آشنایی با نیروی هوایی چین

نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین  و خواهر آن، نیروی هوایی نیروی دریایی ارتش آزادی بخش چین ناوگانی متشکل از 1700 هواپیما را در اختیار دارند. این هواپیماها از انواع شکاری، بمب افکن و تهاجمی تشکیل شده اند. در مقابل، آمریکا 3400 هواپیمای جنگی فعال دارد. به علاوه، چین تعداد زیادی از انواع مختلف هواپیما در اختیار دارد که در غرب شناخته شده نیستند.

بیشتر هواپیماهای نظامی چین با الهام از هواپیماهای روسی و آمریکایی ساخته شده یا از روی آنها شبیه سازی شده است. بنابراین وقتی شما نمونه اصلی را بشناسید، دانستن توانایی های این هواپیماها دشوار نیست.

شبیه سازی هواپیماهای عصر شوروی

در دهه 1950، اتحاد جماهیر شوروی و چین کمونیست دوستان خیلی نزدیکی بودند، بنابراین شوروی فن آوریهای زیادی را به چین کمونیست منتقل کرد که بخش عظیمی از آنها مربوط به تولید تانک و جتهای جنگنده بود. یکی از اولین هواپیماهای ساخت چین، J-6 بود که از روی هواپیمای میگ 19 شوروی شبیه سازی شده بود و ورودی هوای آن در دماغه بود. با وجود اینکه چین هزاران نمونه از J-6 تولید کرد بیشتر آنها بازنشسته شدند و تنها تعداد کمی از آنها در حال حاضر فعال هستند. اما حدود 150 عدد از نسخه ویژه حملات زمینی این هواپیماها به نام نانچانگ Q-5 به مهمات حمله دقیق هدایت شونده مجهز شده اند و در حال فعالیت هستند.

در حوالی سال 1960 رابطه روسیه و چین به تیرگی انجامید. اما در سال 1962 به عنوان پیش درآمدی برای دوستی مجدد، اتحاد جماهیر شوروی تعداد 12 عدد هواپیمای جنگنده میگ 21 به چین پیشنهاد داد. چین پیشنهاد دوستی را نپذیرفت، ولی هواپیماها را نگه داشت و با استفاده از مهندسی معکوس، چنگدوJ-7 را ساخت. بدلیل آشوب برخاسته از فرهنگ انقلابی، تولید این هواپیما به کندی انجام شد. اما در سالهای مابین 1978 تا 2013، کارخانه های چینی هزاران بدنه هواپیمای مدادی شکل در انواع گوناگون ساختند. نزدیک 400 هواپیما هنوز در نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین  و نیروی هوایی نیروی دریایی ارتش آزادی بخش چین در حال خدمت هستند.

هواپیمای J-7 متعلق به عصر دهه 1950، از نظر سرعت و مانورپذیری می تواند با F-16 در سرعت 2 ماخ رقابت کند اما، نمی تواند مقدار زیادی سوخت و مهمات حمل کند و در دماغه باریکش رادار ضعیفی را حمل می کند. هنوز چین تلاش می کند J-7 را در خدمت نگه دارد. هواپیمای J-7 در سال 2004 معرفی شد که از رادار داپلر اسراییلی (با محدوده شناسایی 37 مایل)  استفاده می کرد و موشکهایی با قابلیت برد فراتر از دید و همچنین محفظه خلبان دیجیتالی بر روی آن نصب شده بودند.

این هواپیماها در برابر جنگنده های مدرن نسل چهارم که از برد شناسایی و حمله ای بسیار بیشتری برخوردار هستند، شانس زیادی ندارند. اگرچه تعداد بالای آنها در زمان درگیری می تواند شانس آنها را افزایش دهد. هنوز هواپیمای J-7 به چین اجازه می دهد تا تعداد بالایی از خلبانان را آموزش دهد و آماده سازد تا نسل جدیدی از هواپیماها به خدمت گرفته شوند.

B-52 چین

هواپیمای دیگری که از روی هواپیمای اتجاد جماهیر شوروی شبیه سازی شده، H-6 ساخته شده در  Xi’an   است که یک هواپیمای بمب افکن استراتژیک دو موتوره است و از روی هواپیمای اوایل دهه 1950 به نام Tu-16 Badger ساخته شده است. اگرچه این هواپیما نسبت به هواپیمای بمب افکن استراتژیک B-52 آمریکایی یا Tu-95 Bear روسی قابلیت کمتری دارد، اما با توجه به قابلیت سوخت گیری در هوا و توانایی حمل موشکهای بلند برد و سنگین کروز که می توانند اهداف دریایی و زمینی را در فاصله چهار هزار مایلی  مورد هدف قرار دهند هنوز در حال خدمت هستند. ماموریت اصلی هواپیمای H-6، حمل و پرتاب تسلیحات هسته ای بود، اما به نظر می رسد در حال حاضر نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین  علاقه ای به انجام این نقش توسط H-6 ندارد. بنا بر گزارشها Xi’an در حال توسعه یک بمب افکن استراتژیک جدید به نام H-20 است. اگرچه در مورد این هواپیما اطلاعات بسیار اندکی موجود است.

