خلبانان شناسایی نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس نقش مهمی در پیروزی‌های ایران داشتند.
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و خلبانان آن در دفاع مقدس نقش مهمی در دوران جنگ تحمیلی علیه کشورمان داشتند، به نحوی که اگر نیروی هوایی ارتش در جنگ حضور نداشت شاید جنگ سرنوشت دیگری پیدا می‌کرد. نیروی هوایی ارتش در آن دوران با استفاده از جنگنده‌های پیشرفته اف ۵، اف ۴ و اف ۱۴ برترین نیروی هوایی منطقه به شمار می‌رفت و از توان تهاجمی بسیار بالایی برخوردار بود.
اگر بخواهیم نقش نیروی هوایی ارتش را در دوران دفاع مقدس بیان کنیم باید بگوییم که اگر خلبانان نیروی هوایی و پشتیبانی‌های آنان نبود شاید بسیاری از عملیات‌های دریایی و زمینی مانند عملیات مروارید و والفجر ۸ نیز به پیروزی نمی‌رسید. این نیرو از پایان دفاع مقدس تا کنون هم در عرصه‌های خودکفایی، ساخت و تولید تجهیزات جدید و به روز هم از نیروهای پیشگام در نیروهای مسلح به شمار می‌رود.
نیروی هوایی ارتش از نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی و بعدها در طول دفاع مقدس علاوه بر عملیات‌های مهمی، چون حمله به الولید یا اچ ۳، حمله به اوسیراک، کمان ۹۹، بمباران شهر کوت و بسیاری دیگر از عملیات‌ها نقش مهمی در نابودی توان نظامی ارتش بعثی داشت. این نیرو در این راه البته شهدای بسیاری را هم به انقلاب و کشورمان تقدیم کرده است که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به شهید بابایی، شهید دوران، شهید اقبالی دوگاهه، شهید خلعتبری و بسیاری دیگر اشاره کرد.
ساختار نیروی هوایی ارتش چگونه است؟
نیروهای هوایی در جهان معمولا از چند بخش تشکیل می‌شوند که این بخش‌ها عبارتند از شکاری، شناسایی، ترابری و سایر بخش‌های اداری. به نظر می‌رسد نیروی هوایی ارتش کشورمان نیز چنین ساختاری داشته باشد. یکی از یگان‌هایی که در کنار یگان‌های شکاری نقش مهمی در جنگ دارد، یگان هواپیماهای شناسایی است. هواپیماهای شناسایی ایران که عمدتا از نوع آر اف ۴ بودند برای شناسایی مواضع دشمن بعثی وارد عمل شدند. شعار گردان شناسایی که روی آرم آن نیز نوشته شده «غیرمسلح، تنها و شجاع» است. روی این هواپیماها هیچ سلاحی نصب نمی‌شود و حق درگیری هم ندارند و بهترین سلاح این نوع هواپیماها، فرار آن‌هاست.
پرواز شناسایی با سایر ماموریت‌ها دارای یک تفاوت اساسی است. زمانی یک پرواز شناسایی به طور کامل انجام می‌شود که هواپیما سالم پرواز کند، عکس‌برداری را انجام داده و سالم باز گردد، در ادامه عکس‌ها چاپ شوند و اگر عکس‌ها قابل تفسیر بودند آنگاه ماموریت کامل خواهد بود. از این نظر خلبانان شناسایی که برای این گردان انتخاب می‌شدند، دو ویژگی مهم داشتند؛ نخست اینکه از نظر فنی بسیار ماهر و شجاع بودند و دوم دانش بالای این خلبانان بود. به بیان متخصصان این حوزه، ۷۰ درصد کار مربوط به طراحی پرواز و تنها ۳۰ درصد مربوط به خود پرواز است. از قبل باید مسیر، ارتفاع و اهداف مشخص شود و در هنگام پرواز با طراحی انجام شده و مهارت خلبان، می‌توان یک پرواز موفق را انجام داد.
چند وقت پیش بود که تصاویری که گردان‌های شناسایی نیروی هوایی ارتش از مواضع دشمن بعثی انداخته بودند منتشر شد و در این تصاویر مواضع مهم دشمن به خوبی مشخص شده بود. سرهنگ خلبان محمود ضرابی یکی از خلبانان گردان ۶۱ تاکتیکی شکاری پایگاه ششم شکاری بوشهر روایتی از نخستین حمله به پایگاه دریایی ام القصر روایت می‌کند که این گونه است: از مرکز فرماندهی تهران ماموریتی را به ما دادند که در یک کیف سامسونت لاک و مهر شده که با دستبند به دست قاصد بسته شده بود و کلید این دستبند در پایگاه شکاری بوشهر نزد ما بود.» عکس‌های هوایی مواضع دقیق ارتش بعث در بندر ام القصر را مشخص کرده بود که باید توسط جنگنده‌های پایگاه بوشهر منهدم می‌شد.
گردان های شناسایی نیروی هوایی ارتش شهدای بسیاری را هم تقدیم نظام و انقلاب کرده که شهید فریدون ذوالفقاری و شهید غلامرضا خسروپور و شهید علیرضا دریانیان بودند. البته در میان خلبانان شناسایی نیروی هوایی ارتش هستند خلبانانی مانند امیر سرتیپ دوم خلبان فرج الله فرسیابی که هنوز زنده هستند.
نخستین خلبانان گردان ۱۱ شناسایی نیروی هوایی ارتش چه کسانی بودند؟
امیر سرلشکر خلبان شهید غلامرضا خسروپور یکی از خلبانان شهید گردان شناسایی نیروی هوایی ارتش است که دوم شهریورماه سال ۱۳۲۸ در شهر سبزوار در خراسان رضوی چشم به جهان گشود. دوران زندگی خود و دوران ابتدایی و دبیرستان را در زادگاهش گذراند و توانست با موفقیت دیپلم متوسطه را اخذ کند. غلامرضا به علت علاقه بسیار زیاد به خلبانی در آزمون دانشکده افسری هم پذیرفته شد.
پس از پایان تحصیلات وارد دانشکده افسری شد و دوره‌های مقدماتی پرواز را در ایران گذراند و برای طی دوره‌های تکمیلی و تخصصی پرواز به آمریکا اعزام شد. با آغاز دفاع مقدس شهید خسروپور همچون سایر همرزمانش برای حفاظت از کشورش پروازهای بسیاری را انجام داد و در تمام ماموریت‌های خود به صورت موفق حاضر می‌شد. امیر سرلشکر خلبان شهید غلامرضا خسروپور سرانجام در ۱۴ مهرماه سال ۱۳۵۹ هنگامی که برای انجام پرواز شناسایی به کرکوک رفته بود، در درگیری مستقیم با دشمن مورد هدف یک فروند موشک قرار گرفت و به همراه همرزمش شهید علیرضا دریانیان به شهادت رسید و هیچ گاه پیکرش به وطن بازنگشت.
شهید خسروپور در آخرین مکالمه خود چه گفت؟
آخرین مکالمه شهید خسروپور با شهید دریانیان به این شرح است:
سروان خسروپور: جناب سروان ماموریت فردا ۹۰ درصد kill و تنها ۱۰ درصد احتمال برگشت ماست!
سروان دریانیان: بخواب تا فردا خدا بزرگه!
شهید دریانیان تنها دو هفته از ازدواجش می‌گذشت و شهید خسروپور مجرد بود.
