شک بالستیک شهاب 3 ایران که در انگلیسی Meteor-3 یا Shooting Star-3 ( و
نام دیگر آن زلزال (Earthquake ) تعیین شده ) از No-Dong ، موشک کره
شمالی با برد 1350 تا 1600 کیلومتر مشتق شده است . گزارش شده که موشک شهاب 3
بردی بین 1350 تا 1600 کیلومتر داشته و می تواند کلاهکی با وزن 650، 750
یا 1000 کیلوگرم را حمل نماید . برآورد شده تا بهار 2010 تعداد 300 عدد از
انواع مختلف این موشک در ایران مستقر شده است.
سوابق طراحی
موشک no-dong که توسط کره شمالی توسعه یافته ، با مشارکت فنی شوروی دوران
گورباچوف ، همکاری چین و کمک های مالی ایران ساخته شده است . اتحاد جماهیر
شوروی سابق ، هر گونه همکاری جهت انتقال تکنولوژی ( از کمیته طراحی Acad.
V. P. Makeyev OKBسازنده موشک اسکاد بی ) را بشدت رد می کند .موتور
9D21/S-2.___ Isayev OKB متعلق به موشک اسکاد بی هم اکنون در تملک کره
شمالی است. همچنین گمان می شود دانش طراحی موتور موشک به نام Isayev OKB,
S-2.713 که در موشک SS-N-4 شوروی بکار رفته نیز ، جزئی از این انتقال
تکنولوژی باشد . پذیرش معاهده منع گسترش تسلیحات استراتژیک از طرف شوروی
سابق ، باعث لغو برنامه سوخت مایع سیستم های SLMB گردید و در نتیجه تعداد
زیادی از پرسنل فنی و مجرب Makeyev OKB بیکار گشتند . هیچ پیشنهاد استخدام
قابل ملاحظه ی دیگری برای این کارکنان وجود نداشت و این مسئله ، یکی از
دلایل انتقال دانش و تکنولوژی این موتور موشک ( همکاری کارکنان کمیته طراحی
) می باشد . با وجود تغییرات اساسی که در طراحی موتور موشک Isayev OKB,
S-2.713M صورت گرفته است ، این موتور ، همچنان موتوری از نسل موتور موشک
اسکاد بی می باشد اما نتیجه رشد و تغییرات آن ، موتور موشک سوخت مایعی با
قابلیتهایی فراتر از موتور اسکاد بی و اسکاد سی فراهم نموده است . این
موتور در موشک NO-Dong A بکار رفته است .
موشک NO-Dong A
تصویری از موشک نودونگ کره شمالی
موتور موشک No-Dong A انعکاس دهنده تکنولوژی مدرن بکار رفته در طراحی
استارت موتورهای موشکی شوروی نیز می باشد . بکارگیری خرج جامد ( سوخت جامد )
برای راه اندازی توربین پمپ موشک ، به جای استفاده از مخازن مایع ، همچنین
استفاده از مواد آتش زا برای باز و بسته کردن جریان سوخت از جمله این
موارد می باشد. ( با استفاده از مواد آتش زا موتور موشک شروع به کار نموده و
برای قطع نمودن کار موتور نیز از همین مواد استفاده می شود. ) البته این
شیوه ( استفاده از مواد آتش زا ) شیوه عمومی جهت روشن و خاموش کردن موتور
موشک در شوروی می باشد .طراحی تمامی سیستم های SLMB دوره شوروی دارای
میراثی از تکنیک های بکار رفته در ساخت اسکاد ای (Scad A) و اسکاد بی می
باشند .
همکاری چین در پروژه No-Dong به شراکت چین وکره شمالی در سالهای 1976 تا
1978 ، درموشک DF-61 باز می گردد . پروژه لغو شده ساخت موشک DF-61 تلاشی
برای ساخت یک موشک بالستیک با قابلیتهای موشک اسکاد سی ( Scad C ) با برد
600 کیلومتر و کلاهک جنگی 1000 کیلوگرمی با ویژگی سیستم هدایت اینرسی بود .
ایران با کمک های سابق روسیه و کمک های کنونی چین ، بازنگری کاملی بر روی
طرح موشک No-Dong-A انجام داده ولی باید خودروی کشنده بومی خود را نیز
کاملا مطابق با استانداردهای کره شمالی بسازد .
