جانشینی شایسته برای Su-24 در خلال آخرین سالهای جنگ سرد، نیروی هوائی شوروی ترکیبی از جنگنده های بازدارنده و ضربتی را به خدمت گرفت که میتوان به Sukhoi Su-24 Fencer نمونه ساخت شوروی و کوچکترF-111 و تکمیل شده Su-17 Fitter که خود برگرفته از Su-7بود،‌ MiG-23BM و MiG-27 که هردو نمونه برگرفته از MiG-23 بودند اشاره کرد. دکترین شوروی در خلال این سالها به شدت توسط جنگنده های پرشمار جدید و نوپای آمریکا و ناتو خصوصا توسط اسکادرانهای F-15 و F-16 به چالش کشیده شده بود . فقط در صورتیکه جنگنده های خط مقدم شوروی از قبیل MiG-29 و Su-27 پیروز نبردهای هوائی میشدند این امکان به جنگنده های ضربتی با مانور کمتر مانند Su-24, Su-17, MiG-23BM و MiG-27 داده میشد تا سالم از مهلکه عبور کرده و به اهداف خود حمله کنند. این خود دلیل آشکاری بود برای طراحان شوروی تا به فکر جایگزینی جنگنده های ضربتی خود با نسل جدیدی که قابلیت بقاء و توان عبور در هنگام رویاروئی نزدیک با F-16 و به ویژه با F-15 را داشته باشند بیفتند. طراحان شوروی از ایده به کارگرفته شده در طراحی کاکپیت Su-24 به صورت صندلیهای Side by Side بسیار راضی بودند. آنها معتقد بودند که اینگونه طراحی، فشار کاری زیادی را که در ماموریتهای طولانی مدت ضربتی به خلبانان وارد میشود را کاهش داده و باعث افزایش پایداری و کارائی در نقشهای ضربتی میگردد. ایده طراحی Su-27IB به عنوان جایگزینی برای Su-24 در سال 1983 پدیدار گشت و تغییرات در نظرگرفته شده شامل: کاکپیت side-by-side با محیط (به طور محسوس) بزرگتر و بیشتر شبیه به یک بمب افکن بزرگتر، تغییر شکل و طراحی مجدد در قسمت جلوئی بدنه هواپیما و بزرگ تر شدن این قسمت بود. هدف اساسی از طراحی جدید، فراهم آوردن ارگونومیک بهتر برای پروازهای طولانی، پایداری و دوام بالا، فراهم آوری امکانات رفاهی بیشتر برای خدمه پرواز ازقبیل: دستشوئی / آشپزخانه کوچک جهت فراهم ساختن غذای گرم/ مکانی جهت استراحت خلبانان و صرفه جوئی در به کارگیری از سیستمهای نمایشگر پروازی در دو کابین مجزا (به صورت پشت سر هم) و در نتیجه پائین آوردن هزینه تولید. خدمه پرواز به راحتی میتوانند برای رفع خستگی در کاکپیت بایستند، خستگی عضلات خود را رفع کنند، در فضای وسیع کاکپیت دراز کشیده و استراحت کنند و در صورت نیاز از آشپزخانه جهت گرم کردن غذا استفاده کنند. همچنین برای رفاه بیشتر خلبانان در پروازهای طولانی دستشوئی در کاکپیت نصب گردیده است. از نکات جالب توجه در طراحی جدید، به کارگیری کابین (به طور کامل) تحت فشار بود که این امر باعث عدم به کارگیری ماسک در حین پرواز توسط خدمه میشد ( مگر در شرایط اضطراری و مانورها). درست مشابه با Su-25 Frogfoot ، کاکپیت Su-34 مجهز به پوشش حفاظتی با ضخامت 17 میلیمتر است تا خدمه پروازی و سیستمهای آویونیک را در برابر ترکش موشکها و گلوله ها محافظت نماید. دسترسی خدمه به کابین به راحتی از طریق یک نبردبان مستقر در چرخ جلوئی امکان پذیر و صندلی خدمه از نوع K-36DM با امکان عمل در شرایط صفر-صفر بود. همچنین سطوح آئرودینامیکی تثبیت کننده پرواز نیز از زیر بدنه حذف گردیدند. اولین پیش نمونه آزمایشی با نام T-10V-1 و با ماموریت ضربه زدن به