دلیل
اشغال کویت توسط عراق به زمان قبل یعنی جنگ ایران و عراق باز میگردد.
عربستان سعودی و کویت منابع مالی عراق در جنگ با ایران را تامین کردند. پس
از اتمام جنگ، عراق با انبوهی از بدهی باقی ماند که از پس دادن آن خودداری
میورزید. صدام کویت را متهم به پائین آوردن قیمت نفت و برداشت بیوریهی
نفت از منطقهی بیطرف کرد. لشگر عراق در نزدیکی مرز کویت مجهز و آمادهی
نبرد شد و وضع هر لحظه وخیمتر میشد. صدام در تاریخ 2 آگوست 1990 دستور
تهاجم به کویت و عبور از مرز را صادر کرد.
(در آن زمان) عراق چهارمین ارتش بزرگ دنیا را داشت و به راحتی میتوانست
هرگونه مقاومتی را در کویت درهم بشکند. صدام (ظرف 5 ساعت) کویت را اشغال
کرد و آن را یکی از استانهای عراق نامید.
سازمان ملل متحد این تهاجم و اشغال را محکوم کرد. صدام اشتباه دیگری نیز
مرتکب شد: وی سپاه عراق را به نزدیکی مرز عربستان گسیل داشت. شاه فهد
(پادشاه وقت عربستان) از ترس صدام، نیروهای نظامی آمریکایی را به کشورش
دعوت کرد. صدام که از حمایت های بیدریغ آمریکا در زمان جنگ با ایران
بهرهمند شده بود این بار نیز خیال میکرد آمریکا خود را گرفتار اشغال کویت
نخواهد کرد.
نقشه ی جنگ:
(48 ساعت قبل از حمله به کویت، صدام این موضوع را به اطلاع سفیر آمریکا در
بغداد رسانده بود و خانم سفیر اظهار داشته بود که آمریکا در مناقشات
منطقهای دخالت نخواهد کرد!)
صدام به طرز اغراق آمیز از کیسههای جسدی سخن میگفت که به منزلشان باز
میگردند و مدام از ایجاد ویتنامی دیگر برای نیروهای آمریکایی سخن میگفت.
در این میان آمریکا مشغول ایجاد ائتلاف جهانی برای بیرون راندن نیروهای
عراقی از کویت بود. آمریکا از اینکه حتا سوریه و افغانستان هم به این
ائتلاف پیوسته بودند شگفت زده شده بود.
روز 15 ژانویه ی 1991 قطعنامه ی شماره ی 678 ، آخرین فرصت برای عراق، جهت
عقب نشینی، از طرف سازمان ملل ارائه شد. تنها چند ساعت بعد نیروهای ائتلاف،
جنگ را آغاز و کویت را آزاد کردند.
نیروهای عراقی
سرفرماندهی: صدام حسین
ارتش عراق:
5500 دستگاه تانک؛ شامل: 1600 دستگاه T-55 ، 500 دستگاه خودرو زرهی نوع 59،
900 دستگاه خودرو زرهی نوع62، 1500 دستگاه T-62 ، 1000 دستگاه T-72 ، 1000
دستگاه نفربر زرهی، 1100 دستگاه خودرو شناسایی (نظیر جیپ)، 6000 دستگاه
خودرو زرهی سبک، 2800 عراده توپ سنگین، 500 عراده توپ خودکششی، 200 دستگاه
موشک انداز کاتیوشا.
نیروی هوایی عراق:
بمب افکن: 24 فروند سوخوی24، 8 فروند توپالف22، 8 فروند توپالف16، 4 فروند H-6
شکاریبمبافکن:
70 فروند میگ 23
64 فروند میراژ F-1
45 فروند سوخوی 20
30 فروند سوخوی 25
شکاری رهگیر:
40 فروند J-6
150 فروند میگ 21
40 فروند میراژ F-1
10 فروند میگ 25
24 فروند میگ 29
60 فروند هواپیمای ترابری (نظیر ایلوشین 76)
600 آشیانهی ضد بمب هواپیما
نیروی دفاع هوایی عراق:
160 لانچر موشک سام2
140 لانچر موشک سام3
100 لانچر موشک رولند
300 لانچر موشک سام6 و سام8
10000 دستگاه آتشبار ضدهوایی
عراق (در آن زمان) چهارمین ارتش و نیروی هوایی بزرگ دنیا را داشت. نیروهای
نظامی عراق کارآزموده بودند و تجربیات فراوانی از جنگ با ایران داشتند.
