نبرد هوایی در یوگسلاوی در جنگ بالکان تعداد 61 هواپیما، 7 هلیکوپتر، 30 پهپاد و 238 موشک کروز مهاجمان سرنگون شد که عبارتند بودند از : - ارتش سوم: 34 هواپیما، 5 هلیکوپتر، 25 پهپاد و 52 موشک کروز - نیروی دریایی: 3 هواپیما، 3 پهپاد و بیش از 5 موشک کروز - ارتش دوم: 24 هواپیما، 2 هلیکوپتر، 2 پهپاد و 30موشک کروز - ارتش اول: 6 هواپیما و 129 موشک کروز توجه: موارد فوق فقط تلفات ناتو در خاک یوگسللاوی است. آمار تلفات هواگردها اف-16 - 26 مارس 1999 ساعت 17:00: یک فروند F-16C نیروی هوایی آمریکا در جریان نبرد هوایی توسط MiG-29A در هفت کیلومتری جنوب پانسیوو سرنگون شد. همچنین 4 فروند اف-16 در خلال حمله به اهداف زمینی توسط واحدهای ضد هوایی سرنگون شدند. - 4 آوریل: یک فروند اف-16 آمریکایی از اسکادران 31 مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه سارایوو شد. - 7 آوریل: یک فروند F-16B نیروی هوایی بلژیک در نزدیکی ناوا ساد سرنگون گشت. این جنگنده توسط الکساندر سانجکا با توپ ضد هوایی 20 میلیمتری منهدم شد. - 19 آوریل: یک فروند اف-16 نیروی هوایی دانمارک در فرودگاه سارایوو فرود اضطراری کرد. - 2 می: طبق گفته سخنگوی ناتو در یک فروند اف-16 آمریکایی در فرودگاه سارایوو فرود اضطراری کرد. وی اطلاعات بیشتری از جزئیات حادثه ارایه نکرد. به هر حال قبل از آن در تاریخ 25 مارس یک فروند اف-15 آمریکایی و 19 آوریل یک فروند هاریر انگلیسی نیز در این فرودگاه فرود اضطراری داشتند. - 2 می: یک فروند F-16CG نیروی هوایی آمریکا به شماره پرواز AV555FS و شماره سریال 88-0550 در 18 کیلومتری روستای کازلوک سرنگون شد. خلبان ایجکت کرد و 4 فروند بالگرد برای نجات وی ارسال شد که یکی منهدم شد. این جنگنده با موشک SA-3 هدف قرار گرفت. - 20 می: یک فروند اف-16 در 17 کیلومتری جنوب وینکوسی سرنگون شد. - 28 می: یک فروند اف-16 آمریکایی در کوزو سرنگون شد. - 30 جولای: یک فروند اف-16 آمریکایی منهدم شد.اف-15 - 25 مارس: یک فروند اف-15 آمریکایی که به شدت آسیب دیده بود در فرودگاه سارایوو فرود اضطراری کرد. - 26 مارس ساعت 17:20 یک فروند F-15E توسط MiG-29A در 15 کیلومتری جنوب بیجلجینا منهدم شد. - 26 مارس: یک فروند F-15E از اسکادران 48 به شدت آسیب دید و فرود اضطراری کرد. - 4 آوریل: دقیقا در ساعت 3:27 صبح یک فروند اف-15 توسط سایت سام-2 مورد اصابت موشک قرار گرفته و در 50 متری سایت موشکی سقوط کرد. - 25 آوریل: یک فروند اف-15 آمریکایی در فرودگاه سارایوو فرود اضطراری کرد. - 13 ژوئن: یک فروند اف-15 آمریکایی حدودا در ساعت 20 در فرودگاه آویانو ایتالیا فرود اضطراری کرد و بلافاصله ماشینهای آتش نشانی و آمبولانسها دورادور هواپیما را فرا گرفتند تا آتش سوزی را خاموش کنند. اف-18 - 26 مارس: در ساعت 17 یک فروند اف-18 در رم