دولت ایالات متحده خود را برای ارسال بمب های با قابلیت هدایت ماهواره ای به منظور تقویت نیروهای نظامی اوکراین آماده می کند. بمب موسوم به Joint Direct Attack Munition (JDAM) از داده های مسیریابی از ماهواره های GPS به منظور نابود کردن اهداف با برخورد به شعاع ۴.۵ متری آن ها استفاده می کند. این بمب از اواخر دهه ۱۹۹۰ در سرویس بوده و دادن آن به اوکراین برای پنتاگون ساده خواهد بود زیرا توانایی هایی تعیین کننده ای که برای جنگ بالقوه برای چین نیاز است را ندارد.
بمب JDAM چه نوع مهماتی است؟
بمب JDAM در واقع یک کیت است که بمب های ساده و مخصوص سقوط آزاد معمول بدون هوش خاص را به سلاح هایی نقطه زن تبدیل می کند. ارتش ایالات متحده از دیرباز به بمب های ۵۰۰ پوندی MK.-82 ، بمب های ۱,۰۰۰ پوندی MK.-83 و بمب های ۲,۰۰۰ پوندی MK.-84 وابسته بوده است. این بمب ها ارزان قیمت اما بدون قابلیت هدایت شوندگی هستند و اگر چه قدرت بالایی دارند اما براحتی هدف را از دست می دهند.
- برد: تا ۱۵ مایل
- سقف پرتاب: ۴۵,۰۰۰ فوت
- هزینه هر عدد: ۲۲,۰۰۰ به ازای هر کیت
- تعداد کل: ۲۱۷,۷۴۶ عدد (۱۴۹,۲۳۷ برای نیروی هوایی و ۶۸,۵۰۹ عدد برای نیروی دریایی)
کیت های JDAM شامل یک جستجوگر GPS، یک سیستم مسیریابی اینرسیال و یک سری باله دمی با قابلیت اتصال است. این کیت می تواند به راحتی در عرض چند دقیقه روی هر سه نوع بمب ها نصب شود و بدین ترتیب آن را از یک بمب بدون قابلیت هدایت به سلاحی با دقت نقطه زنی در شعاع ۴.۵ متری هدف تبدیل می کند. JDAM شیوه استفاده از بمب های نقطه زن را تغییر داد. سلاح های با هدایت لیزری که از اواخر جنگ ویتنام معرفی شدند، دارای دقت تقریبی نقطه زنی هستند اما یک نقص داشتند: در تمام مدت پرواز بمب، لیزر آن باید به سمت هدف نشانه می رفت.
این موضوع عمدتاً به این معنا بود که هواپیمای رها کننده بمب، که به هدف یاب لیزری مجهز بود، باید کم و بیش به پرواز به سمت هدف ادامه می داد تا بمب با آن برخورد می کرد. برخی هدف یاب های لیزری داخل برجکی نصب شده بودند که به هواپیما امکان می داد به هدف پشت کند. اما همچنان هواپیما باید هدف را کم و بیش در نیمکره جلویی خود می داشت. برای مثال، خلبان نمی توانست برای فرار از دست آتش سیستم های دفاعی دشمن، یک دور سریع ۱۸۰ درجه ای بزند. اما بمب های JDAM این امر را ممکن ساخته اند. خلبان مختصات GPS هدف را روی بمب برنامه ریزی کرده و آن را رها می کند و بدین ترتیب هواپیمای می تواند به سرعت از هدف دور شود.
بمب در هوا پرواز کرده و از باله هایش برای تنظیم مسیر پرواز استفاده می کند، در حالی که سرنخ های مسیریابی را از مجموعه ای از ماهواره های GPS در مدار میانی زمین می گیرد. بمب به این رویه ادامه می دهد تا اینکه به هدف خود روی زمین برخورد می کند. همچنین JDAMها به خدمه هوایی این امکان را می دهند که چندین هدف را در یک دور حمله نابود کنند. یک هواپیما تنها یک لیزر دارد که در هر لحظه می توان از آن برای مارک کردن تنها یک هدف استفاده کرد، اهداف متعدد به دورهای حمله متعددی نیاز دارد.