نوآوری های داخلی

در اواسط دهه 1960 چین کار بر روی طرح جت جنگی داخلی را آغاز کرد که به ساخت شین یانگ J-8 منتهی شد. این هواپیما در سال 1979 معرفی شد. یک هواپیمای رهگیر مافوق صوت با دوموتور بزرگ که می توانست به سرعت 2.2 ماخ دست یابد و چیزی مابین میگ 21 و سوخو 15 بود. J-8 فاقد مانورپذیری و توانایی های هوانوردی هواپیماهای مدرن بود. در مدل جدید آن به نام J-8II که به رادار اسراییلی و یک دماغه جدید مخروطی مجهز شده بود، سرعت آن را افزایش یافته بود، اما همچنان وزن آن زیاد بود. از این نوع 150 هواپیما در حال حاضر عملیاتی هستند.

هواپیمای Xi’an JH-7 Flying Leopards که بیش از 200  عدد از آنها در سال 1992 به خدمت وارد شدند، یک هواپیمای دونفره جنگنده-بمب افکن است که توانایی حمله به اهداف دریایی را دارد و قادر به حمل بیشتر از بیست هزار پاوند تسلیحات است و سرعت بیشینه ای برابر 1.75 ماخ دارد. این هواپیما توانایی رودررویی در داگ فایت با هواپیماهای مدرن امروزی را ندارند و برای اجتناب از این رویارویی می بایستی به موشکهای بلند برد ضد کشتی مجهز شوند.

در مقابل چنگدوJ-10  اژدهای نیرومند به عنوان جنگنده اف 16 چین شناخته می شود که یک هواپیمای جنگنده سبک چند منظوره با قابلیت مانورپذیری بسیار بالا است که توانایی آن در استفاده از پرواز برقی، ناپایداری بدنه آن را از نظر آیرودینامیکی جبران می کند. در حال حاضر این هواپیما از موتور روسی توربوفن Al-13 استفاده می کند و با وجود اینکه چندین دهه بعد از ساخت اف 16 ساخته شده است، بروز به نظر نمی رسد. اما مدل بعدی آن به نام J-10B که قرار است به تجهیزات قرن بیست و یکم مجهز شود، از سامانه ردیابی و جستجوی مادون قرمز پیشرفته و یک رادار آرایه ای پویش شده الکترونیکی فعال پیشرفته استفاده می کند که می توان گفت برتر از اف 16 است. اما ناوگانی تشکیل شده از 250 J-10s چندین حادثه مرگبار داشته است که ممکن است به دلیل دشواری استفاده از سامانه پرواز برقی باشد.

بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، و شرایط بد اقتصادی روسیه، پول نقد برای این کشور بسیار اهمیت داشت در نتیجه فارغ از کشمش های ایدئولوژیکی، با درخواست خرید هواپیمای جنگنده سوخو 27 توسط چین موافقت کرد. سوخو 27 یک هواپیمای دوموتوره با قابلیت بالای مانور پذیری است که قابل مقایسه با هواپیمای ایگل اف 15 با برد بالا است. امروزه خانواده گسترده ای از هواپیما که از روی سوخو 27 الهام گرفته شده اند،  هسته نیروی جنگنده مدرن چین را تشکیل می دهد.

بعد از واردات بخش اول هواپیماهای سوخو 27، پکن مجوز ساخت و تولید نمونه داخلی آن به نام شین یانگ J-11 را از روسیه خرید. سپس شروع به تغییر آن و ساخت نمونه های پیشرفته تری مانند J-11B و J-11D کرد.

روسیه از این مساله ناخوشنود بود، اما همچنان 76 هواپیمای بروز شده فلانکر، ویژه حملات زمینی و دریایی به نامهای Su-30MKK و Su-30MK2 را که در ردیف اف 15 ای قرار دارند به چین فروخت. متخصصان چینی همچنین نمونه خود را از هواپیمای سوخو30 روسی به نام شین یانگ J-16 عقاب قرمز با رادار AESA و شین یانگ J-15 کوسه پرنده را از روی یک سوخو 33 روسی که از اوکراین گرفته بودند، ویژه خدمت بر روی ناو هواپیمابر تولید کردند. همچنین J-16D ویژه جنگ الکترونیک را بر اساس هواپیمای EA-18 Growler متعلق به نیروی دریایی آمریکا تولید کردند.