سقوط کرد. تورنادو - 26 مارس: یک فروند تورنادو مدل IDS متعلق به نیروی هوایی آلمان در 12 کیلومتری جنوب پانسوو سرنگون شد. - 27 مارس: یک فروند تورنادوی دیگر سرنگون شده و خلبانش توسط صربها اسیر شد. - 15 آوریل: یک فروند تورنادوی ناتو در پادگوریکا بوسیله توپ ضد هوایی L-70 توسط ستوان بانکوویچ سرنگون گشت. - 26 آوریل: یک فروند تورنادو در پوزارواک سرنگون شد. میراژ 2000 - 15 آوریل: یک فروند میراژ 2000 نیروی هوایی فرانسه توسط توپ ضد هوایی L-70 سرنگون شد. - 7 می: یک فروند میراژ 2000 دیگر نیز سرنگون گشت. این جنگنده را یک سایت SA-6 با 4 شلیک منهدم کرد. هاریر - 26 مارس: یک گروه 8 فروندی از هاریرهای انگلیسی با آتش سنگین پدافند ضد هوایی یوگسلاوی روبرو شده و مجبور به فرار به پایگاه گیویا دل کوله شدند. - 30 مارس: یک فروند هاریر سرنگون گشت. - 13 آوریل: یک فروند هاریر انگلیسی در ساعت 21:30 در منطقه Zrenjanin (شمال صربستان) سرنگون شد. جنگنده توسط پدافند ضد هوایی هدف قرار گرفت و ابتدا تانکهای سوخت خود را رها کرد و سپس در نزدیکی توزلا سقوط کرد. - 17 آوریل: یک فروند هاریر دیگر سرنگون شد. یوگسلاوها ادعا کردند که جنگنده سرنگون شده یک فروند اف-16 میباشد اما فقط سقوط یک فروند هاریر تایید شد. - 1 می: یک فروند هاریر نیروی تفنگداران دریایی آمریکا سرنگون شد. همچنین طبق گزارش ناتو در تاریخ 2 می 4 فروند هواگرد شامل اف-117 و آپاچی و اف-16 و تعدادی پهپاد سرنگون شدند. - 29 می: یک فروند هاریر انگلیسی توسط پدافند ضد هوایی سرنگون گشت. این جنگنده در غرب بلگراد و در منطقه کاراکاج پس از 100 کیلومتر پرواز سقوط کرد. درباره اف-117های ساقط شده و آسیب دیده آمریکا در نبرد بالکان حرف و حدیثهای متفاوتی وجود دارد که بعضی معتبر یا تقریبا معتبر بعضی نیز بر اساس شواهد و مدارک ارایه شده اند. تاکنون ساقط شدن دو فروند اف-117 توسط میگ-29 یکی با موشک R-27R و دیگری با موشک R-60 و یک فروند هم توسط پدافند سام-3 توسط منابع معتبر تایید شده است اما بقیه موارد تا این لحظه تحت تبلیغات شدید آمریکا به کناری زده شده است! مطالبی که در ادامه میخوانید اکثر اتفاقات درباره اف-117 میباشد هر چند بعضی موارد را صلاح دیدم بعدا پست کنم از جمله درگیری میگ-29 با اف-117 که منجر به پیروزی اولی شد. اف-117 - 24 مارس: یک فروند هواپیمای ناتو با شلیک موشک هوا به هوا توسط میگ-29 سرنگون گشت. به احتمال زیاد اف-117 بوده است. - 25 مارس: یک فروند هواپیما به احتمال زیاد اف-117 سرنگون شد و خلبان آن ایجکت کرد و در روستای کروسدال دستگیر و تحویل نزدیکترین پایگاه پلیس شد. - 25 مارس: یک فروند هواپیمای تورنادوی آلمان سرنگون گشت و خلبانان آن ایجکت کردند. خلبان مرد آن کشته شد ولی خلبان زن در روستای رمتا دستگیر و تحویل پلیس گشت. ماموران پلیس