آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (‎Central Intelligence Agency‏) یک سازمان اطلاعاتی آمریکایی استکه وظیفهٔ جمع آوری و تحلیل اطلاعات دربارهٔ حکومت‌ها، شرکت‌ها و افراد خارجی و گزارش این اطلاعات به دولت آمریکا را دارد. سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) به مثابه بازوی اطلاعاتی دولت آمریکا عمل می‌کند و یکی از سازمان‌های مسئول فراهم آوردن اطلاعات در زمینه امنیت ملی برای سیاستگذاران این کشور است. سیا در سال 1947 تاسیس شد و مرکز آن در ایالت ویرجینیاست. تاریخچه سازمان سیا اولین سازمان جاسوسی مدرن آمریکا پس از جنگ جهانی اول در سال 1922 تحت عنوان سازمان پلیسی فدرال یا F.B.I شکل می گیرد . این سازمان با هدف اولیه خنثی نمودن فعالیت های اطلاعاتی دشمنان آمریکا در داخل کشور به وجود می آید اما به دلیل نبود یک سازمان - امنیتی تا جنگ جهانی دوم ، مسئولیت حفظ امنیت و مراقبت های پلیسی کشور آمریکا بر عهده همین سازمان بوده است. با وقوع جنگ جهانی دوم سران کاخ سفید بر آن شدند تا سازمانی قوی که بتواند در خارج از مرزهای آمریکا در صفوف دشمنان آمریکا نفوذ کرده و اطلاعات نظامی و حیاتی کسب نماید را به وجود آورند . لذا رئیس جمهور وقت آمریکا" فرانکلین روزولت " اولین اداره اطلاعاتی آمریکا را به منظور جاسوسی در بیرون از مرزهای کشور تحت نام «اداره خدمات استراتژیکی» موسوم به O.S.S را تأسیس می نماید . آمریکا از این سازمان جاسوسی در طول جنگ جهانی دوم بهره زیادی برده به نحوی که این سازمان نفوذ زیادی به سازمان های اطلاعاتی آلمان نازی و هیئت حاکمه روسیه داشته است . امریکا در زمان ریاست جمهوری هری ترومن در سال 1946 این سازمان را منحل و سازمان جدید جاسوسی تحت عنوان «گروه کاراگاهی مرکزی» با عنوان اختصاصی C.I.G تشکیل می دهد . پس از یک سال یعنی در سال 1947 با روی کار آمدن ژنرال هیلن کوتر به ریاست این سازمان و تصویب قانون امنیت ملی در کنگره ، پس از انجام تغییرات در تشکیلات و ادغام و حذف پاره ای از شعبات ، نام این سازمان به C.I.Aیعنی «آژانس اطلاعاتی مرکزی » تغییر نام پیدا کرد . از این دوران رسما سازمان جاسوسی آمریکا به صورت مستقل و متمرکز مسئولیت فعالیت امور مربوط به جاسوسی و ضد جاسوسی ایالات متحده در خارج از مرزهای این کشور را بر عهده گرفته و وظیفه ضد جاسوسی در داخل کشور را به پلیس فدرال یعنی F.B.I محول می نماید . در زمان ریاست جمهوری « جان .اف کندی » در سال 1961  توسط وزیر جنگ او یعنی « رابرت مک نامارا » سازمان اطلاعاتی برای ارتش امریکا تحت عنوان « آژانس اطلاعات دفاعی » با اختصار D.I.A تشکیل می گردد . این سازمان با اهداف اطلاعات نظامی تأسیس می شود که هدف اصلی از تشکیل این سازمان ، ایجاد رقیبی برای سازمان جاسوسی « سیا » و در حقیقت نظارت بر کار آن به طور پنهان بوده است . ویا با به کارگیری جاسوسان کارآزموده و مجرب در رشته های اطلاعات نظامی درپست های وابستگی نظامی سفارتخانه های آمریکا