بهترین نیروهای عراق، گارد ریاست جمهوری صدام بودند. آنها بهترین تجهیزات
نظامی را داشتند، کاملترین آموزشها را دیده بودند و بالاترین میزان وفاداری
به صدام را داشتند. تنها نقطة ضعف عراق، یک نیروی دریایی قوی بود. نیروی
دریایی عراق در جنگ با نیروی دریایی قدرتمند ایران، در همان اوایل جنگ (با
ایران)، به طور کامل نابود شده بود. صدام میدانست که بهترین تجهیزات
نظامیاش، تانکها و توپخانههای سنگیناش هستند. نیروی هوایی عراق شامل
جدیدترین جنگندههای روسی به همراه خلبانانی بود که به وسیلهی روسها
آموزش دیده بودند. این بود که صدام خیال میکرد برتری بالایی نسبت به
نیروهای نظامی آمریکایی دارد. صدام بر این باور بود که افکار عمومی
(آمریکا) از جنگی پشتیبانی نمیکنند که امکان تبدیل آن به ویتنامی دیگر
برای ایالات متحده باشد.
نیروهای نظامی ائتلاف
سرفرماندهی: ژنرال نورمن شوارتسکوف
کشورهای شرکت کننده به ترتیب الفبای زبان انگلیسی:
افغانستان: 300 سرباز
استرالیا: 4 ناو جنگی
بحرین: 36 هواپیمای جنگنده
بنگلادش: 6000 سرباز
بلژیک: 18 هواپیمای جنگنده
کانادا: 4500 سرباز، 36 هواپیمای جنگنده، 3 ناو جنگی
دانمارک: 1 ناو جنگی
مصر: 40000 سرباز
فرانسه: 18000 سرباز، 160 هواپیمای جنگنده، 120 هلیکوپتر، 12 ناو جنگی، 40 تانک، 110 نفربر و خودروی زرهی
آلمان: 18 هواپیمای جنگنده و 7 ناو جنگی
یونان: یک ناو جنگی
ایتالیا: 18 هواپیمای جنگنده و 7 ناو جنگی
کویت: 11000 سرباز و 3 شناور نظامی
هلند: 2 ناو جنگی
نیجریه: 500 سرباز
نروژ: یک ناو جنگی
عمان: 25500 سرباز، 63 هواپیمای جنگنده و 4 شناور نظامی
قطر: 12 هواپیمای جنگنده
پرتغال: 1 ناو جنگی
عربستان سعودی: 118000 سرباز، 180 هواپیمای جنگنده (F-5E و F-15C/D)
اسپانیا: 3 ناو جنگی
سوریه: 17000 سرباز و 300 تانک T-72
ترکیه: 150000 سرباز، 60 هواپیمای جنگنده و 2 ناو جنگی
امارات متحده عربی: 40000 سرباز، 80 هواپیمای جنگنده و 200 دستگاه تانک
انگلستان: 43000 سرباز، 120 هواپیمای جنگنده، 26 ناو جنگی، 168 دستگاه تانک چیفتن، 632 دستگاه نفربر زرهی
ایالات متحده آمریکا: 540000 سرباز، 1800 هواپیما (جنگنده، بمبافکن،
ترابری و تانکر)، 1700 هلیکوپتر، 160 شناور نظامی (هواپیمابر، ناو جنگی،
مینروب، نیروبر)، 3000 دستگاه تانک، 3000 نفربر و خودروی زرهی
عامل اصلی پیروزی (نیروهای ائتلاف) در جنگ خلیجفارس، سرعت عمل نیروهای
آمریکایی بود. این یک پیروزی بزرگ بود که تا قبل از آن هرگز دیده نشده بود.
آمریکا طی مدت کوتاهی، این حجم عظیم از نیروهایش را در عربستان گردآورد و
سازماندهی نمود. ائتلاف از 37 کشور ساماندهی شده بود. (همهی این کشورها
حضور نظامی نداشتند) هر کشور در قسمت کوچکی از نبرد به رهبری آمریکا،
نیروهایش را شرکت داد. ولی نیروهای نظامی بریتانیا و فرانسه، نقش کلیدی در
جنگ داشتند. این حقیقتی بود که صدام اصلن انتظارش را نداشت. (صدام) هیچ
پشتیبان نظامی نداشت. تنها اردن و یاسر عرفات حامی صدام بودند. روسیه تنها
به عراق پیشنهاد کرده بود که از کویت خارج شود و هیچ کمکی به نیروهای
ائتلاف نکرده بود.
تلفات و خسارات نیروهای عراقی:
حدود 30000 سرباز کشته شدند.
3847 دستگاه تانک، 2917 عراده توپ، 1450 دستگاه خودرو و نفربر زرهی، 141
فروند هواپیما بر روی باند و 43 فروند طی نبرد هوایی از بین رفت.