اظهار داشتند که دستگیر شونده خلبان اف-117 بوده است. - 27 مارس: دو فروند اف-117 در جریان موج سوم حملات درنزدیکی روستای بودجانوسی سرنگون شدند ولی پنتاگون سقوط یک فروند را تایید کرد. این جنگنده ها توسط سایت سام-6 یا سام-3 مورد هدف قرار گرفتند. پنتاگون سقوط یک فروند اف-117 با مشخصات USAF 49th FW / 8th FS F-117A 82-0806/'HO' را تایید کرد که توسط سیستم ضد هوایی قدیمی یوگسلاوی در نزدیکی روستای بودجانوسی سقوط کرد. بر پایه برخی گزارشات رسیده آثار گلوله های 23 میلیمتری ضد هوایی در یکی از بالهای این جنگنده دیده شده است! ولی بیشترین مدارک دال بر هدف قرار گرفتن توسط موشکهای زمین به هوا میباشد که آخرین اخبار حکایت از رهگیری جنگنده توسط یک سایت سام-3 با هدایت چشمی است؟ (این دیگه از اون حرفهاست چون احتمال اصابت یک موشک به هواپیما در آسمان بدون سیستم هدایتی تقریبا صفر است.) پنتاگون رسما این موضوع را که هواپیما توسط رادار دشمن شناسایی و ترک شده و سپس دو فروند موشک سام بطرفش شلیک شده است را تایید کرد. در گفتگوی آسوشیتد پرس با ژنرال بازنشسته نیروی هوایی ریچارد هاولی -که پیشتر فرمانده مرکز نبرد هوایی در ویرجینیا بود- وی خبر از دست دادن اف-117 به شماره سریال 82-0806 را در کوزو تایید کرد. و ... خبر سرنگونی اف-117 دوم را خبرگزاری بین الملی روسیه در بخش اخبار ویژه در تاریخ 27 مارس اعلام کرد. اولین بار اعلام شد که اف-117 در حالی سرنگون گشت که سعی در فرار از موشکهای شلیک شده دشمن را داشت. همچنین برپایه اطلاعات دیگر آثاری از گلوله های 23 میلیمتری در یکی از بالهای هواپیما دیده شده است. به هر حال پنتاگون فقط از دست دادن یک فروند اف-117 را در این روز تایید کرد! (با توجه به تایید سرنگونی یک فروند توسط موشکهای زمین به هوا پس چرا دو لاشه وجود دارد که در بال یکی آثار گلوله ضد هوایی است؟ احتمال میدهم که دو فروند اف-117 با آتش پدافند هوایی دشمن روبرو شده و یک فروند آنها قبل از شلیک موشکها توسط توپ ضد هوایی با هدفگیری چشمی منهدم شده است و هواپیمای دیگری سعی در فرار داشت که گردش تندی حول محور طولی خود داشته است که این امر باعث از بین رفتن موقتی پنهانکاری هواپیما و در نتیجه شناسایی و رهگیری توسط سایت موشکی شده است.) - 1 آوریل: رادیو زاگرب گزارش داد که یک فروند اف-117 در فرودگاه زاگرب فرود اضطراری داشته است. گویا این هواپیما توسط رادار مخصوص تامارا شناسایی شده و مورد حمله پدافند ضد هوایی یوگسلاوی قرار گرفته است که با وجود آسیب فراوان موفق به فرود شده است. (رادار تامارا نوعی رادار غیر فعال پیشرفته است که میتواند از چند صد کیلومتری کوچکترین امواج ساطع شده از هواگردها را آشکارسازی کند.) - 30 مارس: یک فروند اف-117 بعد از آسیب دیدن در مقدونیه سقوط کرد. - 5 آوریل: یک فروند هواپیمای