توپ ۳۰ میلیمتری آونجر
توپ 30 mm آونجر GAU-8 یک توپ اتوماتیک گاتلینگ ساخت کمپانی جنرال الکتریک است که دارای 7 لوله است و یعنوان یک سلاح ضد زره ( یک توپ ضد تانک ) و بصورت اختصاصی برای جنگنده ضد زره A-10 تاندربولت ساخت کمپانی فیریچالد ریپابلیک طراحی وتولید گردید این توپ از قدرت بسیار ویرانگری در کنار نرخ آتش بالا توامان بهره میبرد
همچنین این توپ در نسخه ای از سیستم پدافندی برد کوتاه یا دفاع آخر دریاپایه با نام گلکیپر که بیشتر بر روی ناوشکن های هلندی قرار دارد نصب شده این توپ در سال ۱۹۷۷ وارد خدمت گردید و در حال حاضر فعال و در خدمت است
طول توپ ۲/۳۰ متر و‌دارای 619/5 کیلوگرم وزن است
توپ از کالیبر 30 میلیمتری برخوردار است و از مهمات 173×30 بهره میبرد که قویترین مهمات 30 میلیمتر عملیاتی است. توپ از سیستم الکتریکی ؛ هیدرولیکی بهره میرد و نرخ آتش حدود 3900 گلوله در دقیقه است و سرعت دهانه توپ 1010 متربر ثانیه است و برد مفید توپ 4000 متر است و توپ توسط نوار تغذیه میشود
توپ در سال 1970 توسط شرکت جنرال الکتریک جهت نصب بر روی YA-10 طراحی و تولید شده در زمانیکه توپ اونجر وارد خدمت شد هنوز توپM-61 وارد خدمت نشده بود.
از اشکالات این توپ وزن سنگین ان است که 16 درصد از وزن خالی هواپیما را بخود اختصاص میدهد و تاثیر بسیار زیادی در نقطه ثقل هواپیما دارد
با توجه به اینکه توپ وزن زیادی دارد بخش اعظمی از تعادل دماغه هواپیما را بخود اختصاص داده و برای تعمیر یا سرویس پیش از باز نمودن و برداشتن باید یک‌جک زیر دم هواپیما نصب شود تا در صورت برداشتن توپ بیکباره دماغه هواپیمابلند نشود .
توپ در میانه بدنه و در خط مرکزی هواپیماقرار دارد توپ توسط Syn -Tech که یک وسیله دستی بارگیری مهمات است مسلح و بارگیری میشود توپ دارای 620 کیلوگرم وزن است ولی پس از بارگیری وزن توپ 1828 کیلوگرم است
نیروی مورد نیاز برای کارکرد توپ توسط موتورهای دوقلوی هیدرولیکی تامین میگرد.
توپ دارای ذخیره 1174 گلوله در خزانه خود است که در نوع خود منحصر به فرد است و قابلیت بسیار بالایی به سلاح میبخشد
توپ توان استفاده از طیف گسترده و متعددی از انواع مهمات شامل گلوله های زره شکاف انرژی جنبشی ، گلوله تنگستنی ، گلوله رسام ، گلوله شدید الانفجار ترکش شونده ، گلوله های آتش زا و گلوله های اورانیومی را آتش میکند در حال حاضر مجوز طراحی و تولید توپ به شرکت لاکهید مارتین تعلق دارد و این شرکت صاحب امتیاز این سلاح است در گلوله گذاری توپ به نسبت ۵ به ۱ گلوله های انفجاری و گلوله های انرژی جنبشی قرار داده میشود سرعت دهانه گلوله 1013 متر در ثانیه که از این حیث با ام -۶۱ ولکان در یک سطح قرار دارند ولی از نظر تخریب بهیچوجه قابل قیاس نیستند و‌گلوله آونجر تخریب بسیار هولناکی بر جای میگذارد
مهمات ضد زره توپ پوششی از جنس آلیاژ آلومنیوم سبک است که بعنوان پوشش مرمی بدور یک هسته کوچکتر سخت از جنس اورانیوم ضعیف شده قرار گرفته است که این برای اولین است که بجای فولاد یا آلیاژ برنجی از الومینیوم بهره گرفته شد که ۳۰ درصد باعث کاهش وزن مهمات میشود
نرخ اتش روی دو وضعیت قابل تنظیم است در یک وضعیت 2100 گلوله در دقیقه است.