با اولین تهاجم هوایی (به وسیله بمبافکنهای F-117 و B-1)، نیروهای
ائتلاف، ابتکار عمل را بدست گرفتند. در روزهای بعد، نیروهای ائتلاف از قدرت
مطلق برتری هوایی خود بر عراق، نهایت استفاده را بردند. عراق، صدها
پناهگاه زیرزمینی مجهز و ضدبمب برای هواپیماهای جنگیاش ساخته بود، ولی این
پناهگاهها به راحتی با بمبهای هوشمند استحکامشکن از بین رفتند و
بنابراین هیچ مکانی برای مخفی کردن هواپیماهای عراقی، باقی نماند. این شد
که صدام هواپیماهایش را به ایران فرستاد. تا اتمام جنگ، حدود 150 فروند
هواپیمای عراقی به ایران پرواز کردند. ایران این هواپیماها به عنوان خسارت
جنگی برای خود نگه داشت.
رادارها و ادوات ارتباطی عراق در جنگ از بین رفت و ارتش عراق زمینگیر شد.
قبل از آغاز جنگ زمینی، حدود 70% قدرت نیروهای نظامی عراق به واسطة بمباران
هوایی از بین رفته بود.
میزان خسارات (عراق) بسیار عظیم بود، هزاران عراقی کشته شدند و روحیهی آنهایی که مانده بودند بسیار ضعیف گشته بود.
عراقیها خسارات زیادی دیدند و هرچه که داشتند برجای گذاشتند. (نظیر هلیکوپتر، انواع خودروی نظامی و . . . )
65000 عراقی به وسیلهی آمریکاییها و 20000 تن دیگر به وسیلهی سایر
متحدانش به اسارت درآمدند. حداقل 30000 و حداکثر 100000 نفر از عراقیها
کشته شدند. هرچند که رقم 100000 نفر به واقعیت بسیار نزدیکتر است. آنچه که
این کار را سخت میکند، آمار دقیق سربازانی است که درون سنگرهایشان کشته
شدند و توسط سربازان دیگر دفن شدند.
بزرگترین شکست نیروهای عراقی هنگام عقب نشینی آنان از کویت رخ داد. این
واقعه به نام بزرگراهی به جهنم شناخته شد. راه عقبنشینی نیروهای عراقی در
شمال، جنوب و غرب بسته شده بود. آنها هیچ گزینهای (برای عقبنشینی و حفظ
جانشان) نداشتند، آنها میتوانستند تنها به طرف ایران بروند. نیروهای
ائتلاف جهت پاکسازی باقیماندهی نیروهای عراقی، از بمبافکنهای سنگین
B-52 به همراه ستونهای عظیمی از بمبها استفاده کردند.
تصویری از بمب افکن توپالف22 عراقی، که توسط آمریکا بمباران و نابود شده است:
تلفات و خسارت نیروهای ائتلاف:
148 نفر کشته، 458 نفر مفقود، (207 نفر به طور اشتباه و به وسیلهی آتش نیروهای خودی)
4 دستگاه تانک M1 آبرامز (همگی به علت شلیک اشتباه نیروهای خودی)
9 دستگاه نفربر زرهی
17 فروند هلیکوپتر جنگی
44 جنگنده با آتش زمینی (23 فروند از آمریکا)
1 جنگنده F-18 طی نبرد هوایی
Image has been scaled down 20% (605x318). Click this bar to view original image (750x394). Click image to open in new window.
تانک سنگین ام-۱ موسوم به آبرامز
تلفات نیروهای ائتلاف کمتر از پیشبینی 10 تا 15 هزارنفری قبل از جنگ بود.
فرماندهی (بینقص) ژنرال شوارتسکوف، هرگونه شک و تردید را از بین برد. این
جنگ بهتر از این زمان نمیتوانست اتفاق بیفتد، زیرا بودجهی نظامی بسیار
زیادی در زمان ریاست جمهوری ریگان هزینه شده بود. پس از جنگ ویتنام،
اصلاحات بسیار در ساختار نیروهای نظامی (آمریکا) صورت گرفته بود که نتیجهی
آن بسیار رضایتبخش بود. این اولین باری که نیروهای نظامی داوطلب عملیات
(در آن) بودند، افسران آموزشهای بهتری دیده بودند و برعکس جنگ ویتنام،
فرماندهان بر جنگ احاطهی کامل داشتند.
نتیجهی نهایی
پنتاگون، قدرت نیروهای نظامی عراق را بیش از حد، بزرگ تصور کرده بود. در
ابتدا آنها بر این باور بودند که عراق حدود 550 هزار نفر نیروی نظامی در
کویت و اطراف آن مستقر کرده است. ولی کمی بعد تعداد 300 هزار نفر تایید شد.
تهاجم عراق به کویت با حدود 120 هزار نفر سرباز، 300 تانک آغاز شده بود.