آنالیز ساخت و آزمایش های پرواز
در سال 1993 ، ایران بشدت از تأخیر رسیدن اولین محموله موشکها که قرار بود
توسط کشتی حمل شود ، نگران بود . گفته می شود که ارسال موشک ها به دلیل
فشار شدید آمریکا به کره شمالی متوقف شده بود . بعضی از گزارش ها حاکی از
آن است که ایران تا سال 1995 هنوز موشک ها را دریافت نکرده بود . در سال
1996 منابع خبری رژیم صهیونیستی به نقل از گزارشات منابع اطلاعاتی ادعا
کرده اند که ایران 12 عدد از موشک ها ی NO-Dong را از کره شمالی دریافت
کرده است . اما ژنرال پی در مصاحبه ای در بهار سال 1996 که با تأیید ایران
همراه بود مدعی شد فروش موشک ها به ایران بدلیل اختلافات مالی منتفی شده
است . در 11 سپتامبر 1997 ، روزنامه واشنگکتن پست گزارش داد ایران از گروه
صنعتی دیوار بزرگ چین ، تکنولوژی ساخت موتور سوخت جامد و هدایت آن ، همچنین
سیستمهای عمومی تست و آزمایش موشک را دریافت کرده است . به نظر می رسد ،
برنامه ی ساخت موشک شهاب 3 و احتمالا شهاب 4 با کمک های قابل توجه روسیه و
چین آغاز گردیده باشد . گفته می شود برد موشک شهاب 3 ، 1496 کیلومتر بوده
در حالی که برد موشک شهاب 4 ، 1995 کیلومتر می باشد .انتظار می رفت ساخت
نمونه های اولیه این دو موشک 2 تا 3 سال زمان ببرد.
در تاریخ 18 اکتبر 1997 ، روزنامه واشنگتن پست گزارش کرد : ایران برای
ساخت اولین نمونه های خود از موشک No-Dong کره شمالی که شهاب 3 و شهاب 4
نامیده می شود ، تنها به سه سال زمان ( پایان برنامه ، سال 2000 ) نیاز
دارد ... اما تحقیق و توسعه فعالانه ایرانیان آنچنان بر روی ساخت این موشک
ادامه یافت که در اواسط سال 1997 رژیم صهیونیستی اعلام کرد با سرعت رشد
کنونی ، ایران برای تکمیل برنامه خود و کاربردی نمودن آن تنها به دو سال
زمان ( پایان برنامه ، سال 1999) نیاز خواهد داشت .
در 15 دسامبر 1997 ، ماهواره ها تأسیسات تحقیق و توسعه گروه صنعتی شهید همت
را در جنوب تهران شناسایی کردند . در این شناسایی ، اثر گرمای آتش یک
موتور ثابت ( استاتیک ) مربوط به موشک جدید مشخص می گردید . با توجه به
اختلافات موجود در گزارشات تفسیری ، ایران 6 یا 8 آزمایش دیگر ( از این نوع
) را در سال 1997 انجام داده است . منابع غربی اعتقاد دارند که ایران بیش
از 10 موشک No-Dong کره شمالی را ( برای انجام ازمایش ) خریداری کرده است .
همچنین آنها بر این باورند که گروه صنعتی شهید همت ( SHIG ) و گروه صنعتی
شهید باقری ( SBIG ) سازمانهایی جهت پوشش کمیته طراحی موشک ایران در ساخت
موشک شهاب 3 می باشند .
موشک NP-110 یا FATEH-110
تصویری از موشک قدرتمند FATEH-110 که حاصل پروژه NP-110 بوده است
در 16 ژوئن 1998 ، واشنگتن پست فاش ساخت : ایران مدارات تله متری ( سنجش از
راه دور ) را برای نظارت بر ( مانیتورینگ ) آزمایش موشک های خود از چین
خریداری کرده است . شرکت دیوار بزرگ چین تمامی زیرساخت سنجش از راه دور
برای آزمایش موشک شهاب 3 و شهاب 4 ایران را که بر اساس موشک No-Dong کره
شمالی می باشد ، فراهم نموده است . همچنین چین اعلام نموده که در پروژه
تاکتیکال موشک سوخت جامد کوتاه برد NP-110 با برد 169 کیلومتر به ایران کمک
می نماید . CIA پیش بینی می کند که اولین پرواز آزمایشی موشک در سال 1998
صورت پذیرد در حالی که DIA پیش بینی زملن اولین پرواز را سال 1999 می داند .
منابع اطلاعات آمریکایی عنوان می کنند که تست های انجام شده بر روی موتور
موشک با استفاده از تجهیزات نظارتی ( مانیتورینگ ) روسی صورت پذیرفته است
.