علاوه بر کارهای جاسوسی نظامی ، به صورت مخفیانه بر امور « سیا » نظارت می نموده است . این سازمان هم اکنون دارای 5000 مأمور ارشد است که زیر نظر وزارت دفاع و ستاد مشترک ارتش آمریکا فعالیت می نمایند . آمریکا علاوه بر سه سازمان جاسوسی F.B.I ، C.I.A و D.I.A یک سازمان جاسوسی عمده دیگر تحت عنوان « آژانش امنیت ملی » با اختصار N.S.A دارد که این سازمان مأموریت جاسوسی الکترونیکی را عهده دار می باشد . مرکز این سازمان در ایالت « مریلند » در منطقه ای به نام « فورت مید » می باشد . این سازمان از چهار اداره به شرح زیر تشکیل شده است : الف : اداره رمزو کشف دولتی ب : اداره دیپلماتیک ج : اداره تحقیق و بازرسی د : اداره امور کارکنان اما سازمان تشکیلات C.I.A به شرح زیر می باشد : سازمان « سیا » در بدو تأسیس از یک ستاد مرکزی جاسوسی که به چهار بخش زیر تقسیم شده ، تشکیل گردید که هر بخش تحت عنوان یک مدیر اداره می شد : الف : بخش علوم و فناوری ب :‌ بخش اطلاعات ج : بخش نقشه ها و طرح ها د‌ : بخش پشتیبانی بخش علوم و فناوری ، آخرین اطلاعات و تصاویری که توسط هواپیماهای جاسوسی و ماهواره های تجسسی گرفته می شود را تجزیه و تحلیل نموده و اخبار و اطلاعات آن را جهت بهره برداری منتشر می نمود .  بخش اطلاعات ، کلیه اخبار و اطلاعات نظامی ، سیاسی ، اقتصادی ، علمی ،   صنعتی ، فنی ، اجتماعی و ... که از منابع گوناگون به این بخش می رسد را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و برآوردها را تهیه می نمود . این بخش هم اکنون نیز یکی از بخش های عمده سازمان سیا می باشد که حدود دویست هزار نفرکارمند رسمی و نیمه وقت در حرفه های مختلف علوم مانند فیزیکدان ، ریاضی دان ، شیمیدان ، جغرافیدان ، زبانشناس ، معدن شناس ، مهندس برق و الکترونیک ، کامپیوتر ، روانشناس ، پزشک ، کشاورز ، کارشناس آب و جنگل و ... را به کار گرفته است . بخش نقشه ها و طرح ها ، در این بخش اطلاعات تهیه شده به نقشه ها و طرح های عملیاتی تبدیل می شود . در حقیقت بخش مهم سازمان جاسوسی سیا همین بخش بوده که طرح های عملیاتی را تهیه می نماید . بخش پشتیبانی ، این بخش مسئولیت پشتیبانی ، تدارکات و ارتباطات کلیه واحدهایC.I.A را در خارج از کشور عهده دار بود . سازمان سیا در شرایط فعلی ، دارای چهار معاونت می باشد که عبارتند از : الف : معاونت اطلاعات این معاونت جمع آوری اطلاعات را عهده دار بوده و سپس بررسی ، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی را نیز انجام می دهد . این معاونت از ادارات زیر تشکیل شده است : اداره اطلاعات جاری ، اداره برآوردهای مالی ، اداره اطلاعات بنیانی ، اداره اطلاعات علمی ، اداره تحقیقات و گزارشات ، اداره ارجاع مرکزی ، اداره دریافت اخبار خارجی و مرکز تفسیر عکس . ب : معاونت طرح ها این معاونت امور مربوط به خدمات پنهانی را بر عهده داشته و ایستگاه های اطلاعاتی سیا در خارج از کشور توسط این معاونت اداره می شود . این معاونت دو بخش را در زیر