هواپیماهای چینی برگرفته شده از سوخوی روسی، از نظر تئوری در برابر جنگنده های نسل چهارم آمریکایی مانند اف 15 و اف 16 هستند. اما این هواپیماها از موتورهای توربوفن Ws-10 داخلی استفاده می کنند که مشکلات تعمیرات و نگهداری زیادی دارند. فن آوری موتورهای جت چینی، مهمترین نقطه ضعف هواپیماهای جنگنده چینی است. در حقیقت در سال 2016 چین 24 هواپیمای سوخو 35 اس روسی خریداری کرد. سوخو35 اس، پیچیده ترین و مانورپذیرترین فلانکر ساخته شده توسط روسیه است. احتمال دارد هدف چین از خرید این هواپیما، استفاده از فن آوری موتورهای توربوفن AL-41F آنها باشد.

جنگنده های رادارگریز

در مدت زمان کمی، چین دو هواپیمای رادارگریز متمایز را تولید کرد. در سال 2017 تعداد 20 هواپیمای چنگدو J-20s وارد خدمت نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین شد. برخلاف رپتور اف 22 یا اف 35، J-20 یک هواپیمای غول پیکر دوموتوره است که برای سرعت زیاد، برد زیاد و حمل تسلیحات سنگین طراحی شده است. اگرچه باعث شده که قابلیت مانور پذیری این هواپیما کاهش یابد.

ممکن است هواپیمای J-20 برای نابود کردن اهداف زمینی و دریایی مناسب باشد یا بتواند جنگنده های قدیمی یا هواپیماهای تانکر یا آواکس را مورد هدف قرار دهد. از آنجایی که قسمت پشت این هواپیما بزرگتر است تصویر این هواپیمای در رادار ممکن است مشکل ساز و موجب شناسایی آن شود.

در همین زمان هواپیمای کوچکتر دو موتوره شین یانگ J-31 Gyrfalcon که از روی اف 35 کپی شده، ساخته شد. به احتمال قوی نقشه های اف 35 توسط هکرهای چینی از روی کامپیوترهای شرکت لاکهید مارتین ربوده شده است. طراحان چینی ممکن است بدنه هواپیمای بسیار عالی از نظر آیرودینامیکی را با استفاده از عناصری برای فرود و برخاستن عمودی بوجود آورده باشند، اما به احتمال زیاد توانایی های J-31 از نظر حسگرها و تحلیل داده های بیشمار، پایین تر از اف 35 است.

در حال حاضر قرار است J-31 برای خدمت روی ناو هواپیمابر نوع 002 و صادرات به عنوان جانشینی برای اف 35 با قیمتی پایین تر از قیمت اف 35 تولید شود. اما در حالیکه نمونه آزمایشی این هواپیما با استفاده از موتورهای روسی ساخته شده است، ممکن است تولید انبوه آن تا زمانی که فن آوری موتور چینی توربوفن WS-13 کامل نشده و قابل اعتماد نباشد، به تعویق بیافتد.

به سوی آینده

تقریبا 33  درصد هواپیماهای جنگی نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین  و نیروی هوایی نیروی دریایی ارتش آزادی بخش چین، جنگنده های قدیمی نسل دوم هستند که در برابر حریفان قدرتمند خود شانسی ندارند، مگر اینکه در حملات دسته جمعی و در تعداد زیاد بتوانند برتری خود را حفظ کنند. 28 درصد دیگر بمب افکنهای استراتژیک هستند که از روی نسل سوم شبیه سازی شده و قدیمی محسوب می شوند. در آخر 38 درصد جنگنده های نسل چهارم هستند که از نظر تئوری می توانند در برابر اف 15 و اف 16 ایستادگی کنند. یک درصد هم جنگنده های رادار گریز هستند.

اما توانایی های فنی هواپیماها فقط نیم داستان است و نیم دیگر آموزش، دکترین سازماندهی و پشتیبانی ادوات از ماهواره های جاسوسی گرفته تا هواپیماهای سوخت رسانی، پایگاه های رادارهای زمینی و ستادهای فرماندهی هوابرد هستند.

برای مثال چین منابع اطلاعاتی برای شکار ناوهای هواپیمابر، موشکها و هواپیماها دارد. اما دکترین و تجربه پیوند میان گروه های مختلف برای تشکیل یک زنجیره نابود سازی هدف، موضوع ساده ای نیست. یک گزارش در سال 2016 ادعا می کند که  واحدهای هوانوردی چین تقلای زیادی برای جبران کمبود آموزش ها در شرایط واقعی انجام می دهند و در حال گسترش تجربه خود در زمینه عملیات مشترک میان نیروهای دریایی و زمینی هستند.

در هر حال، به نظر می رسد چین هیچ عجله ای در جایگزین ساختن هواپیماهای قدیمی خود با جتهای مدرن و پیشرفته ندارد. ممکن است تغییرات عمده زمانی اتفاق بیافتد که صنعت هوانوردی چین، کمبودها و ضعفهای خود را در جتهای نسل چهارم و رادارگریز جبران کرده باشد.