در 22 جولای 1998 ، ایران اولین پرواز آزمایشی موشک MRBM شهاب 3 را که بر
اساس موشک No-Dong طرح ریزی شده ، انجام داد . اطلاعات اعلام شده در زیر،
از روزنامه واشنگتن پست مورخ 24 جولای 1998 اخذ گردیده : " موشک 100 ثانیه
پس از پرتاب منفجر گردید . ... این موشک پس از پیمودن مسافت 620 مایل (
998 کیلومتر ، برد نهایی ) از سایت آزمایش موشک در شمال ایران در آسمان
منفجر شد . ... معلوم نیست که موشک به دلیل مشکلات فنی منفجر شده یا آنها (
ایرانی ها ) پس از آنکه از آزمایش خود راضی شدند ، آن را نابود کردند یا
دلیل دیگری وجود داشته ..." این اطلاعات مشخص می کند که شلیک موشک یک شکست
کامل نبوده ، بلکه بخشی از موفقیت به حساب می آید . واشنگتن پست اضافه می
کند که ایران برای ساخت نهایی موشک MRBM شهاب 3 به یک تا دو سال زمان نیاز
دارد و یک کارشناس دولتی عنوان نموده که این یک پرواز آزمایشی برای اهداف
تکنیکال بوده که انفجار سرجنگی قبل از اصابت به زمین برد نهایی موشک را
مشخص می نماید .
shahab3a missile
تصویر شلیک موشک شهاب 3آ در رزمایش موشکی پیامبر اعظم2
موشک در ساعت 6 صبح از یک مکان آزمایش موشک ( میدان تیر !) در 100 کیلومتری
جنوب قم پرتاب شد. 2 یا 3 ماهواره هشدار و SIgInit جاسوسی آمریکا ، اولین
پرتاب این موشک را شناسایی کردند. بعد از پرتاب ، موشک 100 ثانیه به سمت
جنوب حرکت کرد . این موشک یک مرحله ای بعد از گذشت 100 تا 115 ثانیه منهدم
شد یا بصورت عمدی منفجر گردید. این امکان وجود دارد که به دلیل متلاشی شدن
پره های هدایت سیستم کنترل پرواز موشک یا خطاهای سیستم هدایت و سنجش مسیر
، سر جنگی موشک زود هنگام منفجر شده باشد . همچنین ممکن است ایرانی ها از
کارایی موشک شهاب 3 راضی شده و مصمم به نابودی موشک از راه دور شده باشند .
هر چند که این مسئله در روش آزمایش یک موشک سؤال برانگیز است . بطور
قطع موشک از کنترل خارج شده بود و عمدا منفجر گشته است. پرواز موشک 115
ثانیه پس از پرتاب ، زمانی که سوخت یک موشک تک مرحله ای در یک پرواز
عملیاتی به پایان می رسد و سر جنگی آن باید از موشک جدا شده و به مسیر خود
به طرف هدف ادامه دهد، خاتمه می یابد .
به دلیل انفجار موشک در هوا ، که توسط ماهواره های آمریکایی کشف شده است ،
برداشت های اولیه مبنی بر آن بود که آزمایش با شکست مواجه شده است اما
گزارشهایی که توسط بعضی از کارشناسان خبره و با بررسی دقیق بر روی داده
های فنی صورت گرفت ، حاکی از آن بود که در حقیقت این آزمایش ، یک آزمایش
موفق بوده است . نادرستی برداشت های اولیه مورد تایید قرار می گیرد . یک
مقام دولتی آمریکایی پیش بینی می کند آزمایش های بیشتری صورت خواهد گرفت و
ایران مجبور به انجام آزمایشات بیشتریست تا نسبت به قابلیت های موشک
اطمینان کامل پیدا کند .واشنگتن تایمز اینچنین اظهار نظر می کند که سیا از
پرواز آزمایشی در سال 1998 مطلع بوده و همچنین این آزمایش را یک تهدید
برآورد می کند . این موشک یک موشک No-Dong بهبود یافته است .
تصویری از موشک Ghauri-II ساخت پاکستان
تصویری از موشک Ghauri-II ساخت پاکستان
با نگاهی به گذشته ، یک مسئله قابل توجه آن است که پاکستان آزمایش پرتاب
موشک قائوری 2 (Ghauri-II ) خود را که یک کپی اصل از موشک NO-Dong کره
شمالیست در 6 آوریل 1998 سه ماه قبل از آزمایش موشک شهاب 3 انجام داده است
. سؤال این است که این تأخیر ایران ، نشان از چیست ؟
به نظر می رسد که ایران بر روی طراحی مجدد سیستمهای موشک No-Dong کره شمالی
کار کرده در حالیکه پاکستان سیستم کامل موشک را به همراه لانچر پرتاب (
TEL ) و تجهیزات پشتیبانی متحرک خریداری کرده است و دقیقا همان موشک کره
شمالی را کپی می نماید. اما ایران نه تنها بر روی طراحی مجدد موشک فعالیت
داشته ، بلکه سیستم کشنده خود را بر پایه کشنده های مرسدس بنز توسعه داده
و تجهیزات مجزای قوی تری برای پشتیبانی فراهم نموده است یا شاید طراحی
مجددی بر روی کشنده ه و لانچر Taep'o-dong انجام داده است .