وضعیت دوم 3900 گلوله در دقیقه است ابتدا قرار بود 4200 گلوله در دقیقه باشد ولی در نهایت روی 3900 گلوله تنظیم شد
زمانیکه توپ روی دور آتش بالا باشد در یک شلیک مداوم 18 ثانیه زمان خالی شدن خشاب زمان میبرد حداقل عمر لوله 20000 گلوله است و توپ هیچ محدودیتی در شلیک نداره و بنابه تصمیم خلبان میتواند تمامی مهمات را پشت سرهم در ۱۸ ثانیه شلیک کند ، ولی شلیک مداوم باعث کاهش عمر لوله توپ میشود و فاصله دوره های سرویس را کوتاه تر میکند.
میزان تخریب گلوله توپ اوانجر ۳ برابر بیشتر از گلوله ۲۰ میلیمتری ام -۶۱ است
دقت توپ با احتمال اصابت ۸۰ درصدی برخوردار است که رقم بسیار خوبی برای توپ یک هواپیمای جنگنده است و‌در فاصله 4000 پایی پس از شلیک تمامی گلوله ها در یک دایره به شعاع ۱۲ متری اصابت خواهد کرد
بخاطر اینکه عقب نشینی توپ در حین شلیک میتواندهواپیما را از مسیر خارج کند توپ دقیقا در مرکز خط طولی هواپیما نصب شده و بهمین دلیل فشارهای جانبی به هواپیما وارد نمیکند
گلوله های شدید الانفجار توپ دارای پرتابه ای به وزن 395 گرم است که از یک پوسته سخت تشکیل شده که در داخل هسته مرکزی ان ماده انفجاری قرار دارد که پس از اصابت با انفجار ان پوسته سخت تبدیل به ترکشهای کوچکی شده که تا شعاع ۵ متری میتواند ایجاد خطر کند و پرتابه انرژی جنبشی دارای 378 گرم است و در سال ۱۹۷۹ بر روی تانک M-47 Patton این توپ آزمایش شد که اثرات ویران کننده ای داشتدر آنزمان تقریبا تمامی تانکهای موجود را حریف بود.
انواع مهمات توپ GAU-8
توپ اونجر جنگنده ای -۱۰ طیف گسترده ای از مهمات را شلیک میکند که در سه دسته بزرگتر جا میگیرند که شامل
1-انرژی جنبشی
2-شدید الانفجار و آتش زا
3‐مهمات آموزشی
میشود
1-مهمات ضدزره که خودشامل چندنوع میشود شامل فولادی ،تنگستنی و اورانیومی
انرژی جنبشی PGU-14 این نوع مهمات که به مهمات انرژی جنبشی معمولی هم شهرت دارد شامل یک مرمی بسیار سخت وتو پرکه بسته بنسخه مهمات از الیاژی از فولادسخت تشکیل شده است
این مهمات دارای مرمی تو پر است و میزان نفوذ و عملکرد ان بستگی به دو عامل میزان شیب هدف دارد و همچنین انرژی جنبشی که گلوله را به پیش میبرد دارد و این به معنای این است که هر چقدر فاصله جنگنده به هدف نزدیکتر باشد میزان نفوذ گلوله بیشتر است
البته امروزه این مهمات بر علیه زره تانکهای جدید کارایی ندارد و مهمات اورانیومی ان نهایتا میتواند در زره تانکهایی مانند تی ۵۵ و تی ۶۲ نفوذ کند ولی همچنان بر علیه تمامی خودروهای زرهی و برخی از تانکها تاثیر گذار است در جنگ خلیج فارس بدلیل اینکه این مهمات توان نفوذ در زره تانکهای تی -۷۲ عراقی را نداشت اغلب با استفاده از موشک ماوریک این تانکها را شکار میکرد .