ناتو سرنگون گشت. خلبان آن در نزدیکی کارخانه پوبدا ایجکت کرده و فورا دستگیر شد. احتمالا خلبان اف-117 بوده است. - 6 آوریل: طبق گزارش تلویزیون صربستان امروز صبح یک فروند هواپیمای ناتو (به احتمال زیاد اف-117) در منطقه فروسکا گورا در 100 کیلومتری جنوب بلگراد بعد از بمباران پالایشگاه نزدیک شهر ناوی ساد بوسیله نیروهای ناتو سرنگون شده است. این دومین هواپیمای ناتو در این روز است سرنگون شد که در حال بمباران پلی بر روی رودخانه دانوب بودند. (هویت این هواپیماها بصورت رسمی اعلام نشد هر چند منابع غیر رسمی حکایت از سرنگونی یک فروند اف-117 و یک هواپیمای ناشناس دیگر دارند.) - 21 آوریل: اف-117 به شماره 86-0837/'OT' در هنگام فرود به کلی آسیب دید. اخبار بیشتری از این حادثه منتشر نشد. - 30 آوریل: یک فروند اف-117 از اسکادران 49 در جریان حملات ضربتی به به یک سایت سام-3 آسیب دید. این هواپیما علیرغم خسارات فراوان موفق شد به سلامت به پایگاه هوایی Spangdahlem در آلمان بازگردد. - 5 آوریل 2000: خبرگزاری ITAR-TASS روسیه اخباری به نقل از سازمان جاسوسی ارتش روسیه منتشر کرد که حکایت از ان داشت که ناتو حداقل 3 فروند اف-117 و به همراه 40 هواپیمای دیگر و بیش از 1000 موشک خود را در جنگ از دست داده است. - 30 جولای 2000: طبق اعلام منابع پنتاگون هواپیمای اف-117 ای که در جریان حملات متحدین آسیب دیده بود اوراق شد. بر پایه اطلاعات موجود این هواپیما باید همانی باشد که در 30 آوریل در حملات ضربتی از اسکادران 49 آسیب دید.آ-10 - 15 آوریل ، طبق گزارش رادیو بلگراد و صدای روسیه ، یک فروند آ10 در حوالی اسکوپجی سقوط کرد. - 16 آوریل ، یک فروند آ10 آمریکا از هنگ پروازی 52 گروه 81 به شماره 0984-81 دچار اخلال در فشار روغن و به سمت فرودگاه پتروواک جهت فرود اضطرای تغییر مسیر داد. -2 می ، در ساعت 18 تلویزیون سیتل در اسکوپجی مقدونیه گزارش داد که یک فروند آ10 آسیب دیده به شماره 0967-81 از هنگ 23 گردان 74 در فرودگاه اسکوپجی سقوط کرد در نزدیکی فرودگاه پتروواک که ناتو از آن برای فرود اضطراری و عملیات نجات استفاده میکرد. پنتاگون تائید کرد که موتور راست هواپیما مورد اصابت موشک سام7 قرار گرفته بود. -11 می ، یک فروند آ10 به شماره 0984-81 به خلبانی سروان کریس فرود اضطراری در فرودگاه جیویا دل کوله ایتالیا کرد در حالی که قسمت زیرین هواپیما آسیب دیده بود. مشخص شد که آسیب بواسطه انفجار موشک سام13 در نزدیکی هواپیما بوجود آمده است. - 24 می ، یک فروند آ10 در کلینا نزدیکی کوزوو ، 46 کیلومتری غرب پریستینا سقوط کرد. حادثه از خبرگزاری تانجونگ گزارش شد. سی-130 - 11 ژوئن ، یک ترابری سی130 نیروی هوایی انگلیس به شماره C.1 XV 298 در روستای کوکس آلبانی سقوط کرد در حالی که سعی در فرود روی باند ناهموار داست. هواپیما 