هنگامی که ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی پیمان منع گسترش موشک های بالستیک را امضا کردند فقط ۹ کشور موشک بالستیک داشتند در صورتی که امروز بیش از ۳۰ کشور موشک بالستیک دارند و ۱۴ کشور در تولید یا صادرات موشک بالستیک و تکنولوژی مربوط به آن دست دارند.یکی از بازوان پر قدرت و توانای هر کشوری یا بهتر است بگوییم پر قدرت ترین بازوی توانای هر کشور نیروی نظامی آن است. نیروهای نظامی به چندین بخش زمینی، هوایی و دریایی تقسیم می شوند که در تمام آنها هدف اصلی یکی است ولی شیوه کارها با یکدیگر تفاوت دارد. در تمامی بخش ها وجود چندین هزار خدمه لازم است تا نقشه ها به صورت صحیح و کامل اجرا شود.وجود خدمه زیاد در یک یگان نظامی هنگام جنگ باعث تلفات جانی زیادی خواهد شد همان طور که می توان در جنگ جهانی اول و دوم این فاجعه را به وضوح دید. به همین خاطر چندین دهه است که کشورها به دنبال ساخت تجهیزاتی هستند که بدون استفاده از انسان و تنها با یک نظارت الکتریکی به مناطق مختلف کشورها حمله برد تا دیگر از تلفات جانی خبری نباشد. هواپیماهای بدون سرنشین (UAV) از این قبیل هستند ولی از مهم ترین مقوله این امر می توان موشک ها را نام برد.رعب انگیزترین و مخوف ترین وسیله نظامی است به گونه ای که اگر کشوری قدرت موشکی بالایی داشته باشد می تواند با آسایش و آرامش امنیت خود را حفظ کند.در دنیای امروز به رغم امضای پیمان نامه های متعدد کشورها و قراردادهای بین المللی که برای کنترل تکنولوژی موشکی در سازمان ملل به امضا می رسد، در نهایت کشوری حرف اول را می زند که به لحاظ موشکی مجهزتر باشد. تا قبل از جنگ جهانی دوم بنا به مقتضیات جنگ فقط چندین کشور در حال جنگ بودند که ابرقدرت موشکی محسوب می شدند مانند روسیه و آلمان. در واقع جنگ برای اینها مانند کاتالیزوری در عرصه پیشرفت در صنایع موشکی بود.پس از فروکش کردن التهابات جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها دست به کار شدند و شروع به ساخت و یا حداقل خرید موشک کردند زیرا می دانستند اگر سیستم موشکی قوی داشته باشند پشتوانه خوبی برای حفظ امنیت دارند. هر روزه انواع موشک ساخته و آزمایش می شد که در این میان یک تکنولوژی توجه همگان را به خود جلب کرد و آن موشک های بالستیک بود.یک موشک بالستیک یک ماشین تحویل موشک ـ مولد، شامل سیستم رهیابی و محفظه حمل مهمات است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می گیرد. انواع گوناگون موشک های بالستیک برحسب برد طبقه بندی شده اند.
۱ـ موشک بالستیک جنگی کوتاه برد (BSRBM) با برد ۱۵۰ کیلومتر۲ـ موشک بالستیک کوتاه برد (SRBM) با برد ۷۹۹ـ۱۵۰ کیلومتر۳ـ موشک بالستیک میان برد (MRBM) با برد ۲۳۹۹ـ۸۰۰ کیلومتر۴ـ موشک بالستیک دوربرد (IRBM) با برد ۵۴۹۹ـ۲۴۰۰ کیلومتر۵ـ موشک بالستیک قاره پیما (ICBM) با برد ۵۵۰۰ کیلومتر به بالا
نوع خاص دیگری از موشک بالستیک هم وجود دارد که از زیردریایی شلیک می شود و با نام اختصاری SLBM شناخته می شود. در ساخت موشک های بالستیک مبحث پیشرانش که مشخص کننده برد موشک است مهم ترین مسئله است که این میزان برد، معیار سنجش قدرت تخریبی موشک است. موشک های بالستیک برای شناسایی دقیق هدف یک محفظه هدایت برای حمل دقیق کلاهک به هدف مورد نظر را دارا هستند و فرق میان این محفظه هدایت کنترل موشک و دقت آنها را متفاوت می کند.
شلیک یک موشک بالستیک در چندین مرحله انجام می شود. پس از این که موشک به فضای بالای جو رفت و در اصل فاز شلیک را به پایان رساند قسمتی از آن جدا شده و دیگر تبدیل به یک RV «دستگاه ورود مجدد» می شود که خود را در فضا رها می کند و شامل کلاهک و قسمت های رهیابی است. پس از جداشدن RV دیگر وظیفه اش را به تنهایی انجام می دهد تا خود را به هدف موردنظرش برساند. «ماشین های ورود مجدد چندمنظوره MIRV که توسط موشک های بزرگتر حمل می شوند نیز می توانند به طور مستقل به سوی هدف سیر کنند.»
برد بسیار بالا و توانایی حمل مقدار زیاد مهمات و حمل کلاهک های هسته ای موشک های بالستیک را از دیگر موشک ها جدا می کند. با وجود این که موشک های بالستیک جزو سلاح های کشتارجمعی (WMD) محسوب نمی شود ولی می تواند مقدار زیادی از انواع سلاح های کشتارجمعی را حمل کند و به عنوان یک منبع نگرانی برای کشورها به حساب آید. فناوری موشک های بالستیک هم بعد از جنگ جهانی دوم رشد و نمو پیدا کرد و از دهه ۱۹۵۰ ابرقدرت های موشکی به وجود آمدند که تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب می شدند.در این زمینه اتحادیه جماهیر شوروی یک سر و گردن از رقبای خود بالاتر بود. با گذشت زمان پر قدرت تر شد و همواره حرف اول را می زد؛ این امر کشورهای دیگر مخصوصاً رقیب سرسختش یعنی ایالات متحده آمریکا را آزار می داد. روسیه در عین حال با توجه به مصالح اقتصادی ـ سیاسی کشورش گوشه ای از این قدرت را با برخی از کشورها، خصوصاً چندین کشور آسیایی تقسیم کرد. این قضیه آمریکا را به تاملی سخت در عرصه نظامی کشاند زیرا به جز قدرتمندشدن کشورها این نگرانی وجود دارد که کشورهای تحت سلطه، خود به تنهایی به گسترش تکنولوژی موشک بالستیک دست یافته و به ساخت موشک بپردازند.