عمق اهداف دشمن اولین پرواز خود را در 13 April 1990 به انجام رساند. در این پرواز خلبانان آزمایشگر عبارت بودند از: ایگور وتینتسیف و یوگنی رونوف. T-10V-1 از کاناردهای Su-30/Su-33 'Flanker-D'/Su-35 'Flanker-F' به جهت افزایش مانور، کاهش نیروی پسا و بهبود شرایط پرواز در ارتفاع پائین بهره میبرد. جنگنده جدید بسیاری از دیگر قسمتهای بدنه اش با خانواده بزرگ زیر مجموعه Su-27 یکسان بود. از جمله بال،‌ دم و موتورها. حجم داخلی 30 درصد نسبت به Su-27 افزایش پیدا کرده بود. آیا این همه نوآوری لازم بود؟ سیمونوف پاسخ میدهد که بلی. پیش نمونه آزمایشی Su-27UB به فرماندهی نیکولای سادونیکوف پرواز آزمایشی را از مسکو تا اخوتسک به صورت رفت و برگشت انجام داد. هواپیمای او 16 ساعت در پرواز بود و در این مدت 4 بار سوخگیری هوائی با تانکرهای نیروی هوائی داشت، تمام سیستمها بدون کوچکترین مشکلی کار میکردند اما چهره به رنگ خاکستری درآمده خلبان آن هنگام پائین آمدن از کاکپیت تنگ مرکب خود گواه این بود که او بسیار خسته است. آنها به نظر نمیرسیدند که توانائی درگیری با دشمن را بعد از این پرواز طولانی داشته باشند. مقایسه ابعاد Su-32/34 +Su-30MK-1 بخش مرکزی داخلی جهت همسازی با حداکثر وزن 45 تن تقویت گردید. چیزی در حدود 28 تن بیشتر نسبت به Su-27. میخائیل سیمونف سرپرست پروژه Su-34: حداکثر وزن بارگیری شده Su-34 به رقم قابل توجه 45.1 تن بالغ میشود که قابل مقایسه با تانکهای T-90S و T-80U است! قابلت مانور و قدرت خوفناک Su-34 نام دیگری به غیر از تانک پرنده را به ذهن خطور نمیدهد. Su-34 دارای حداکثر سرعت 1.8 ماخ میباشد که در حقیقت از Su-30 کمتر است. این موضوع (شاید) حیرت انگیزی نیست زیرا Su-34 برای حمله به جنگنده های دشمن و ماموریتهای بازدارندگی هوائی طراحی نشده است. در صنایع هوائی سرعت زیاد و قیمت زیاد همواره دست به دست میشود. یک جنگنده با امکان سرعت زیاد نیاز به سوخت و تجهیزات اضافه دارد، از جمله تجهیزات سوختگیری هوائی. در نتیجه قیمت بیشتری را کارخانه سازنده و مشتری متحمل خواهند شد. Su-34 برای حمل مهمات زیاد برای اهداف از قبل تعیین شده، نابودی دقیق اهداف و عملیات گریز موفقیت آمیز و درامان ماندن از شکاریهای رهگیر دشمن طراحی گردیده. 2 دستگاه موتور پرتوان AL-31FM1 ساخته شده توسط شرکت معروف سالیوت با توان تولید کششی بالغ بر 13.5 تن قدرت بسیار مناسبی را به این جنگنده نوظهور میبخشند.همچنین از بنا به گفته یوری یلیسیف، CEO شرکت سالیوت، طول عمر و زمان سرویس دوره ای موتورها به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. در نتیجه Su-34 به اندازه کافی سریع است که ماموریت خود را به انجام برساند. این یک موفقیت قابل توجه برای هواپیماهائی در این کلاس به حساب میاید. Su-34 مجهز به سیستم سوختگیری هوائی و سیستم کارامد و به کارگرفته شده در Su-24 به نام Sakhalin UPAZ-1A است که امکان ایفای نقش تانکر سوخت رسان را به جنگنده های دیگر فراهم میسازد. بنا به اظهارات سیمونوف، یک هواپیمای جنگی در شرق دور روسیه گاها 7 روز طول میکشد تا به تاجیکستان برسد! به خاطر اینکه فرودگاههای بین راه بیشتر اوقات به خاطر شرایط بد جوی تعطیل