12 مردم غیرنظامی و مهمات حمل میکرد. - 25 اکتبر ، طبق گزارش ساندی تایمز یک سی130 نیروی هوایی انگلیس در کوکس آلبانی سقوط کرد که مورد استفاده نیروهای ویژه انگلیسی بود و سعی در مغلوب کردن نیروهای چترباز روسی مستقر در فرودگاه اساتینا در نزدیکی پریستینای کوزوو داشتند. گزارش شده که شماره سریال هواپیمای مذکور برداشته شده بود. بی-52 - 7 ژوئن ، یک بی52 آمریکایی سرنگون شد. خبر را خبرگزاری ایتارتاس از مرکز مطالعات خارجی نظامی وزارت دفاع روسیه نقل کرد. شاهدین بیان کردند که هواپیما در 12 الی 40 دقیقه بامداد در منطقه بین اسانکامن و ایندیجا سقوط کرد. بی52 انفجار حاصل از موشک سام در آسمان را متحمل شده بود و خلبانان کشته شدند. گزارشات اضافی درباره سقوط 7 ژوئن بی52 اینطور اعلام میکنند که هواپیما مورد حمله چهار موشک سام شلیک شده از دو لانچر روبرو شد. دو شلیک اول (نوع نامشخص ، احتمالا سام6) ناموفق بود و به نظر میرسید موشک اول مشکل فنی داشت و بعد از شلیک منحرف شد. موشک دوم توسط دیکوی راداری گمراه شد و با فاصله 20-25 متر از هدف رد شد. آتشبار سام6 دیگری که در نزدیکی بود با مشاهده دو شلیک ناموفق اقدام به شلیک دو موشک کرد. موشک اول مستقیم به بی52 اصابت کرد و دومی با فعال شدن فیوز مجاورتی در نزدیکی بی52 منفجر شد. بی-1 - 29 مارس ، پنج بی1بی آمریکایی در یک حمله مشترک به یوگسلاوی شرکت کردند و تلفاتی متحمل نشدند. بی2 - 20 می ، یک بی2آ آمریکایی به شماره AV-8 88-0329 در ساعت 1 به وقت محلی بر فراز سورکین ساقط شد و در نزدیکی روستای دک سقوط کرد. پرواز مشتکل از سه بی2 بود (معمولا بی2 بصورت دو تایی پرواز میکند ، یکی برای عملیات و دیگری رزرو) که وارد حریم هوایی یوگسلاوی از شمال غرب به همراه اسکورت تعداد زیادی جنگنده شدند. (بی2 را معمولا هواپیماهای اف15سی و اف16سی جی در نقش ضد رادار اسکورت میکردند. هر ماموریت بی2 نیاز به حدود 50 اسکورت و پشتیبان داشت.) بی2 توسط رادار موج بلند پیش اخطار شناسایی شد. بمب افکنها ارتفاع خود را کم کرده و به هدفهای خود در بلگراد حمله کردند. یکی از بی2ها توسط موشک سام در منطقه از قسمت کاکپیت هدف قرار گرفت و لحظاتی بعد سقوط کرد. خلبانان کشته شدند. حادثه را مجله ایلوستروا پولیتیکا در 1 ژوئن 99 گزارش داد. از دست دادن بی2 در 20 می 1999 توسط مجله مطالعات خارجی نظامی وزارت دفاع روسیه تائید شد. طبق آخرین گزارشات بی2 در نزدیکی ابدسکا بارا لاکا در منطقه دک سقوط کرد. شاهد عینی حادثه افسر ارشد ارتش یوگسلاوی اظهار داشت که بی2 توسط رادار شناسایی و با آتش مستقیم روبرو شد. هواپیما گرفتار آتش شده و در فاصله نزدیکی از محل اصابت سقوط کرد قطعات بی2 شامل محفظه چرخ جلویی و قسمتهایی از لبه تیز بال در مرکز VTI (موسسه فناوری نظامی) صنایع تحقیقاتی یوگسلاوی دیده شده است.