تقریباً تمامی کشورهای آسیایی خریدارهای بسیار خوبی برای روسیه هستند و در فهرست موشک های این کشورها حداقل نام یک یا دوتا از موشک های روسی دیده می شود و حتی به غیر از کشورهای آسیایی، اروپایی ها نیز به همین گونه اند. به غیر از روسیه و چین در آسیا، ایران و کره شمالی نیز در زمینه موشکی قوی هستند. کره شمالی با داشتن موشک های بالستیک از قبیل تائپودونگ ۱و۲ (Taepodong1,2) و یا نودونگ ۱ و ۲ (Nodong1,2) به گستره ای به شعاع ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلومتری اطراف کشورش مسلط است و ایران نیز با داشتن موشک های زلزال و شهاب سه (شهاب چهار در حال آزمایش است) قدرت بزرگی در منطقه محسوب می شود. نگرانی های آمریکا از گسترش و فروش موشک های بالستیک دولت رونالد ریگان را متاثر کرد. به نحوی که تمرکز نیروی نظامی آمریکا را به این موضوع برانگیخت و زمانی شوروی نخستین موشک بالستیک قاره پیمای (ICBM) خود را پرتاب کرد که توانایی حمل سلاح های هسته ای و غیرهسته ای در حجم بالا را داشت. نیروی نظامی آمریکا موفق به طرح سیستم دفاع موشک های بالستیک (Defensive Ballestic Missile) شد ریگان طراحان و مهندسان هوافضای خود را بر سیستم ابتکاری دفاع راهبردی ـ فضایی متمرکز کرد که این تمرکز موجب ارتقای چشمگیر سطح تکنولوژی دفاع موشکی بالستیک (BMD) آمریکا شد. گونه های جدید این سیستم را در دوران ریاست جمهوری جورج بوش هم به گونه ای تکمیل یافته تر می بینیم. بسیاری از متخصصان آمریکایی متذکر شدند که سیستم دفاع موشکی بالستیک بسیار پرهزینه تر از سیستم حمله موشکی است و باید بیشتر به حمله موشکی متکی بود. موشک های بالستیک در جنگ ها خسارات زیادی به کشورها وارد کرده اند. به عنوان مثال در جنگ جهانی دوم آلمان چیزی بیش از سه هزار موشک بالستیک به نام V-2 «ملقب به اسلحه انتقام» به انگلستان و آنتروپ طی سال های ۴۵ـ۱۹۴۴ شلیک کرد. در جنگ ایران و عراق بارها از موشک های اسکاد روسی استفاده شد در جنگ خلیج فارس عراق از موشک های بالستیک استفاده کرد و بسیاری از نقاط عربستان سعودی را در سال ۱۹۹۱ نشانه گرفت که یک موشک به یک پایگاه نظامی آمریکایی اصابت کرد و ۲۸ سرباز آمریکایی در آن مردند.
موشک های بالستیک همواره باعث ایجاد تنش بین کشورها بود. برای نمونه بحران موشک های بالستیک کوبا در سال ۱۹۶۲ که با تحویل موشک های دوربرد اتحادیه جماهیر شوروی به کوبا انجام شد جنگ سرد را گرم تر کرد یا بحران تایوان در سال ۱۹۹۶ پس از انتخابات دموکراتیک چین چندین موشک بالستیک به خطوط کشتیرانی نزدیک تایوان شلیک کرد و در اواخر دوران تائپودونگ در سال ۱۹۹۸ که کره شمالی یک موشک بالستیک را به طور غیرمنتظره روی محدوده هوایی ژاپن آزمایش کرد باعث اعتراض کشورهای غربی شد.هنگامی که ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی پیمان منع گسترش موشک های بالستیک را امضا کردند فقط ۹ کشور موشک بالستیک داشتند در صورتی که امروز بیش از ۳۰ کشور موشک بالستیک دارند و ۱۴ کشور در تولید یا صادرات موشک بالستیک و تکنولوژی مربوط به آن دست دارند. پس همواره تهدید شلیک یک موشک بالستیک از طرف این کشورها وجود دارد و مهم تر از آن فروش یک موشک به یک گروه تروریستی !برای جلوگیری از این امر موافقتنامه بین المللی کنترل تکنولوژی موشکی (MICR) که موافقتنامه ای داوطلبانه است در سال ۱۹۸۷ بین ملل و دول مختلف برای کنترل جابه جایی موشک ها و تکنولوژی های مربوطه که قابلیت حمل سلاح های کشتارجمعی (WMD) را ایجاد می کند بسته شده است ولی آیا می توان مطمئن بود که تمامی کشورها به همه توافقنامه هایی که امضا کرده اند، پایبند بمانند. همانند آمریکا که یک شبه بدون گرفتن هیچ اجازه و مدرکی و با زیر پا گذاشتن تمامی موافقتنامه ها و تعهدنامه های بین المللی به عراق حمله کرد و هیچ کدام از آنها را در نظر نگرفت؟
۹۱/۰۳/۰۸
۰
۰
مصطفی نداف