کویت تنها 15000 نفر نیروی آماده برای مقابلهی فوری با عراق داشت که آنها
نیز در زمان کوتاهی شکست خورده بودند. تنها نقطة روشن کویت، دفاع هوایی
آنها بود. دفاع هوایی کویت که با موشکهایMim-23 (هاوک) آمریکایی مجهز بود،
توانسته بود در روز اول تهاجم عراق (2 آگوست1990) 22 جنگنده و یک هلیکوپتر
جنگی عراقی را سرنگون سازد.
نیروهای ائتلاف صفحهی جدیدی از جنگ را باز کردند که (آن) حمله به وسیلهی
موشکهای تامهاوک (کروز) به مراکز مهم بغداد بود. هلیکوپترهای AH-64
(آپاچی) و جنگندههای ضربتی، رادارها و دفاع هوایی عراق را هدف قرار دادند.
برتری هوایی ائتلاف و تحریمهای اعمال شده (بین زمان اشغال کویت تا شروع
جنگ)، تلفات و خسارات بسیاری بر سازمان نیروهای نظامی عراق وارد کرده بود.
به طور کلی، عملیات نظامی هوایی ائتلاف، جمعن به تعداد 109876 سورتی پرواز
در طول 43 روز جنگ بود. (حدود 2555 سورتی در روز) به همراه این این
پروازهای جنگی، بیش از 27000 مقر نظامی عراق شامل موشکهای اسکاد، فرودگاه،
ادوات دفاع هوایی، نیروگاههای برق، کارخانجات تولید مواد شیمایی و میکروبی،
مراکز فرماندهی، مراکز اطلاعاتی، خطوط ارتباطی، محل تجمع نیروها و
پالایشگاهها مورد هدف قرار گرفت. پس از پایان این عملیات، نیروهای پیاده
نظام به کویت وارد شدند و کار پاکسازی کویت از نیروهای عراقی انجام پذیرفت.
اف16 (فالکون= شاهین)، ای10 (وارتهاگ = گراز زگیل دار) و هلیکوپتر AH-64
(آپاچی) بهترین عملیاتهای تاریخاشان را با منهدم کردن هزاران دستگاه از
ادوات زمینی و سایر اهداف به انجام رساندند.
جنگندههای F-15C تعداد قابل توجهی از میگهای 29 را به راحتی سرنگون
ساختند و عنوان خود را (در آن زمان) به نام بهترین جنگنده در جهان, با
انجام 100 عملیات موفقیت آمیز و بدون تلفات، حفظ کردند.
نقطه ی درخشان دیگر در جنگ، برخورد یک لشگر گارد ریاست جمهوری (صدام) با
یگانهای نیروی دریایی (آمریکا) بود. برای اولین بار در جهان، تانکهاهای M1
(آبرامز) در مقابل تانکهای T-72 صف آرایی کردند. پس از فروکش کردن یک نبرد
سنگین، 200 تانک T-72 و 1 تانک M1 منهدم شده بودند!
هنگامی که صدام دریافت هیچگونه شانسی برای پیروزی ندارد سعی کرد در بین
نیروهای انتلاف اختلاف ایجاد کند. وی موشکهای اسکاد را به سمت اسرائیل و
ریاض (عربستان سعودی) شلیک کرد. وی امیدوار بود که با پیوستن اسرائیل به صف
نیروهای ائتلاف، شکافی را در بین کشورهای عرب ائتلاف ایجاد کند، زیرا که
بسیاری از آنها، اسرائیل را به رسمت نمیشناختند. اسرائیل موشکهای هستهای
خود را برای پاسخدهی به عراق، آمادهی شلیک کرد، زیرا بنا به مشاهدات
ماهوارههای جاسوسی، اطلاعات مهمی از آمادهسازی موشکهای عراق با گازهای
شیمیایی دیده شده بود.
ژنرال شوارتسکوف شماری از بهترین نیروهای تکاور آمریکایی را به همراه
تکاوران بریتانیایی به منظور شناسایی و نابودی محل و پایگاههای موشکهای
اسکاد، مامور کرد.
اما مهمترین دلیلی که باعث شد اسرائیل در جنگ خویشتنداری نشان دهد، ارسال
موشکهای Mim-104 (پاتریوت) به اسرائیل بود. پاتریوتها 60% اسکادها را در
عربستان سعودی و 40% را در اسرائیل ساقط کردند، هرچند باقیماندهی
اسکادهای ساقط شده باعث ایجاد خرابی و کشتار گشتند و این دلیلی است که باعث
میشود نتوان این موشک را به عنوان یک ساقط کنندهی موفق اسکاد به شمار
آورد.
۹۱/۰۲/۰۶
۰
۰
مصطفی نداف