعودی ها چند موشک شلیک کرده اند؟

با توجه به خیری که در روزهای اخیر منتشر شد می توان به یک آمار در مورد حداقل موشک های سری AIM-۱۲۰ امرام سعودی رسید. چند روز پیش بود که ایالات متحده آمریکا اعلام کرد با فروش ۲۸۰ تیر از این موشک در مدل های C۷ و C۸ به قیمت حدودی ۶۵۰ میلیون دلار موافقت کرده است. قبل از پرداختن به بحث موشک های امرام، به صورت تخصصی تر باید بگوییم که این موشک تنها سلاح استفاده شده توسط سعودی ها در نبرد علیه پهپادها و موشک های کروز یمنی نبوده و موشک هایی مثل AIM-۹ و IRIS-T نیز مورد استفاده قرار گرفته اند.

موشک های سری AIM-۱۲۰ در حقیقت تلاش آمریکا برای پیدا کردن یک جایگزین برای موشک های هدایت راداری سری اسپارو بوده است. این موشک ها در فاز نهایی حمله توان کشف هدف و مسیریابی مستقل را ندارند و اصطلاحا از وضعیت فعال راداری برای هدایت بهره می برند. نگاهی به آمار خریدهای عربستان سعودی از آمریکا در خصوص این موشک به ما می گوید که چیزی در حدود ۱۲۰۰ تیر مدل C۵ و ۵۰۰ تیر نسخته C۷ به این کشور تحویل داده شده است.

از طرف دیگر سعودی ها ادعا کرده اند که از ابتدای جنگ تا به امروز، ۵۲۶ فروند پهپاد را رهگیری و منهدم کرده اند. اگر در یک فرض بسیار خوشبینانه برای طرف سعودی تصور کنیم که برای زدن هر پهپاد صرفا یک موشک شلیک شده (در بسیاری از تحلیل ها و برآوردها در حوزه شلیک بر علیه این اهدافی این چنین احتمال از دست دادن هدف بسیار بالا است) ۲۸۰ فروند از پهپادها توسط موشک های امرام شکار شده و ۲۴۶ شکار نیز توسط دیگر سیستم ها، عمدتا موشک های IRIS_T  شکار شده است. باز هم تاکید می کنیم که این رقم بسیار خوشبینانه برای نیروهای سعودی بوده و قطعا تعداد بیشتری موشک شلیک شده است.

اگر به صورت متوسط قیمت هر تیر موشک امرام شلیک شده را در حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار در نظر بگیریم یعنی تقریبا سعودی ها ۶۷۲ میلیون دلار موشک امرام به طرف هدف ها شلیک کرده اند. سفارش جدید نیز ۶۵۰ میلون دلار بوده و در مجموع باید گفت هزینه خرید، استفاده و پر کردن مجدد دارایی موشک های AIM-۱۲۰ برای سعودی ها چیزی در حدود ۱ میلیارد و ۳۲۲ میلیون دلار بوده است!

از طرفی اگر فرض کنیم ۲۴۰ شکار نیز توسط موشک هایی مثل سری IRIS_T انجام شده و در اینجا نیز نرخ موفقیت صد در صد را به شکلی کاملا خوشبینانه برای این سلاح هوا به هوای کوتاه برد فرض کنیم، با در نظر گرفتن بهای در حدود ۵۰۰  هزار دلار برای هر کدام از این موشک ها به عدد ۱۲۰ میلیون دلار می رسیم. دقت کنید در این محاسبه هیچ روایتی از موشک های گران تر سری AIM-۹X نیز به میان نیاوردیم. پس تا اینجا به فرض دو مدل سلاح، سعودی ها صرفا در بخش تسلیحاتی رقمی در حدود ۱ میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار هزینه کرده اند.

اگر بخواهیم تصور کنیم که اف ۱۵ ها و تایفون های سعودی برای زدن هر هدف صرفا یک ساعت پرواز کرده اند، عدد ۲۸۰ ساعت پرواز برای اف ۱۵ ها و ۲۴۰ ساعت نیز برای تایفون ها ثبت کنیم. اگر بهای هر ساعت پرواز با اف ۱۵ را در حدود ۲۹ هزار دلار و بهای هر ساعت پرواز با تایفون را با وجود اعداد مختلف در حدود ۱۸ هزار دلار فرض کنیم به رقم ۸ میلیون و ۱۲۰ هزار دلار برای اف ۱۵ ها و رقم ۴ میلیون و ۳۲۰ هزار دلار برای تایفون های سعودی می رسیم. جمع این دو رقم چیزی در حدود دوازده میلیون و ۴۴۰ هزار دلار برای هزینه ساعات پروازی این دو جنگنده خواهد بود. در نهایت وقتی این رقم با هزینه تسلیحات اضافه شده جمع شود به عددی در حدود ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار خواهیم رسید.

رقم مورد نظر در خوشبینانه ترین حالت ممکن به معنی صرفا شلیک فقط یک موشک برای هر هدف و پرواز صرفا یک ساعت برای هر هدف و بدون در نظر گرفتن هزینه پرنده های پشتیبانی مثل سوخت رسان و آواکس ها مطرح شده که اطلاعات دقیقی از آنها در دسترس نیست.

عربستان سعودی در مبارزه مستقیم علیه صرفا پرنده های بدون سرنشین یمنی رقمی در حدود یک میلیارد و پانصد میلیون دلار هزینه کرده و همچنان نیز شاهد نفوذ ها و آسیب های پهپادهای یمنی به زیرساخت های این کشور و متحدان آن در یمن هستیم که آخرین آن، همین چند روز پیش بود. نکته جالب اینجاست که برآورد منابع غربی درباره هزینه ساخت هر پهپاد یمنی، برای گران ترین مدل بهایی در حدود ۱۵ هزار دلار بوده و به این بدین معنی است که اگر کل ۵۲۶ فروند پهپاد رهگیری شده توسط سعودی ها را از این مدل بدانیم نهایتا هزینه یمنی ها ۷ میلیون و ۸۹۰ هزار یا به زبان ساده تر ۸ میلیون دلار بوده است آنهم با فرض های تحلیل های غربی.

 

با فرض قبول چنین برآوردی، یمنی ها با هزینه ۸ میلیون دلار، سعودی ها را مجبور به هزینه کردن نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار یعنی ۲۰۰ برابر کرده اند که حتی تصور آن نیز هر شخص عاقل و اندکی منصف را درباره اثرات و نتایج حمله عربستان از یک سو و اثر بخشی واقعی این ارتش با وجود تمام حمایت های غرب و خریدهای تسلیحاتی آن دچار تفکر و پرسش می کند. همین ارقام در خصوص موشک های بالستیک در برابر پاتریوت ها الی تلفات سنگین سعودی ها در نبردهای زمینی، از دست دادن بالگردها و پهپادها در برابر پدافند یمن و موارد دیگر قابل پرداختن است و در نشان می دهد که عربستان سعودی در چه باتلاق بزرگی گرفتار آمده و در نهایت نیز با وجود همه گرفتاری ها و تنگناها، این مقاومت یمن است که امروز در آستانه پیروزی نهایی در این نبرد نابرابر قرار دارد.