یکی از سلاح هایی که در جنگ های مدرن می توان به سختی از آن دفاع کرد تانک است. تانک هایی که سرعت، حفاظت و قدرت آتش را با هم ترکیب می کنند، می توانند به سرعت در میدان نبرد حرکت کرده، ضربات را تحمل کرده، با توپ و مسلسل با نیروهای دشمن درگیر شده و به عمق خطوط دشمن نفوذ کنند.
با این حال، تانک ها به همان اندازه که قدرتمند هستند، می توانند آسیب پذیر نیز باشند؛ حتی نیروهای زمینی بدون زره اما مجهز به سلاح های مناسب نیز می توانند بزرگ ترین و بهترین تانک های محافظت شده را از بین ببرند.
انواع مختلف قاتلان تانک
چند راه مختلف برای هدف قرار دادن و نابودی تانک ها وجود دارد اما همه آن ها شامل نابودی کامل تانک یا از بین رفتن خدمه نمی شود.
نابودی فاجعه بار شناخته شده ترین روش از بین بردن تانک ها است و شامل تخریب فیزیکی تانک به طور کامل است. یک نابودی فاجعه بار معمولاً با نفوذ به کمربند زرهی تانک همراه است که باعث می شود آسیب کافی به داخل تانک وارد شود تا به طور موثر آن را از درون نابود سازد. این کار معمولاً با مشتعل کردن سوخت (معمولا گازوئیل یا سوخت جت) یا مهمات توپ اصلی همراه است.
نابودی قدرت آتش زمانی است که سلاح اصلی تانک که معمولاً یک توپ اصلی ۱۲۰ تا ۱۲۵ میلی متری است، قادر به شلیک نباشد. این کار می تواند با آسیب رساندن به توپ نیز انجام شود، اگر چه قطر لوله توپ معمولاً ۸ اینچ یا کم تر است که هدف قرار دادن آن را دشوار می سازد. نابودی های ناشی از نابودی قدرت آتش اغلب اتفاقی هستند و به جای نابودی فاجعه بار کامل رخ می دهند.
نابودی تحرک با آسیب وارد کردن به سیستم تحرک تانک، اختلال در حرکت آن یا گرفتار کردن آن در میدان نبرد میسر می شود. یک مین ضدتانک ممکن است به شنی های یک تانک آسیب برساند، یا یک نارنجک شلیک شده با موشک انداز می تواند به چرخ دنده ای که مکانیزم شنی را فعال می کند، آسیب برساند. در چنین شرایطیی که خدمه تانک قادر به فرار از دست تهدیدها نیستند، اغلب تانک های گیر افتاده را ترک کرده و آن ها را به طور کامل از رده نبرد با دشمن خارج می کنند.
انواع مختلف سلاح های ضد تانک
واضح ترین راه برای از بین بردن یک تانک، استفاده از یک تانک دیگر است. تانک ها می توانند به سرعت در میدان نبرد مستقر شوند، که به آن ها اجازه می دهد به حرکات زرهی دشمن واکنش نشان دهند. یک تانک دارای یک توپ اصلی است که معمولاً قادر به نابود کردن تانک های دیگر است و مجهز به زرهی است که اغلب می تواند در برابر گلوله های ضد تانک دشمن تاب بیاورد. با این حال، قیمت یک تانک و نقش اصلی آن به عنوان یک سلاح تهاجمی، آن را از تبدیل شدن به سلاحی ایده آل برای نابود کردن دیگر تانک ها دور می کند: یک تانک در حالت دفاعی، دیگر حمله نمی کند.
سلاح های ضد تانک دوش پرتاب مخصوص پیاده نظام، در طول جنگ جهانی دوم به کار گرفته شده و برای نابودی تانک های دشمن، به جای شتاب، از یک واکنش شیمیایی استفاده می کردند. سلاح هایی مانند Bazooka، M۷۲ LAW یا FGM – ۱۴۸ Javelin آمریکایی از راکت هایی برای حمل خرجی قالب دار به اهداف خود استفاده می کنند. سپس این خرج ها منفجر شده و جتی از پلاسما ایجاد می کنند که در عرض چند میلی ثانیه در زره تانک نفوذ می کنند.
برخی از سلاح ها مانند LAW بدون قابلیت هدایت هستند، در حالی که جاولین آمریکایی، استوگنا – پی اوکراینی و کورنت روسی همگی دارای سیستم های هدایت با دقت ۹۰ درصد هستند. راکت های بدون قابلیت هدایت معمولاً حداکثر برد ۲۰۰ متری یا کم تر دارند، در حالی که جاولین می تواند تا ۲.۴ کیلومتر با تانک های دشمن درگیر شود. ماهیت کوچک و سبک بودن سلاح های ضد تانک دوش پرتاب به این معنی است که یک نیروی مدافع می تواند میدان نبرد را با سلاح های زیادی اشباع کرده و برای تانک ها دردسر ایجاد نماید.