میشوند، سوخت به موقع تحویل نمیشود و خلبانان زمان کافی برای استراحت ندارند، اما خدمه Su-34 هیچکدام از مشکلات نامبرده شده را ندارند. دیگر امکانات Su-34 شامل رادار آفندی آرایه فازی multimode ، سیستم هدفیابی داخلی IRST/TV/laser نگاه به جلو، سیستم کنترل آتش و رادار هشدار دهنده انتهای هواپیما و سیستم دفاعی داخلی jammer. طراحی رادار به عهده Leninetz و توسعه سیستمهای الکترواپتیکی به عهده Ural و Geofyzika گذاشته شد. Su-27IB مجهز به سیستمهای تسلیحاتی دیجیتالی بسیار پیشرفته بود از جمله بکارگیری نمایشگرهای شیشه ای در سطحی وسیع. این گونه تقلید ، دو دهه قبل در F-111D های آمریکائی مشاهده شده بود. گستره وسیعی ازتسلیحات شمال بمبهای هدایت شونده و سقوط آزاد، راکتها و موشکهای هوا به زمین و موشکهای هدایت شونده هوا به هوا برای Su-34 پیش بینی شده از جمله: Kh-29 و S-25LD مشابه ماوریک، بمب هوشمند الکترواپتیکال KAB-500Kr ،‌ بمب هدایت لیزری KAB-500L ، بمب الکترواپتیکال/ دیتالینک KAB-1500TK مشابه GBU-15 ، موشکهای دورایستای Kh-59 مشابه AGM-142، موشکهای ضد کشتی Kh-31 و Kh-35 و همچنین موشکهای ضد رادار Kh-31R . غلافهای راکت B-8M1 برای راکتهای S-8 و غلافهای راکت B-13L برای راکتهای S-13 جهت ماموریتهای پشتیبانی نزدیک استفاده میشود. تسلیحات دفاعی شامل توپ 30 میلیمتری GSh-301 ، موشکهای هوا به هوای R-73 Archer WVR و موشکهای هوا به هوای R-27 BVR میباشد. Su-34 حداکثر توان حمل 8 تن مهمات را داراست و دارای 12 مقر حمل سلاح و تجهیزات میباشد. چرا تانک پرنده؟ کاکپیت مجهز به نمایشگرهای رنگی،‌خلبان فقط در مواقع اضطراری و درگیری هوائی میتواند از ماسک استفاده کند و نه در طول پرواز همانگونه که ذکر گردید اولین پیش نمونه آزمایش با نام T-10V-1 در آوریل 1990 به پرواز درآمد و در طی ماههای بعد به انجام تمرین سوختگیری هوائی دست زد . این نمونه در سال 1992 برای اولین بار به معرض نمایش عمومی درآمد. دومین پیش نمونه آزمایشی با نام T-10V-2 در سال 1993 با به کارگیری بالهای Su-35 همراه مقرهای اضافه، مخازن سوخت داخلی وسیعتر و برامدگی انتهای بدنه طویلتر و ارابه های دوگانه پشت سرهم ساخته شد. نمونه T-10V5 در اوایل سال 1994 پرواز کرد و به Su-34 تغییر نام داده شد. بازی با کلمات در جهت نشان دادن جانشینی برای Su-24. این پیش نمونه آزمایش با رنگ استتار غیر معمول سبز/ آبی و با نام 'Su-32FN' در نمایشگاه هوائی 1995 پاریس با ماموریت جنگنده ضربتی و گشت دریائی به نمایش درآمد (F= Fighter , N= Navy). دو فروند Su-34 دیگر در سالهای 1996 و 97 تولید شدند و در نمایشگاه هوائی 1997 پاریس با مجددا نام 'Su-32FN' به نمایش درآمدند. در نمایشگاه هوائی ماکس 1999 نام این جنگنده ها به Su-34MF تغییر پیدا کرد (MF for MnogoFunksionalniy, multi-function). به دلیل شباهت زیاد قسمت دماغه Su-34 با پلاتی پوس، که به نوعی یادآور SR-71 میباشد نام Platypus بر روی آن گذاشته شد در حالیکه ناتو نام Fullback را برگزیده بود. درحالیکه Su-32FN و Su-32MF/34 اساسا از لحاظ بدنه برگرفته از T-10V-5 میباشند اما بنا به گزارش برخی منابع تفاوتهای زیادی در نوع ماموریتها و آوینیک دارند