مجموعه خود دارد : بخش عملیات : که مربوط به فعالیت های سری این معاونت می باشد . بخش کارمندان عالی رتبه : که مسئول بررسی و هماهنگی تام فعالیت های عملیاتی بوده و خود به سه گروه تقسیم می گردد : گروه اول : کارمندان اطلاعاتی برای جمع آوری اطلاعات خارجی گروه دوم : کارمندان جنگ های روانی و عملیات شبه نظامی که کار عملیات روانی و شبه روانی را انجام می دهند . گروه سوم : کارمندان ضد جاسوسی که دارای وظایف حفاظت از عملیات و جمع آوری اطلاعات برای ردیابی جاسوسی خارجیان را بر عهده دارد . معاونت طرح ها داربی چند بخش منطقه ای هم می باشد که وظایف دو بخش عملیات و کارمندان از نظر حوزه جغرافیایی تقسیم کار شده است و عبارتند از : بخش اروپای غربی ، اروپای شرقی ، خاور نزدیک و نیمکره غربی و آفریقا ج : معاونت عملیات  این معاونت در سال 1952 تحت نام پوششی اداره هماهنگی سیاسی با اختصارO.P.C خوانده می شد ، مهمترین سازمان در درون سیا به شمار می رود . عملیات شبه نظامی ، سیاسی ، تبلیغاتی و در واقع عملیات مداخله گرایانه توسط این معاونت انجام می شود . در زیر مجموعه معاونت عملیات اداره کل عملیاتی موسوم بهC.O.P.S قرار داشته که درواقع مسئولیت اجرایی عملیات o.p.c. را بر عهده دارد. روزنامه نگاران امریکایی این واحد را به نام بخش عملیات کثیف می نامند. این معاونت از سه واحد مستقل زیر تشکیل شده است : 1- سرویس جمع آوری اطلاعات خارجی 2- سرویس عملیات جاسوسی و ضد اطلاعاتی 3 – سرویس مداخلات مخفی درکشورهای خارجی دو سرویس اول رسما به تصویب کنگره آمریکا رسیده ولی سرویس سوم به علت نوع فعالیت و مغایرت داشتن با قانون اساسی آن کشور وقوانین بین المللی به صورت مخفی تشکیل و به فعالیت خود در کشورهای خارجی به صورت مخفیانه و غیررسمی ادامه می دهد. مراکز این سرویس ها در کشورهای خارجی معمولا درسفارتخانه های امریکا تحت عنوان مراکز عملیاتی (همان ایستگاه های اطلاعاتی) می باشند .  د – معاونت پشتیبانی : این معاونت وظیفه پشتیبانی از کلیه معاونت های دیگر را داشته و ازشش اداره تشکیل شده است که عبارتند از : اداره ارتباطات  ، آموزش ، حفاظت ،   پشتیبانی ، مالی و کارگزینی .  محل سازمان جاسوسی سیا در امریکا : ساختمان ستاد مرکزی سیا در مزارع سرسبز لانگی به فاصله 15 کیلومتری واشنگتن دی.سی ( پایتخت آمریکا ) در ایالت ویرجینیا قرار داشته و درزمینی به مساحت 125 هزار متر مربع احداث گردیده است . ساختمان ادارات مرکزی در برج هشت طبقه ای به شکل H بنا شده و تا کاخ سفید و وزارت دفاع حدود 20 دقیقه فاصله زمانی دارد . لازم به ذکر می باشد که در آمریکا علاوه بر چهار سازمان عمده اطلاعاتی فوق ، بیش از ده سازمان اطلاعاتی دیگر نیز وجود دارد . بعضی از محققین معتقدند که جامعه اطلاعاتی آمریکا حداقل 15 عضو سازمانی دارد. حملات 11 سپتامبر 2001 در داخل آمریکا ، ضعف دستگاه های اطلاعاتی آمریکا را آشکار نمود و به همین منظور آمریکایی ها کمسیون های تحقیق در سطح کنگره و سنا تشکیل داده اند