هلیکوپترهای تهاجمی مانند AH – ۶۴ E آپاچی گاردین آمریکایی و ا ف -۵۲ الیگیتور روسی سلاح های ضدتانک بسیار موثری هستند که اغلب موشک های دوربرد با کلاهک های ضدتانک دارای خرج قالبی مانند موشک هلفایر را حمل می کنند. هلیکوپترهای تهاجمی که در سطح نزدیک به زمین و بالاتر از ارتفاع درختان پرواز می کنند می توانند به سرعت به گزارش های نزدیک شدن تانک های دشمن واکنش نشان داده و کمین های مرگبار ضد تانک انجام دهند. با این حال، هلیکوپترهای تهاجمی در برابر سامانه های موشکی زمین به هوا آسیب پذیر هستند: در سیزده ماه جنگ اوکراین و روسیه، دو کشور بیش از ۶۰ هلیکوپتر تهاجمی خود را از دست داده اند که بیشتر آن ها بر اثر شلیک از سلاح های زمینی بوده است. همچنین هلیکوپترها بسیار گرانقیمت هستند و برای مثال هر فروند هلیکوپتر AH – ۶۴ E حدود ۳۳.۶ میلیون دلار قیمت دارد.
زره پوش های نابودگر تانک (Tank destroyer) معمولاً شامل یک شاسی چرخ دار یا شنی دار سبک مسلح به یک توپ با شتاب گلوله بالا یا موشک ضدتانک هستند. این نابودگران تانک بسیار سریع هستند که به آن ها اجازه می دهد تا با پیش قراولان نیروهای زرهی دشمن مقابله کنند، اما زره سبک شان آن ها را در برابر توپ های تانک ها و توپخانه ها آسیب پذیر می سازد. یکی از نمونه های محبوبی که در جنگ جهانی دوم به کار گرفته شد، M10 Wolverine نام داشت که به یک توپ ۷۶ میلی متری با شتاب گلوله بالا مجهز شده بود، در حالی که در مورد نمونه مدرن این سلاح ها می توان از هاموی زره پوش M1167 مجهز به موشک ضد تانک دوربرد TOW نام برد.
در نهایت، مین های زمینی یک سلاح ضدتانک عالی هستند. مین های ضد تانک معمولاً برای فعال شدن به چند صد کیلوگرم فشار نیاز دارند تا توسط نیروهای زمینی و خودروهای سبک مورد فعال نشوند و خرج های انفجاری آن ها می تواند تانک ها را از کار انداخته یا حتی نابود سازد. مین های ضد تانک که تولید آن ها در مقیاس انبوه بسیار ارزان و ساده است، می توانند منطقه وسیعی از میدان نبرد را پوشش دهند.
تاکتیک های ضد تانک
سلاح های ضد تانک بسیار موثر هستند اما این به معنای شکست ناپذیری شکارچیان تانک نیست. از سوی دیگر، تانک ها نه به این دلیل که شکست ناپذیر هستند، بلکه به این دلیل که بسیار نزدیک هستند، به عنوان سلاح زمینی غالب باقی مانده اند. شکارچیان تانک باید از تاکتیک ها، یا استفاده مناسب از واحدها و تجهیزات در میدان نبرد، برای شکار موفقیت آمیز تانک ها استفاده کنند. بهترین تاکتیک ها از نقاط قوت سلاح های ضد تانک و در عین حال از نقاط ضعف تانک ها بهره می برند.
برای قاتلان تانک، تکیه بر قدرت سلاح های ضد تانک آسان ترین گزینه است. سلاح هایی مانند موشک های هلیکوپتر-پرتاب Ataka روسیه می توانند تا فاصله ۱۲ کیلومتری با تانک های درگیر شوند، قبل از اینکه اهدافشان بتوانند آن ها را ببینند یا صدایشان را بشنوند و بدین ترتیب کمین های دوربرد را ممکن می سازند. مین های ضد تانک را می توان در مسیرهای حرکت احتمالی تانک ها قرار داد، مین هایی که توسط گرد و خاک و بقایای میدان نبرد پنهان شده و توسط موشک های ضدتانک پوشش داده می شوند. موثرترین دفاع های ضد تانک از انواع مختلفی از قاتلان تانک، از مین گرفته تا موشک، برای از بین بردن تانک های مهاجم با تهدیدات مرگبار استفاده می کنند.
استفاده از نقاط ضعف تانک ها نیاز به مطالعات بیشتری دارد. سربازان پیاده نظام می توانند ساختمان های بلند را اشغال کرده و موشک های خود را از بالا به سمت تانک ها شلیک کنند، تانک هایی که نمی توانند توپ های خود را به اندازه کافی بالا ببرند تا با آن ها درگیر شوند. تیم های ضد تانک می توانند تانک ها را از دو طرف محاصره کرده، از کناره ها یا عقب به آن ها نزدیک شده و با استفاده از سلاح های دستی خود به جناح نازک تر تانک و زره عقب حمله کنند. حتی کوکتل مولوتف در مناطقی مانند شهرها که آگاهی موقعیتی تانک ضعیف است، نیز مفید واقع می شوند و یک ضربه خوب به ورودی هوای تانک می تواند شعله های آتش را به داخل آن منتقل کند.
نتیجه گیری
تانک ها هنوز هم سلاح های فوق العاده قدرتمندی هستند و استفاده درست از آن ها در میدان نبرد تقریباً آن ها را بی رقیب می سازد. اما اگر تانک ها مهم ترین ابزار در جنگ های مدرن بودند ما به چیز دیگری نیاز نداشتیم و پیاده نظام, توپخانه و به خصوص نیروهای ضد تانک هنوز جایگاه خاص خود را دارند .
روزی ممکن است کسی سلاحی اختراع کند که تانک ها را منسوخ نماید. تا آن زمان قاتلان تانک به یک جعبه ابزار چندگانه از سلاح های ضد تانک و تاکتیک هایی برای استفاده درست از آن ها نیاز دارند.