هواپیمایی که به چندین JDAM مجهز است می تواند به یکباره همه آن ها را شلیک کند، در حالی که هر یک برای حمله به هدف متفاوتی برنامه ریزی شده اند. در سال ۲۰۱۱، بمب افکن های پنهانکار B-2 مجهز به بمب های JDAM به ۴۵ هدف در پایگاه هوایی غردابیه در لیبی حمله کردند. هر بمب افکن B-2 در یک پرواز به ۱۵ آشیانه مستحکم هواپیما و اهداف دیگر حمله کرده و هر JDAM با دقت بالایی به اهداف مورد نظر برخورد کردند.
ارسال بمب های JDAM به اوکراین
برای بیش از ۲۰ سال گذشته، بمب های JDAM در افغانستان، عراق، لیبی و دیگر نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته اند. تاریخ مصرف این بمب ها به عنوان سلاحی قدرتمند در زرادخانه ایالات متحده رو به پایان است زیرا برد آن ها محدود و تنها ۱۵ مایل است و بدین ترتیب هواپیمای پرتاب کننده را در برد سیستم های دفاع هوایی مدرن روسیه و چین قرار می دهد. سلاح های دوربرد جدیدتری مانند موشک های تقابلی هوا به سطح می توانند با همان دقت اما از صدها مایل دورتر به سمت هدف شلیک شوند. بمب هدایت شونده Stormbreaker که از نوادگان مستقیم JDAM است، دارای باله های تاشویی بوده که به آن امکان می دهد تا پیش از برخورد به هدف، ۴۶ مایل در هوا پرواز کند.
در حالی که JDAM هنوز هم گزینه جایگزین ارزان قیمتی برای انداختن مهمات روی اهداف بدون سیستم های دفاعی قوی است، ایالات متحده در حال کاهش استفاده از آن در درگیری های نظامی اینچنینی است و بدین ترتیب JDAM دیگر اهمیت و ضرورت گذشته را برای ارتش ایالات متحده ندارد. ایالات متحده و متحدانش معمولاً از بمب های JDAM روی جنگنده های آمریکایی استفاده می کنند. اوکراین، از طزف دیگر، از جنگنده های قدیمی تر برتری هوایی متعلق به دوران جنگ سرد Su-27 با لقب Flanker در ناتو، جنگنده چندمنظوره MiG-29 ملقب به Fulcrum و جنگنده های Su-25 “Frogfoot” استفاده می کند که ریل های مهمات آن ها برای حمل مهمات های طراحی شده توسط شوروی مناسب هستند.
اما تعداد نامشخصی از جنگنده های Su-27 و MiG-29 با انجام تغییراتی اکنون دارای ریل های مهمات آمریکایی از نوع LAU-118 هستند که می توان چنگک های آمریکایی BRU-32 را روی آن ها سوار کرد. این چنگک ها را می توان برای نصب JDAM به کار برد. یک روش دیگر برای شلیک JDAM یک بمب با شعاع کوچک زمین پرتاب جدید با نام اختصاری GLSDB است. GLSDB یک بمب ۲۵۰ پوندی بدون قابلیت هدایت است که به یک بسته هدایت JDAM و باله های تاشو مجهز شده است. این بمب از طریق یک راکت از سیستم توپخانه ای M142 HIMARS یا سیستم پرتاب راکت چندگانه M270 شلیک می شود.
GLSDB شبیه بسته معمول JDAM است اما برد آن به حدود ۱۰۰ مایل می رسد. کمپانی بویینگ این سیستم را به اوکراین پیشنهاد داده که از قبل توپخانه های M142 و M270 را در اختیار دارد. ایالات متحده در واقع از GLSDB استفاده نمی کند و بدین ترتیب استفاده از این سیستم توسط اوکراین هیچ هزینه عملیاتی و استراتژیکی برای ایالات متحده ندارد. ایالات متحده در حدود ۹ ماه شروع جنگ روسیه و اوکراین، قدرت ارتش این کشور را به طرز قابل توجهی با سلاح های مدرن و موثر خود افزایش داده است.
بمب های JDAM به اوکراین امکان خواهد داد تا اهدافی را در خط مقدم نبرد نابود سازد که نیاز به دیگر مهمات های نقطه زن را کاهش خواهد داد، از جمله گلوله های توپخانه ای Excalibur که دارای قابلیت هدایت با GPS هستند. اما در صورت شلیک از هوا، این بمب می تواند جت های نیروی هوایی اوکراین را در برد سیستم های دفاع هوایی میان برد و دوربرد روسی قرار دهد. البته این اتفاق زمانی رخ می دهد که سیستم توپخانه ای HIMARS زودتر این سیستم های دفاعی را شکار نکند.