تا مهمترین نقطه ضعف جامعه اطلاعاتی خود را که کهنه بودن ساختار اطلاعاتی آمریکا می دانند برطرف نمایند . یکی دیگر از نقاط ضعف آن ها که در گزارش کمسیون یازدهم سپتامبر آمده ، «همکاری» مشکل برجسته جامعه اطلاعاتی در حوزه شناسایی ، ردیابی و مقابله با تهدیدات است . آن ها معتقدند که عدم همکاری در عرصه فعالیت های اطلاعاتی داخلی - خارجی ، نمود انکار ناپذیری دارد . دو نمونه از اقدامات متعدد سیا:  نقش سیا در کودتای 28 مردادکودتای ۲۸ مرداد نمونه‌ای از عملکرد‌های این سازمان در ایران است. اسناد مربوط به این کودتا بر خلاف رویهٔ سازمان سیا در انتشار اسناد تاریخی، انتشار نیافته است. برخی از محققان بر این باورند که بخش اعظم مدارک مربوط به این کودتا، به بهانهٔ نبود قفسهٔ کافی برای نگهداری آن‌ها، نابود شده‌اند.سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، اسناد تازه‌ای را در ارتباط با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ منتشر کرد که نشان می‌دهد دولت آمریکا قصد داشت در صورتی که کودتا علیه دولت دکتر محمد مصدق شکست بخورد، در ایران یک جنگ چریکی دامنه دار به راه بیندازد. سیا و تلاش برای ترور کاسترومهم‌ترین تلاش‌های سیا برای ترور افراد و چهره‌های مخالف سیاست‌های آمریکا، تلاش برای ترور فیدل کاسترو رهبر کوبا بود. سیا با کمک مافیا بارها کوشید تا میوه و غذای مورد استفاده رهبر کوبا را مسموم کند.سیا در این راه حتی کوشید تا لباس شنای کاسترو را هم به مواد سمی آغشته کند. استفاده از سیگار انفجاری، خودکار سمی و یا حتی صدف دریایی انفجاری از دیگر راه‌های مورد استفاده سیا برای از میان برداشتن فیدل کاسترو بوده است.سیا اما در سال 1961 در اقدامی جداگانه تلاش کرد تا موجبات سرنگونی حکومت فیدل کاسترو در کوبا را فراهم آورد.آمریکا که منافع خود را در کوبا در خطر می‌دید،  تلاش کرد کاسترو را با انجام توطئه‌هایی حمایت شده از سوی سازمان سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا)، به قتل برساند، دولتمردان واشنگتن حتی با حمایت از چریک‌های ضد انقلاب کوبا، در سال 1961 به فرمان جان اف کندی رییس جمهوری وقت آمریکا حمله‌ای به خلیج خوک‌ها در کوبا انجام دادند که در این حمله نیرو‌های وفادار به فیدل کاسترو ، چریک‌های ضد انقلاب کوبایی را شکست دادند. مناطق عملیاتی سیا: سیا تقریبا در تمامی نقاط جهان دارای جاسوس است ولی بعضی نقاط برای سیا پراهمیت ترند که در شهر ذیل می آید در این میان نقش سفارت خانه های امریکا و مراکز این کشور در سایر کشورها را در دادن امکانات پشتیبانی از سیا نباید نادیده گرفت. 1.کانادا-مکزیک-کوبا و روسیه و سایر همسایگان آمریکا 2.چین 3.ایران 4.منطقه خاورمیانه 5.پاکستان نشان سیا : نشان سیا نامواره آژانس اطلاعات مرکزى آمریکا است.تفسیر نشان سیا، عقاب سرسفید است که پرنده ملی و نشان قدرت وهشیاری است. تیغه های شعاعی علامت قطب نما، نشان تجمیع اطلاعات سری از سراسر دنیا در یک نقطه است مرکزی است.