به همین دلیل بیشترین تعداد موشک ماوریک استفاده شده در جنگ خلیج فارس توسط ای -۱۰ ها شلیک شد وزن پرتابه یا مرمی این گلوله 395 گرم است و تشکیل شده از یک توده سخت و فشرده از فلزی سخت
2- مهمات شدیدالانفجار ترکشی PGU-13/B این مهمات معمولا پر مصرف ترین نوع مهمات است که بر علیه اغلب اهداف استفاده میشوداین مهمات علاوه بر استفاده بر علیه اهداف مختلف در عملیات ضد زره هم و‌برعلیه زره پوش های دشمن نیز استفاده میشود و نوار گلوله گذاری خزانه به نسبت ۵ به ۱ توسط گلوله های انرژی جنبشی یا زره شکاف و مهمات شدید الانفجار لود میشود
پرتابه این مهمات از یک مرمی با جنس سخت مانند الیاژ برنج تشکیل شده که در میان هسته ان مقادیری ماده انفجاری وجود دارد و پس از برخورد به هدف مکانیزم انفجاری مرمی باعث انفجار ان میشود پس از انفجار فلز روکش بصورت قطعات وترکش های ریز به اطرف پرتاب میشود که اگر در نزدیک محل انقجار قرار داشته باشید حتی میتواند باعث مرگ افراد شود وزن مرمی این نوع مهمات 378 گرم است و میزان تخریب ان خیلی به کم یا زیاد بودن هواگرد بستگی ندارد
3- مهمات اورانیومی زره شکاف PGU-8/A این مهمات قویترین مهمات زره شکاف توپ آونجر است که مرمی ان تشکیل شده از یک بدنه که از جنس آلومینیوم است که در اطراف یک هسته سخت اورانیومی قرار دارد
این نوع مهمات علیرغم قدرت نفوذ بسیار بالا در قیاس با مهمات زره شکاف فولادی و حتی تنگستنی ولی بدلیل اینکه بخش اعظم مرمی از آلیاژ الومینیوم تشکیل شده وزن ان بمراتب کمتر است و 30 درصدسبک تر از گلوله های دیگر است این نوع گلوله در سال 1979 در تست های پیش از ورود بخدمت موفق به نفوذ در زره تمامی تانکهای انزمان شده بود وزن پرتابه یا مرمی ان 290 گرم است البته امروزه کارشناسان اعتقاد دارند که در همان زمان هم قدری برای این مهمات بزرگنمایی و اغراق شده بود و در همان زمان هم زره برخی تانکها مانند چیفتن و یا تی -۶۴ توان مقاومت در برابر این مهمات را یقینا داشتند.
با تمام نقاط ضعف وقوت توپ GAU-8 در حال حاضر هنوز هم قویترین ، تاثیر گذارترین و مطمئن ترین سلاح ثابت نصب شده بر روی یک هواپیمای جنگنده در جهان است
شوروی سابق مدتی در رقابت با جنگنده ای -۱۰ یک گاتلینگ 30 میلیمتری بسیار قدرتمند بر روی نسخه های تهاجمی میگ -۲۳ نصب کرد ولی بدلیل عدم توان هواگرد در کنترل و مقاومت در برابر لگد سنگین توپ بصورت محدود استفاده شد و هرگز مورد توجه خلبانان قرار نگرفت
یکی از خلبانان روسی در توصیف این توپ گفته بود در زمان شلیک عملا قدرت بسیار بالای توپ در قیاس با توپ های دیگر را احساس میکنید و کاملا برایتان قابل تصور است که گلوله های ان توان بسیار بالایی دارند ولی مشکل از جایی شروع میشد که پس از چند شلیک پیاپی تمامی بدنه جنگنده بشکل وحشتناکی بصورت شدیدی تکان میخورد و هر لحظه این حس را داشتید که همین حالا بدنه هواپیما از هم میپاشد واقعا احساس هولناک وناخوشایندی بود