و باید به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند. در یک مقایسه بین بدنه Su-32/34 با رقبای غربی،‌ Su-32/34 با 12 تن سوخت داخلی بین Boeing F-15E و F-111 از لحاظ شعاع رزمی و میزان مهمات بارگیری شده قرار میگیرد، همچنین میزان چالاکی آن از F-15E کمتر اما از F-111 بیشتر و حداکثر سرعت آن از هر دو نمونه آمریکائی کمتر است اما مشابه هر دو نمونه آمریکائی دارای قابلیتهای فراوان جهت نفوذ در ارتفاع پست به مناطق حساس دشمن ( توسط رادار تعقیب عوارض زمینی TFR) میباشد. بر خلاف F-15E با غلاف LANTIRN TFR و F-111 با سیستم APQ-171 TFR، جنگنده Su-32/34 از یک رادار آرایه فازی با قابلیت TFR استفاده میبرد که این ایده اولین بار فقط در رادار فازی APQ-164 در B-1B بکار گرفته شده بود. ماموریتهای اصلی جنگنده چند منظوره Su-32MF/Su-34 نفوذ به عمق مراکز حساس دشمن (در فواصل دور) و بمباران دقیق اهداف ، ایفای نقش بازدارندگی در میدان نبرد، پشتیبانی نزدیک هوائی است که در حال حاضر این ماموریتها را برای روسیه Su-24 و F-15E برای آمریکا و F-111برای استرالیا انجام میدهند. سیمونف در این باره میگوید: Su-34 قادر است با موشکهای هدف یاب زیر صوت و مافوق صوت و بمبهای هدایت شونده، اهداف مستحکم و به خوبی استتار شده را تا فواصل 250 کیلومتر نابود سازد. کارخانه سازنده Su-34 مدعی شده است که Su-34 برای پیروزی در درگیریهای هوائی با F-15, F/A-18 ، Eurofighter Typhoon طراحی شده است، به نظر میرسد روسها در حال برطرف کردن ضعف بزرگ جنگنده های ضربتی خود که همانا نداشتن توان کافی و درماندن در نبردهای هوائی است میباشند ( Su-7/17/24، Mig-27). روسها ادعا میکنند که رادار آرایه فازی Leninets V-004 آنها بسیار مشابه با رادار APQ-164 است و توان تولید 15 را داراست. همچنین Su-34 در برامدگی طویل انتهائی بدنه خود مجهز به رادار دید- عقب V005 میباشد که فضای پشت سر هواپیما را بو خوبی پوشش میدهد. مقایسه ظرفیت سوخت داخلی Su-32/34 با دیگر جنگنده بمب افکنها بنا به گفته روسها. برد رادار Su-34 برای اهداف بزرگ سطحی بین 200 تا 250 کیلومتر، امکانات نقشه برداری زمینی 150 کیلومتر،‌برای اهداف هوائی 90 کیلومتر است. سیستم ناوبری داخلی بوسیله یک دریافت کننده GNSS (گلوناس) همراهی میشود. Su-32/34 مجهز به یک پنل عایق بزرگ مدور در بالای بدنه خود میباشد که فقط از نظر مکان و ابعاد میتواند یک آنتن ارتباطات ماهواره ای باشد است. Su-34 مجهز به سیستم ایمنی فعال با عناصر هوشمند مصنوعی است. این سیستم هواپیما را قادر میسازد تا هر مانوری را در نبردهای هوائی مدیریت کند و بر بالای 'نوک درختان' و یا در ارتفاع پست با حداکثر سرعت 1400 کیلومتر بر ساعت پرواز نماید. Su-34 همچنین قادر به پرواز در حالت TERCOM ( عبور از موانع غیر مترقبه و از میان مناطق پدافند ضدهوائی دشمن میباشد). واحد آویونیک مشتمل بر کامپیوترهای پیشرفته، بردهای حافظه، نمایش دهنده های چند منظوره رنگیاست. datalink دیجیتالی به کار گرفته شده قادر به به هنگام سازی مختصات اهداف در هنگام پرواز و یا توسط هواپیما- به هواپیما میباشد. میتوان مختصات و کلیه برنامه های لازم برای یک عملیات را از لحظه پرواز