در تاریخ 7 فبریه 1999 علی اکبر شمخانی ، وزیر دفاع ایران اعلام کرد :
اکنون شهاب 3 در حال ساخت است و نیازی به انجام آزمایش دیگری نیست .
تفاوت شهاب 3آ و شهاب 3 بی
تصویر فوق تفاوت های موشک Shahab3a و Shahab3b را نمایان می کند
با توجه به توضیحات وزیر دفاع ایران پس از آزمایش موشک در تاریخ 22 جولای
1998 تا پایان مارس 1999 ایران توانایی تولید 50 موشک شهاب 3 را داشته است .
در 22 سپتامبر 1999 ، واشنگتن تایمز در مقاله ای به بحث پیرامون برنامه های
موشکی ایران پرداخت . در این این مقاله که بر اساس گزارش سازمان اطلاعات
نیروی هوایی تحت عنوان( تهدیدات موشکهای بالستیک و کروز) تهیه شده بود ،
به این نکته اشاره شده است که :"ایران در حال ساخت و توسعه حداقل دو نمونه
موشک بالستیک میانبرد شهاب 3 و شهاب 4 می باشد. "
در 9 فوریه 200 واشنگتن تایمز در تشریح کمکهایی که کره شمالی از ایران
دریافت کرده ، فاش ساخت : "کره شمالی به تازگی 12 موتور موشک بالستیک با
برد متوسط به ایران فروخته است . (نوامبر 1999) "
" این دوازده موتور زمانی کشف شد که در حال بارگیری به یک جت بوئینگ 747
ترابری ایرانی در فرودگاه بین المللی سوجنان در 12 مایلی شمال پیونگ یانگ
بود . (احتمالا توسط تصاویر ماهواره ای – مترجم ) این موتورها در تاریخ 21
نوامبر به ایران رسید ." این موتور ها دقیقا از همان نوع موتور No-Dong
بودند.
موشک شهاب 3
تصویری از اماده سازی موشک شهاب 3 در رزمایش پیامبر اعظم 4
به عقیده کارشناسان "... این موتورها بخش مهمی از برنامه Tae'po Dong کره
شمالی برای ساخت موشک های بلند برد می باشند ...و این موتورها می توانند به
یک بخش اصلی در برنامه ساخت شهاب 3 یا هر نوع موشک مشتق شده از آن تبدیل
شوند. "
"...به گفته تحلیلگران CIA کره شمالی به هیچ وجه برنامه ساخت موشک بلندبرد
Tae'po Dong خود را متوقف ننموده است ..." . CIA بر این عقیده است که شهاب 3
مشتق شده از No-dong از فبریه 2000 قابل بکارگیری و عملیاتی می باشد.
به گفته مجله Janes مورخ 22 مارس 2000 ، ایران در تاریخ 20 فبریه 2000 یک
تست عملیاتی از موشک شهاب 3 بعمل آورده است . این موشک با استفاده از یک
سکوی پرتاب متحرک ( Tel ) شلیک شده و در پایگاه جید ایران در مشهد مورد
آزمایش قرار گرفته است . شهاب 3 که از هدایت اینرسی داخلی استفاده می کند
احتمالا دارای شعاع خطای 3 کیلومتر می باشد . (CEP=3 Km) اطلاعات بیشتری
در دست نیست اما به نظر می رسد این تست جهت آزمایش شلیک موشک از کشنده آن و
تست ترکیب موشک و تجهیزات کشنده صورت گرفته باشد .
موشک shahab3
موشک شهاب 3
در پانزده جولای 2000 ایران یک تست پرواز کامل ( End to End ) از موشک شهب 3
بعمل آورد .این آزمایش بطور کامل موفقیت آمیز بود .البته به نظر می رسد که
این آزمایش با یکی از همان موتورهایی که از کره شمالی خریداری شده بود ،
به جای استفاده از موتور داخلی ، صورت گرفته باشد . ایران موشک دیگری را
نیز در همین تاریح آزمایش کرد که این موشک ، با سر جنگی 1000 کیلوگرمی به
سرعت 1931.04 متر بر ثانیه دست یافت .