ولی درجنگنده ای -۱۰ توپ بشکل استادانه ای طی محاسباتی بسیار پیچیده به گونه ای نصب شده که هیچ گونه فشار به سمت طرفین جنگده وارد نمیشود و عقب نشینی توپ مستقیم به سمت عقب و دم هواپیمااست و در ارتقای آخر که پس از جنگ خلیج فارس و بر اساس تجارب بدست امده در این جنگ‌دریافت کرد در کاهش اثر لگد توپ بسیار موثر بوده است
قیاس GAU-8 آونجر و M-61 ولکان
در قیاس با M-61 ولکان همتای 20 میلیمتری و‌دیگر توپ پر کاربرد امریکایی در سرعت دهانه هر دو توپ برابر است توضیح اینکه سرعت دهانه میزان انرژی جنبشی است که گلوله را به سمت هدف میبرد و اگرچه در مهمات انفجاری تاثیر زیادی ندارد ولی در مهمات زره شکاف تاثیر بسیار زیادی دارد و هرچه سرعت گلوله بیشتر باشد میزان تخریب ونفوذ
گلوله هم بیشتر است هر دو توپ دارای سرعت دهانه 1040 متر در ثانیه هستند
نرخ آتش :
در میزان حداکثر توان شلیک گلوله یا اصطلاحا نرخ اتش برتری از ان ام -61 است خوب طبیعتا هم باید اینطور باشد زیرا هرچقدر کالیبر بالاتر میرود اگر چه میزان تخریب هم بیشتر است ولی نرخ اتش کمتر میشود این قاعده در توپهای سنگین هم وجود دارد و هرچه کالیبر بالاتر باشد تحرک توپ کمتر است ، نرخ اتش در جی ای یو -۸ حداکثر 4200 گلوله در دقیقه بشکل اسمی است
این رقم در ولکان 6000 گلوله در دقیقه بشکل اسمی است که در اینجا برتری از ان ام -۶۱ است
حداکثر برد :
در دامنه برد برتری ازان اونجر است که از کالیبر سنگین تری بهره میبرد
حداکثر برد مفید برای آونجر 4000 متر است و این رقم برای ولکان 2500 تا 2800 متر است
میزان تخریب :
در میزان تخریب این دو‌کالیبر اصلا قابل قیاس نیستند در واقع اونجر را باید باید قویترین توپ 30 میلیمتری بحساب آورد این توپ از مهمات 30 م م با پوکه 173 م م بهره میبرد که در میان تو پهای 30 میلیمتری تنها توپ ۳۰ م م دریایی بوش مستر از مهمات 30 م م با پوکه 210 م م بهره میبرد که این توپ هم یک توپ برای استفاده در کشتی های جنگی است ولی علیرغم پوکه بزرگتر و برد بیشتر گلوله در میزان تخریب خیلی با توپ ای -۱۰ تفاوت زیادی ندارد ( توپ دریایی بوش مستر تا ۶ کیلومتر برد دارد ) میزان تخریب گلوله های انفجاری آونجر سه برابر گلوله ولکان است و سه گلوله ولکان اثر تخریبیشان برابر با یک گلوله آونجر است
گلوله های انرژی جنبشی آونجر توان نفوذ در 40 م م زره را دارد در حالیکه این رقم برای ولکان 6 م م زره است
قابلیت بالستیک :
اما آونجر یک قابلیت بسیار برجسته دارد که اگرچه به پای توپ دندان تمساح نمیرسد ولی نسبتا توان خوبی دارد و ان توان شلیک بالستیک است البته توپهای گاتلینگ برای شلیک بالستیک طراحی نشده اند ولی آونجر از این قابلیت هم برخوردار است ولی ام -۶۱ چنین توانی ندارد
در نهایت ام -۶۱ وزن کمتر و جثه کوچکتر و داری قابلیت نصب بر روی طیف گسترده تری از تجهیزات نظامی را دارد ولی آونجر به همین دلیل تنها بر روی ای 10 نصب شد
توپ آونجر سال 2020 با از خدمت خارج شدن ای -۱۰ برای همیشه از خدمت خارج میشود هر چند که امکان ورود نسخه های جدیدی از ان برای نصب بر روی تجهیزات دفاع هوایی و‌یا دیگر تجهیزات مانند خودروهای زرهی تولید شود.
نویسنده :خانم گلرو