تا فرود به 2 دستگاه کامپیوتر مرکزی بارگیری نمود. هواپیما به طور اتوماتیک در هر مختصات بارگیری شده یا زمان وارد اوردن ضربه به طور اتوماتیک سوئیچ میشودو عمل مینماید در نتیجه خلبان نیتواند دستانش آزاد باشد و یا خود را درگیر دیگر مراحل عملیات نماید. خلبان در سمت چپ و ناوبر/ اپراتور تسلیحات در سمت راست مینشینند. Datalink توسط فرمان هواپیما، ایستگاه زمینی، کشتی هدایت میشود و در صورتیکه دید کم باشد با ارتباط ماهواره ای منطقه پوشش افزایش پیدا میکند. سیستم های محافظتی شامل یک دریافت کننده هشدار راداری، بسیار شبیه به دریافت کننده دیجیتال SPO-32 / L150 Pastel که در Su-27/30 بکار رفته،‌ سیستم هدشدار دهنده نزدیک شدن موشک، غلاف KNIRTI SPS-171 / L005S Sorbtsiya-S جمر دفاعی باند H/I (بر طبق گزارشات) مستقر در نوک بالها است. این سیستم نمونه تکامل یافته ای از jammer توسعه داده شده برای Backfire C است. برخلاف بیشتر غلافهای jamming غربی، این مدل به صورت دوگانه و نگاه به جلو و عقب برای حداکثر تاثیرگذاری jamming طراحی گردیده است. Su-32MF/34به خاط میزان سوخت بیشتر، آویونیک بسیار پیشرفته، قابلیتهای تحسین برانگیز رادار تعقیب عوارض زمینی، راحتی بیشتر خدمه پرواز و میزان مهمات بیشتر قابلیت نفوذ و ضربه زدن به اهداف دشمن را میتواند بهتر از Su-30MKI و Su-30MKK/MK2 به انجام برساند. Su-34 با مخازن سوخت استاندارد میتواند تا 3000 کیلومتر و با مخازن سوخت کمکی تا 4000 کیلومتر را طی کند. متخصصین روسی آنالیز تمام نبردهای کوچک، درگیریهای هوائی Supersonic، سیستمهای ECM، جستجوهای راداری و حرارتی و ترکیب شده با موشکها را انجام داده اند. درسهای گرفته شده از علل سقوط های هوائی نشاندهنده این است سیستمهای حفاظتی خدمه Su-34 ، چهارصد درصد موثرتر از دیگر هواپیماهای جنگی مشابه هستند! این جنگنده برای خدمت در 30 تا 40 سال آینده به تازگی وارد نیروی هوائی روسیه شده و بنا به گفته منابع روسی Su-34 در آیندهبه هیچ کشوری صادر نمیشود. مقدورات و قابلیتها: تعداد خدمه: 2 طول: 23.34 متر فاصله دو نوک بال: 14.7 متر ارتفاع: 6.09 متر حداکثر مهمات قابل حمل: 8000 کیلوگرم حداکثر سرعت در سطح دریا: 1,400 کیلومتر بر ساعت (بدون مهمات) حداکثر سرعت در ارتفاع بالا: 1,900 کیلومتر بر ساعت (بدون مهمات) سقف پرواز: 15000 متر (بدون مهمات و بار اضافه) شعاع عملیاتی: 100 کیلومتر حداکثر برد (بدون سوخت گیری هوائی): 4000 کیلومتر حداکثر زمان پرواز (بسته به خلبان): 10 ساعت حد شتاب G (عملیاتی): 9 نسبت کشش به وزن: 0.68 منابع: Sukhoi airware.ru Air Power Australia "РИА НОВОСТИ" مورخه های 06/09/01 و 06/12/19 گالری تصاویر Su-34   تصویری جالب از رشد چشمگیر انواع سیستمها و مقدورات در Su-32/34 تصویری جالب از نمای برش خورده غلاف پیشرفته KNIRTI SPS-171 / L005S Sorbtsiya-S ECM باند H/I که به صورت جفت در نوک بالها به کار گرفته میشوند امکانت و مقدورات وسیع تسلیحاتی Su-32/34 Leninets B005 پیشرفته ترین نوع رادار تهاجمی آرایه فازی است که برای یک جنگنده روسی ساخته شده و بسیار مشابه رادار APQ-164 بکارگرفته شده در B1-B است کاکپیت وسیع و مجهز به نمایشگرهای رنگی