ایران آزمایش دیگری را در 21 سپتامبر 2000 از موشک شهاب 3 یا شهاب 3 دی
انجام داده است ، اما این آزمایش موفق نبوده و موشک مدت کوتاهی پس از پرتاب
در هوا منفجر شد .
در همین تاریخ کانال یک رادیو ایران اعلام کرد : "در اولین روز هفته دفاع
مقدس ، اولین تست موشک شهاب 3 دی با سوخت مایع و جامد با موفقیت انجام شد"
به گفته وزیر دفاع ایران :" ساخت و آزمایش این موشک با هدف ورود به
تکنولوژی طراحی و ساخت موشک های پرتاب ماهواره صورت می پذیرد "
ژنرال شمخانی اضافه می کند " موشک شهاب 3 دی هیچ کاربرد نظامی ندارد و تنها یک مرحله مقدماتی در ساخت تجهیزات غیر نظامی می باشد . "
منابع غربی به نقل از افسران اطلاعات غربی اعلام کرده اند که این تست در
نزدیکی سمنان انجام شده و بر موفقیت آمیز نبودن آن تأکید دارند.
از این تاریخ به بعد منابع غربی از موشک سوخت مایع و جامد ایران با نام شهاب 4 یاد می کنند .
یکی از افسران اطلاعات استراتژیک و برنامه هسته ای آمریکا می گوید "
...وزیر دفاع ایران ساخت موشک شهاب 4 را اعلام کرده بود و گفته بود این
موشک موشکی با قابلیتهایی بیشتر از شهاب 3 می باشد ، اما بعدا این موشک را
در رده پرتابگرهای ماهواره رده بندی نموده و کاربرد نظامی آن را رد کرده
است ... " او ادامه می دهد "... ایران موشک No-dong را از کره شمالی تهیه
کرده و با کمک فنی روسیه آن را به شهاب 3 ارتقا داده است ، در حالیکه این
موشک تفاوتهای اندکی با موشک قائوری پاکستان دارد . قائوری در اصل همان
No-Dong است که پاکستان آن را خریده و تنها نام آنرا تغییر داده است ... "
برد موشک شهاب 3
تصویر فوق برد عملیاتی موشک شهاب-3 را به سمت غرب و شرق نمایش می دهد
آزمایش شهاب 3 دی که بوسیله ایران اعلام شد همچنین توسط سنسورهای ماهواره
های جاسوسی امریکایی شناسایی شده بود .اگرچه ایران به موفقیت آمیز بودن آن
تأکید می کند ، مقامات ایلات متحده اعلام می کنند که موشک شهاب 3 دی لحضاتی
پس از پرتاب در هوا منفجر شده است .در حالیکه مقامات ایرانی از یک موشک
"سوخت مایع و جامد " نام می برندکه برای پرتاب ماهواره های ارتباطی بکار
خواهد رفت و هیچ گونه سرجنگی ندارد، غربیها بکارگیری چنین اصطلاحی را رد
کرده و آن را یک موشک دو مرحله ای با سوخت مایع و جامد می دانند. اگر به
موشک شهاب 3 که یک موشک سوخت مایع است ، و به جای کلاهک جنگی آن یک مرحله
کوچکتر دیگر با سوخت جامد افزوده شود ، موشک شهاب 3 دی حاصل می شود که
اولین موشک پرتاب ماهواره ایران به حساب می آید . اگرچه این موشک توان لازم
برای قراردادن ماهواره های سنگین در مدار را ندارد ، اما برد کافی برای
پوشش تمام اسرائیل را فراهم می نماید .
منابع خبری غربی در جولای سال 2001 اعلام کردند ایران آماده انجام یک
آزمایش کامل موشکی دیگر می باشد . این آزمایش موفق که در آن پرواز موشک
بطور کامل انجام یافت ، تأییدی بر ناموفق بودن آزمایش سپتامبر 2000 نیز بود
.
منابع خبری غربی معتقدند علی رقم اختلافات مالی ایران و کره شمالی سرانجام
در سال 2001 ، تعداد بیشتری موتور موشک با سوخت مایع ازکلاس NO-dong A به
ایران حمل شده است اگرچه قرار بوده این تجهیزات در سال 2000 تحویل ایران
شود . این منابع بر این نکته تاکید می کنند که ایران از سال 2001 تولید
موشک میانبرد شهاب 3 را بصورت سری (متوالی و سریال) آغاز نموده و توانایی
ساخت سالانه 20 موشک را با استفاده از موتورهای موشک خریداری شده از کره
شمالی دارد اما در ساخت کپی ایرانی از موتور موشک No-dong A با مشکل مواجه
می باشد .
۹۱/۰۲/۲۶
۰
۰
مصطفی نداف